dine karşı din

• islam'a bakis acisini degistirebilecek, hatta inananlara "neye" inandigini sorgulatacak, inanmayanlara da inanmadiklari seyi sempatik ve mantikli (o zamana kadar bildiklerinin aksine) gosterecek gucte bir kitap.
  
  daha once deginilmemis bir kac noktaya dikkat cekmek gerekirse:
  
  1. ali seriati, tarih boyunca tanri'nin varligini sorgulayan insanlarin peygamberler zamaninda/toplumunda degil de, peygamberler sonrasi carpitilan, korku ve teslimiyet temelli, statukocu "sirk dini" zamaninda ortaya ciktigini, fakat bunlarin da bir topluluk olusturacak, tarihe gececek bir guce ulasamadigini soyler. yani tevhid dininin savastigi kafirler, bu sirk dinini savunanlardir, ve de kafirler olarak gunumuzde anladigimiz gibi ateistlerden bahsedilmemektedir. ateistlerin sirk dinine karsi dinin varligini sorgulamasi ve toplumsal guc kazanamamasi da, hem sirk dininin olumsuz gucunu, hem de tevhid dininin olumlu gucunu gosterir.
  
  2. kafirun suresindeki "sizin dininiz size, benim dinim banadir. sizin inandiginiza ben inanmam, benim inandigima siz inanmazsiniz" tarzi ifadeler de, yukaridaki durumu dogrular niteliktedir.
  
  3. kitapta avrupali dusunce adamlarinin din karsiti goruslerinin dogru oldugundan tekrar tekrar bahsedilir. cunku bu dusunurler, tarih boyunca gecerli olan sirk dinini, korku bazli, statukocu dini gozlemlemisler; o toplumdaki guc sahiplerinin dini kullanarak toplumu somurmesini, uyusuklastirmasini gormuslerdir.
  
  bundan sonra yazacaklarim, dipnotlarda gecen, iyi ve kotu, hayir ve ser kavramlari uzerine, ve de insani sorumlulugun, ibadetin ne olduguna dair. onemli oldugu icin numaralandirmayip onceki maddelerden bagimsiz inceliyorum (ingilizce cevirisinden cevirdigim icin karmasiklik olabilir, ozur dilerim, anlasilmayan yerler olmussa mesaj atip belirtirseniz sevinirim):
  
  "entelektuel dunyada "insani ve sosyal sorumluluk" olarak adlandirilan sey, islam dininde "hayirli olani yonelip serden korunma" olarak tanimlanmis ve belirlenmistir."
  
  "hayirli ve faziletli olana yonelip kotu ve serden korunma, bireyin, icinde bulundugu toplumun kaderine ve inandigi goruslere bagli olarak sahip oldugu misyonla alakalidir. bir entelektuelin, dusunen bir insanin, geride birakilmis, hapis kilinmis bir topluluktaki gorevi budur."
  
  "islam dini, inananlarin sosyal sorumluluklarini anlatirken dinin dilini secmistir. inananlar butun tarih caglari boyunca, butun sosyal sistemlerde, sayisiz catisma ve tartismalarda bu sosyal sorumluluga sahiptir. iyi, (hayir) ve kotu, (ser) gibi cok genel iki sozcugun secilme sebebi de budur. insanlar, ictihad(mantik yoluyla bagimsiz yargida bulunmak) yoluyla iyi ve kotunun orneklerini bulacaklardir, her cagda, her sistemde, her toprakta bu konseptler degisecektir."
  
  "hayra yonelip serden korunmayi degerlendirirken, islamin orjinal oalrak genis anlamda bahsettigi sekli dusunmeliyiz; keza toplumdaki iyi ve kotu ornekleri her gun yeni bir renk ve sekle burunur, ve eger bizim onlari degerlendirdigimiz konsept fosillesirse ve de sadece belli bir zaman dilimine, belli bir sisteme ait birkac disaridan empoze edilmis ornege sadik kalirsak, hayir ve ser, iyi ve kotu var olamaz. en buyuk ser, hayra yonelip serden korunma konseptini sabit bir cerceveye oturtup onu bireysel duzeyde alakasiz konularla sekillendirmek olur. liderlerin ve dusunurlerin sorumlulugu, ictihad yoluyla, her cagin hayir ve serrini kesfetmek ve belirlemektir."
  
  mutlaka okunmasi gereken bir eser, hatta sadece su basliktaki alintilari okumak bile kisa vadede yeterli olabilir.