homo insipiens

• hiç düşündünüz mü veya hiç işittiniz mi, ben hem düşündüm hem bol bol işittim; "valla abi hiç takmayacaksın kafaya, en iyisi düşünmemek, kaygısız olacaksın, aptal olacaksın biraz, bu hayatın gam yükünü taşımayacaksın."
  
  bizde ucuz homo insipiens'lik böyle kendini gösteriyor, yaşama dair "gam yükünü" yüklenmemek yani en nihayetinde "sorumsuz olarak" mutlu olmak. bakmayın buna "ucuz" dedim ama bu aslında değerler ve yaşama üzerine en ideali insanlara sunmaya çalışan her felsefi akımın diline yapışmıştır. homo insipiens yani "bilge olmayan adam", evet bilge olmayan adam, felsefede ideal olmayan ancak buna karşılık mutlu olan adamdır. peki buradaki karşıtlığın kaynağı nedir? işte bu entiri buna değinecek biraz.
  
  efendim bilge ya da özgür olan'da demişim ki; " 'bilge ya da özgür olan'ın hissi rahatsızlıklardan sıyrılmış olması gerekir, ki yaşadığımız dünyanın bunu mümkün kılması gerçekten zordur, hatta imkansızdır. bilge olan'ın bilgeliği özgürlüğünde, özgürlüğü de bilgeliğinde olabilmesindedir." yani homo insipiens, orada anlatılanların, kişinin yapmaması gereken şeyleri yapan kişidir. yani bir nevi contra consilium söz konusudur, peki neydi bilge adam 'ın yani homo prudens/sapiens'in kaçınması gereken özellikler?
  
  keder (aegritudo), korku (formido), şehvet (libido) ve dördüncü olarak da; stoacıların hedone dedikleri, ruh için olduğu kadar beden için de geçerli bir terim olan, cicero'nun adeta ruhun sevinçten uçarak duyduğu his manasında kullandığı haz yani aşırı mutluluk (laetitia) (cic. de finibus, 3. 35 : " aegritudo, formido, libido, quamque stoici communi nomine corporis et animi hdonh appellant, ego malo laetitiam appellare, quasi gestientis animi elationem voluptariam. perturbationes autem nulla naturae vi commoventur, omniaque ea sunt opiniones ac iudicia levitatis. itaque his sapiens semper vacabit.")
  
  o halde homo insipiens'in özellikleriyle birlikte ifade edilişi şöyledir:
  
  "homo insipiens, başta söylediğimizin aksine kederli olduğunda (aegritudo) bunun farkındadır, korku duyabilir (formido) zira insipiens olduğu için, bilgiden muzdarip değildir, korkunun en temel kaynağı da bilgisizlik olarak değerlendirilirse, o halde bu doğaldır; bunun yanında şehvete düşkündür (libido), eğer prudens yani bilge adam olsaydı, şehvetin değil başka erdemlerin (onur, yiğitlik, saygınlık vs.) peşinde koşardı, ama o insipiens olduğundan kendisini geliştirmeyecek şehvetin kurbanıdır aynı zamanda bu şehvet onu kimi zaman aşırı zevklere sürüklemektedir (hedone:laetitia) en nihayetinde homo insipiens bir mutludur, bilge adam yani homo prudens'in aksine."
  
  hani başta dedim ya "ucuz" bir değerlendirme diye ama gördüğünüz gibi; düşünmeyen adamın stoalı ahlak çerçevesinde düşünen adama üstünlüğü mutlu olabilmesiyle alakalıdır. gerçi bu üstünlük anlayışı da quaestio diputata yani tartışmalı bir sorundur. kim nasıl ve niçin mutludur, acaba düşünmeyen adam daha bu entiride sık tekrarladığım haliyle "bilge olmayan adam" , yukarıdaki nitelikleriyle, düşünmediği ya da en başta yaptığım benzetmeyle "gam yükünü" (kederli olmak buradaki gam yükünü taşımaktan bağımsızdır, çünkü o stoalı ahlakın bilge adama yasakladığı, daha doğrusu yakıştırmadığı, olmazsa olmaz bir şekilde uzak durmasını önerdiği kederlilik kendini paralarcasına harcamaktır, bunda aptallık da vardır, neyin kendisine ait, neyin de ait olmadığını bilmemek de vardır. gam yükünü yüklenmekse aslında bir yiğitliktir, bilgece bunu taşımak, bunu taşıdığı için pişman olmamaktır.) taşımadığından mutludur. ilginçtir mutlulukla alakalı mehmet aydın hocamızın bir sözü var, youtube'a bir kısmını attığım söyleşide (islam dünyası neden geri kaldı) şöyle diyor: "tokluk mutluluğun sadece bir kısmıdır, mutlu olmak için daha derin değerlere ihtiyaç vardır." o halde bilge adam 'ın mutluluğu da söz konusudur, çünkü hocanın belirttiği "derin değerler" bilge adamın niteliklerinde vardır; o homo insipiens gibi kolay olanı seçmemiş, özgürlüğünü doğayla uyum içinde yaşamasından, neye sahip olduğunu/olmadığını bilerek ona göre yaşamasından elde etmiştir. o mutludur. o halde düşünmeyen/bilge olmayan/aptal adam 'ın bilge adam'a karşılık mutlulukla ilgili üstünlüğü de düşünce geriye ne kalıyor? hiçbir şey.
  
  homo insipiens'in "ideolojik" bir hayvan olmasından sonra bir niteliğine daha ulaşmış oluyoruz;
  homo insipiens, "bu haliyle mutlu olan" bir hayvandır.