incompetent

• ing. yetersiz, yeteneksiz, ehliyetsiz, beceriksiz.
  
  competent'in tersi.
• kaldıramayan
• ing. iktidarsız.
• ing. - hukuk terimi olarak; gayri mümeyyiz . gerçi böyle de çok türkçe olmadı ama idare edin. kabaca, temyiz kudreti ni haiz olmayan kişi anlamına geliyor.
• bir işte tecrübesiz veya gerekli yeteneğe sahip olmayan kişi anlamına da gelebilir.
• (bkz: istidatsız)
• geç dönem latincesinde kullanılan incompetens sıfatının (theod. prisc. 2, 17) ingilizcesi olarak duruyor. bunu bir aile olarak düşünürsek, ingilizcedeki incompetent latincedeki incompetens'in oğlu/kızı olacak şekilde, yakınıdır. başka evlatlar da var haliyle: fr. incompétent, isp. incompetente, por. incompetente vb. başlıktaki de dahil olmak üzere bunların hepsi "insufficient" yani "yetersiz" anlamındadır.
  
  yapı kendini belli ediyor: in+competent şeklinde bir birleşimden söz ediyoruz. in- öneki latincede ve birçok çağdaş batı dilinde eklemlendiği yapıyı olumsuz kılıyor. örneğin yukarıda bahsettiğim in-sufficient da böyledir. sufficient "yeterli", insufficient "yetersiz"dir. o hâlde latincedeki incompetens'in de atalarını aramak istiyorsak, etimolojik olarak, competens'e bakacağız. genelde latince sözlükler competens'i kendi başına almıyor, charlton t. lewis'in ya da cassell'in büyük sözlüklerinde bu madde yok. o hâlde ne klâsik çağda, ne de geç dönemde isimleşmiş olduğunu söyleyebiliriz. competens, gramer olarak incelenmeye bile gerek duyulmayacak ölçüde, praesens participium yani sıfat-fiil'dir. türediği fiil competere'dir.
  
  o hâlde competere fiili competens'in, o da, incompetens'in babasıdır. şöyle bir soy ağacı oluşuyor:
  
  competere -> competens -> incompetens -> incompetent... (ve diğer çağdaş dillerdeki benzerleri)
  
  competere "bir noktada örtüşmek, buluşmak, uyuşmak, bir araya gelmek" anlamlarında olup o da bir birleşmiş bir yapıdır, yani yukarıdaki soyağacına bir ata daha eklememiz gerekiyor: con+petere. con- öneki latincede ve şimdiki çağdaş dillerin çoğunda -çoğu kere- "bir araya gelme" ve "toplanma" (together-gathering) anlamını verir. competere'deki "bir noktada toplanma" anlamındaki "birliktelik" manası da buradan kaynaklanıyor.
  
  con- önekinin eklemlendiği petere fiiline bakarsak, genelde "istemek, talep etmek" anlamlarında kullanıldığını görürüz. ancak "istemek" fiilini de "yönelme" anlamıyla okumak gerekiyor. biz bir şeyi isteriz, çünkü ona yönelmişizdir. ya da tersten okursak, biz bir şeye yöneliriz, çünkü onu istemişizdir. yönelmeyle isteme örtüşür petere'de. bu yüzden petere'nin "hedefe yönelmek" anlamı da vardır. buna bağlı olarak con+petere'de de, con- önekinden ötürü, "aynı hedefe yönelme" anlamı vardır. şimdi bunların ışığında soyağacını yeniden çizelim:
  
  petere -> con+petere -> competens -> in+competens -> incompetent...
  
  bu soyağacını latinceden taşıp daha gerilere götürmek ve daha eski ataları bulmak da mümkündür. charlton t. lewis'in sözlüğünde sanskritçedeki "düşme, uçma, konma" manalarındaki pat- kökü ve yunancadaki yine "düşmek" manasındaki pet- / pipto- kökünün petere fiilinin atası olabileceği söylenmiş. buna uygun olarak soyağacını yeniden çizelim:
  
  pat- (sansk.) veya pet-/pipto- (yun) -> petere -> competere -> competens -> incompetens -> incompetent...
  
  en nihayetinde başlıktaki incompetent'teki anlamca "yetersiz"lik durumu bir araya ya da aynı noktaya toplaşmış öğelerden farklı olmayı gerektirir. zaten merriam-webster'da "not legally qualified" denmiş, yani petere fiiliyle ilgili olarak söylediğim "belli bir hedefe yönelme" arzusunda olmama, oraya yakışmama durumu söz konusu. prensip başlığında söz etmiştim. "ilk" durum, ilk adım aslında ilke anlamında hedeflenen doğrultuyu gösterir. incompetent, başından itibaren legally yani doğal olarak/kanunen uygunsuzluğu verir. incompetent'i görür görmez aklınıza, yetersizlik, uygunsuzluk, yerini yadırgama hatta "ben kendi yatağım olmayınca uyuyamıyorum abi" ya da "abi ben komşuda yemek yiyemiyorum, içim elvermiyo" gelmeli. yerini yadırgıyorsan, sende bir uyumsuzluk vardır. sana kısaca incompetent diyebiliriz, çünkü hedefin farklı. "ben hep böyleydim" der bazıları, gerçekten de hep "öyle"lerdir. uyumsuzlardır, asla pişekâr rolünü üstlenmezler! "ben lanetlenmişim... incompetentim bu dünyaya. senin de hayatını yakmak istemiyorum, lütfen bana aşık olma" gibi artistik sözler sarf edenlere "git işine ya ben allahıma yan bakıyorum" deyin, psikopat görünün, emektar tespihi sallayın ve yeni bir âlemi petere petere kovalayın.
• şey için:
  http://i42.tinypic.com/i6f1a9.jpg