oçi çiornie

• kalinka gibi, katiusha gibi, “podmoskovniye veçera” (moscow nights) gibi en bilinen, en sevilen rus halk şarkılarından biridir oçi çiornie, ki bu şarkıyı ilk olarak seneler önce, tiyatroda, jacques deval’in 1934 yılında tovarich adıyla yazdığı (“yoldaş” demektir rusça’da “tovarişç”), bizde ise şahane züğürtler adı altında sergilenen (ayni adla çevrilmiş 1964 yapımı bir ayhan ışık-sezer sezin filmi de bulunan) ve bolşevik ihtilali’nin ardından fransa’ya iltica etmek zorunda kalıp da orda bir eve uşak-hizmetçi olarak giren rus aristokrat çiftin tatlı hikayesini anlatan çok başarılı oyunda, nevra serezli’nin canlandırdığı fakir düşmüş grandüşes tatyana’dan dinlemiştim. sıla hasretiyle gitar çalıyor (balalayka bulamamıştır herhal orda) ve hizmetçisi olduğu evin çocuklarına kara gözler’e duyulan ümitsiz aşkı anlatan bu türküyü söylüyordu tatyana. ajda pekkan’ın sesinden kulaklarımıza ulaşan bir günah gibi (“bir günah gibi gizledim seni/ kimse görmedi seni ve beni/ ağlarken içim güldü gözlerim” dizelerini hatırlayalım) ve julio iglesias’tan dinlediğimiz nathalie (gilbert becaud’nun nathalie’si ile karıştırmayalım aman), hep aynı notaların, aynı ruh yüklü rusça türkünün üstüne yazılmış sözlerdi, ki başka dillerde de muhtelif güftelerle ayni melodiye rastlayacağımızdan eminim.
  rusça sözlerinin anlamının az çok şu olduğuna uzun araştırmaların ardından ikna olmuş durumdayım: “ah, kara gözler/ yanan, tutkulu, güzel gözler/ seni nasıl da seviyorum/ senden nasıl da korkuyorum/ belli ki gözlerine ilk tesadüf ettiğim an uğursuz bir andı/ eğer seni görmeseydim böyle ıstırap çekmez, hep gülümseyerek geçirirdim hayatımı/ ama gördüm seni, tüm huzurumu kaybettim/ senin uğruna tüm dünyayı unuttum/ yumuşak okşayışların ve ateşli bakışların beni cezbetti, büyüledi/ beni mahvettiniz, ebediyen mutluluğumu çaldınız, ey kara gözler.”
  piyanoda ezbere çalabildiğim ilk ve galiba da (bu aramızda kalsın) tek doğru dürüst parçadır oçi çiorniye. karanlıkta çalar, çalarken de hep ağlarım (ağlamam).