• bir yazının okunabilirlik katsayısı.

    şaka gibi gelebilir ama formülü vardır ve gerçekten işe yarar:

    - bir metindeki toplam cümle sayısı c olsun.

    - tüm metindeki toplam kelime sayısı da k.

    - yine bu metindeki dört veya daha fazla heceli "büyük" kelime sayısı da b olsun.

    önce bir cümlede ortalama kaç kelime olduğunu buluyoruz, ardından bu rakamı büyük kelime sayısıyla topluyoruz. çıkan sonucu da 0,4'le çarpıyoruz:

    [(k/c) + b] . 0,4 = okunabilirlik katsayısı

    elde edilen rakam, o yazıyı rahatlıkla anlamak için kaç yıl eğitim almış olmamız gerektiğini gösteriyor.

    incil, mark twain ve shakespeare'in "fog index"i 6. time ve newsweek'in katsayısıysa 11-12.

    "ali topu at. bak can kuş. ayşe ip atla" metnini beraber hesaplarsak durum daha da anlaşılır oluyor:

    - 9 kelime / 3 cümle= cümle başına ortalama 3 kelime,

    - büyük kelime sayısı sıfır, dolayısıyla [(k/c) + b]=3

    - 3 x 0,4= 1,2*.

    bu katsayının özellikle reklam metni yazmakta büyük fayda sağladığı da celil oker'in derslerinde öğrenilen çok önemli bir detaydır.
  • reklam metinlerinin yanı sıra çabuk ve doğru iletilmesi hayati önem taşıyan mesajların da hedefini bulmaları için insanların eğitim seviyesinin izin verdiği algı düzeyinden iletişim kurabilmenin formüllerinden biridir. bazı yazarların da çaktırmadan* kullandığı bir araçtır.

    "dikkat tehlike", "böylesi görülmedi" veya "bir fiyatına iki" yazmanın aynı mesajı daha karmaşık ve uzun bir cümleyle vermekten daha etkili olması, bu formülün hangi alanlarda kullanıldığında daha büyük fayda sağladığını gösterebilir.

    http://www.impact-information.com/…ter/plwork08.htm adresinden etkili bir (ingilizce) örnek:

    lisans üstü eğitim seviyesince sorunsuz anlaşılabilen bir metin:

    cardiac resynchronization therapy signals a new era in device-based solutions for this condition and 750,000 of the estimated five million americans with heart failure could potentially benefit from it. typically a late manifestation of other cardiovascular diseases, including coronary artery disease, hypertension and valvular disease, heart failure is responsible for more hospitalizations than all forms of cancer combined. as the only major cardiac disorder increasing in prevalence, it is estimated that 550,000 cases of heart failure are diagnosed each year. approximately $40 billion is spent to manage the condition in the united states each year.

    aynı metnin orta öğretim seviyesine uyarlanmış hali:

    new pacemakers like this regulate the heart beat. they can help 750,000 of the five million americans who suffer from heart failure. heart failure is a growing problem. it results from high blood pressure and disease in the arteries and valves of the heart. this year, 550,000 people suffered heart failure. more people went to the hospital with heart failure than all forms of cancer combined. in the u.s., we spend about $40 billion a year on it.

    metnin bilgi kaybı olmaksızın yeniden yazılmış bu hali, önemli bir mesajın çok daha fazla kişiye ulaşabilmesini sağlıyor; sitede verilen artış miktarı, %750.
  • türkiye'deki çoğunluk olabilecek okuyucu miktarı orta okul ve lisedir. eğer (gazeteler için konuşuyorum) tirajınız yüksek olsun istiyorsanız gazetenizi bu insanlara satmalısınız. onların anlayacağı ve okuyabileceği bir dilde yazmalısınız. bunu dikkate alıp da başarıya ulaşan bir gazete var. posta. profesyonel bir şekilde fog index hesaplayorlar. yazılan yazıları insanların okuyup okuyamayacağını formülüne göre hesaplıyorlar. bu sayede de türkiye'nin en çok satan gazetesi ünvanını hak ediyorlar. fog index denen zımbırtının tabii ki bir formülü var. ama kısaca şu taktiklerle özetlenebilir:
    - 5-9 kelimelik kısa cümleler kullan.
    - bir kelimenin daha az harf sayılı bir karşılığı varsa onu kullan.
    - cümleleri birleştirme, bol bol nokta kullan. mesela; "ahmet eve geldi ve topunu aldı" değil "ahmet eve geldi. topunu aldı." böylece okuyucu noktaya geldiğinden nefes alabilsin. cümleleri tek tek düşünebilsin.
    - bir cümle daha kısa ifade edilebiliyorsa, fazlalık kelimeleri at.
    - avamın anlayabileceği kelimeleri kullan.

    gibi örnekler. bunlar çoğaltılabilir ama o kadarını da siz araştırın. hazıra konmayın.

    bilmem farkettiniz mi? bu entryde de fog index'i oldukça düşük tutmaya çalıştım. daha fazla kişi okusun diye.

    edit: bu yazının fog index'i yaklaşık olarak 11. yani bu entryyi anlamak için ekstra bir genel kültüre ihtiyaç duyulmadan lise sona kadar okumuş olmak yetiyor.
  • (bkz: lexile)
hesabın var mı? giriş yap