duha

• 93-ed-duhâ
  
  duhâ, kuşluk vakti demektir. sûre, adını ilk ayette geçen bu kelimeden alır. fecr sûresinden sonra mekke'de inmiştir, 11 (onbir) âyettir. sûrede âhir zaman peygamberinin hususiyetlerinden biri yani yetim oluşu ele alınır ve kendisi teselli edilir.
  
  rahmân ve rahîm (olan) allah'ın adıyla.
  
  1. andolsun kuşluk vaktine
  
  2. ve sükûna erdiğinde geceye ki,
  
  3. rabbin seni bırakmadı ve sana darılmadı.
  
  4. gerçekten senin için ahiret dünyadan daha hayırlıdır.
  
  5. pek yakında rabbin sana verecek de hoşnut olacaksın.
  
  6. o, seni yetim bulup barındırmadı mı?
  
  7. şaşırmış bulup da yol göstermedi mi?
  
  8. seni fakir bulup zengin etmedi mi?
  
  9. öyleyse yetimi sakın ezme.
  
  10. el açıp isteyeni de sakın azarlama.
  
  11. ve rabbinin nimetini minnet ve şükranla an.
• peygambere bir süre için vahiy gelmez. kefere tarafından "noldu, allahınız sizi yalnız mı bıraktı." temalı sözler söylenmekte, müminler şüphe tohumları filizlenmeye başlamıştır. bir sabah kuşluk vakti vahiy gelir. gönüller ferahlar. ve olaylar gelişir.
• seni de vururlar bir gün ey acı
  halepçe'de soldurulmuş gül gibi
  bu sevdaya düşsen, sen de yanarsın
  suskun, sıcak, uzun yaz geceleri
  ve siz
  ey aynalar,
  hani siz, gecelerinizi böler, çocuklarınıza ninniler söylerdiniz
  hani siz, fatihler doğururdunuz...
  gelin-kızların giysileri kirletildi
  çocuklar hep yetim kaldı
  "elem yecitke yetimen feava"
  ve ben biliyorum
  ben biliyorum
  istanbul'un
  bağdat'ın
  diyarıbekir'in
  mekke'nin
  birbirine nasıl bağlandığını, nasıl çözüldüğünü/sonra
  ey insan
  ey insanlık
  ayağa kalk
  kolları ve bacakları budanmış delikanlıları
  boyunları gövdesinden ayrılmış insanları
  gözleri uyur gibi kapanmış, kan pıhtıları içindeki bu çocukları
  gelişmiş laboratuarlarınızda dikkatle inceleyin
  ve bir gün
  bu dünya
  gül bahçesine dönecek
  bunu böylece bilin
  ve unutmayın!
• (bkz: #10327896)
  
  yukarıdaki mektubu yazdıktan bir süre sonra hiç tanımadığım birisi tarafından bana gönderilmiş olan suredir. çok şaşırıp, tanrı tarafından unutulmadığımı anlamama vesile olmuştur.
• kayıpların bulunmasına yardımcı olduğu rivayet edilmiştir. test edilip onaylanmıştır.
• (bkz: eli eli lema şevaktani)
• andrei platonov'un türkçe'ye can adıyla çevrilen romanı... sovyetler birliği kurulmuş hatta stalin dönemi yaşanmaktadır. nazar çagatayev, orta asya'nın geniş düzlüklerinde yitip gitmiş halkının arasından ayrılıp moskova'da öğrenim görmüş, mezuniyetinin ardından halkına sosyalizmi anlatmak ve onlarla birlikte "mutlu" bir yaşam kurmak istemektedir. ancak can adı verilen bu halk, yaşamaktan uzun zaman önce vazgeçmiştir. mutluluk denilen şey hakkında en küçük bir fikirleri ya da yaşama ilişkin kırıntı düzeyinde dahi bir coşkuları yoktur. çagatayev, kendi yaşamını, daha doğrusu yaşamın anlamını sorgularken, halkının "yaşamaya ne gerek var ki" sorusuna yanıt verebilecek midir?
  
  kısa, duru ve anlamlı cümleleriyle insanı şaşırtıp sarsan bir roman... yer yer -hele olayların geçtiği mekanları gözünüzde canlandırmaya çalıştıkça- bir bilim kurgu romanı, yer yer bir ütopya, yer yerse adeta tanrısı olmayan bir dinin kutsal kitabı hissi yaratıyor insanda. kendini halkına ve sosyalizme (aslında sosyalizme kısmı tartışmalı zira kitapta sosyalizm hemen hemen mutluluk kavramı ile eş anlamlı gibi kullanılmış) adamış çagatayev'in idealizmi, şamanik özellikler de gösteren bir halkın (kıyafetleri olmadığı için çırılçıplak gezecek kadar) maddi olanaklardan yoksun yaşamı ve insanlar, yaşamaktan vazgeçip yollarını kaybetmiş hayvanlar, uçsuz bucaksız çöl... platonov, sosyalist gerçekçilikle idealizmi, büyülü gerçekçiliği ve derin bir yaşam felsefesini bir araya getirmeyi başarıyor.
  
  romandan ruh anlamına da gelebilecek can (duha) kelimesinin rusça'da aynı zamanda köle kelimesini de karşılamak üzere kullanıldığını öğreniyoruz. belki böylece gogol'un ölü canlar'ındaki "canlar"ın ne olduğunu da anlama şansımız oluyor.
  
  çeviriye ilişkin de bir kaç söz etmek gerek... çölün, büyük olasılık türkçe'de çok da karşılık bulunmayan dilini, bu kadar somut, doğru, tutarlı yapan çevirmen günay çetao...
• sekizinci ayetteki "egna" kelimesi parasal anlamda mal mülk zenginliği anlamına gelmez. başkasına ihtiyacı olmamak manasındadır.
  (bkz: mugni)
• son birkaç yıldır hayatının ipleri elinden kaçmış, sağa sola savrulan; an olmuş kafayı ciddi ciddi yiyeyazmış, bu sebeplerle rabbini daha az anıp gittikçe daha çok yoldan çıkmış ama yine de bu kısır döngüden çıkmak için gerekli manevi gücü hala içinde bulamayan bendenizi gelip bulmuş sure. oradaydı, kaç kere dinledim, kaç kere duydum ama anca bildim. efendim habibullah'ın çektiği ezanın yanından geçmez benimki ama onunkine yakınsaması bile mutluluk sebebi. şefaat vesilesi de olur mu acaba?
  
  ve vecedeke dallen feheda?
  ma vedde'ake rabbüke ve ma kala.
  
  okudukça tekrar tekrar mahvolup tekrar tekrar huzura eriyorum.
• (bkz: duha havacılık okulu)