kul nesimi
-
"kul nesimi'ye sordular,
yarin inen hoş musun:
hoş olayım, hoş olmayım
o yar benim kime ne ?"
kıtasının öznesi, bir anadolu dervişi, sufisti, filozofu.
(bkz: nesimi), (bkz: nesimi çimen) -
fakat genellikle ve sıklıkla anadolu'ya yaptığı geziden döndükten sonra (hacı bayram veli ile görüştükten sonra) "enel hak", "mansur enel hak dedi, haktır sözü hak söyledi" dediği için derisi yüzülen seyyid nesimi ile karıştırılır. oysa ki kul nesimi, 17. yüzyılda anadulu'da yaşamış safevi yanlısı bektaşi bir ozandı. hayatı pir sultan abdal'ınkine benzer.
-
gerçekten aşkın bir üstadmış, bazen düşündüklerinizin/yazdıklarınızın/yaşadıklarınızın başkasında da war olduğunu görür ve onu kendinize yakın hissedersiniz veya yalnız olmadığını düşünür: gün gelmiş nesimi benim aynam olmuş, hiç alışık olmadığım şekilde, şu sözler aklıma perçinlenmiş:
kelb rakip haram diyormuş şarabın bir katresine
saki doldur, ben içerim, günah benim kime ne
-
gah çıkarım gökyüzüne hükmeder kaftan kafa
gah inerim yeryüzüne yar severim kime ne
-
nesimi'ye sordular, yarin ile hoş musun
hos olayım, hoş olmayım, o yar benim, kime ne
(bkz: ne de güzel söylemiş) -
(bkz: ben yitirdim ben ararim)
-
17. yüzyıl başında doğduğu, yaşadığı rivayet edilen halk ozanı. hakkında yayınlanan en detaylı araştırma, belge, bilgi kaynağı cahit oztelli'nin kul nesimi adlı kitabıdır. bektaşidir, ülkücü derler. velhasıl, rivayet muhtelif bir ozandır. yaşadığı dönem, savaşlarla geçer. iran, bağdat'ı alır. osmanlı başarısız seferler yapar. sonunda 4. murat 1636'da geri alır. sonra bir önceki yüzyıldan beri yavuz ile şah ismail arasında baslayan didişme. osmanlı topraklarındaki kızılbaş-aleviler iran'a destek çıktılar rivayeti sebebiyle ezilirler, yüzbinlerce kişinin başları gövdesinden ayrı düşer. celali ayaklanmaları 17. yuzyil boyunca surer. yazdığı mısraların şahitliğinde kul nesimi'nin de pir sultan abdal, alioğlu, dedemoğlu gibi bu dönemlere tanıklık ettiği söylenir.
.
.
.
mehdi-i zaman ede zuhur kalmaya perde
yezit olan kırsa gerek tiğ- u teberde
nesimi, şah'ın mehdin okur sam-ü seherde.
.
.
.
pirim alioğlu, bozdoğan'dan gel oldu
gördüm mürşidim, müşkülüm halloldu
kılavuzum şah merdan ali oldu
özüme gönderdim kendi kuşumu
.
.
.
.
ben ol sadık kulam ki caferi'yem
hakikat söylerem ben haydari'yem
.
.
.
mahlasım nesimi, ismim ali'dir
bu çarh dönmektedir, sanmam halidir
şükür kalbim iman ile doludur
curm'i isyanımız bileden beri -
"kah çıkarım gökyüzüne seyrederim alemi; kah inerim yeryüzüne seyreder alem beni."
(bkz: melamet hırkası) -
ben yitirdim ben ararım
yâr benimdir kime ne
gah giderim öz bağıma
gül dererim kime ne
gah giderim medreseye
ders okurum hak için
gah giderim meyhaneye
dem çekerim kime ne
sofular haram demişler
bu aşkın şarabına
ben daldırır ben içerim
günah benim kime ne
ben melâmet hırkasını
kendim giydim eğnime
ar ü namus şişesini
taşa çaldım kime ne
sofular secde ederler
mescidin mihrabına
yâr eşiği secdegâhım
yüz sürerim kime ne
gah çıkarım gökyüzüne
hükmederim kaf-be-kaf
gah inerim yeryüzüne
yâr severim kime ne
kelp rakip böyle diyormuş
güzel sevmek pek günah
ben severim sevdiğimi
günah benim kime ne
nesimi'ye sordular ki
yârin ile hoş muşun
hoş olayım olmayayım
o yâr benim kime ne -
“ben senin hile yalan ve dolanlarınla baş edemedim, bu bana dert oldu. ama ben de sana boyun eğmedim bu da sana dert olsun”
-
halk ozanı. "mahlasım nesimi adım ali'dir" dizesine dayanılarak asıl adının ali olduğu anlaşılan kul nesimi'nin yaşamıyla ilgili ayrıntılı bilgiler yok. ancak bir bektaşi ozanı olduğu kesin. alioğlu, dedemoğlu vb. halk ozanlarıyla çağdaş bir ozan olduğu da anlaşılıyor.
kul nesimi, uzun süre, 1404 yılında derisi yüzülerek öldürülen azeri ozanı seyyid nesimi ile karıştırılmış, kul nesimi'nin şiirleri seyyid nesimi'nin sanılmıştır. araştırmacılar yıllar sonra seyyid nesimi'den başka tekke edebiyatının önde gelen kişilerinden kul nesimi adlı bir halk ozanı olduğunu belirleyebilmişlerdir. nasıl ki, ercişli emrah ile erzurumlu emrah da uzun yıllar tek kişi sanılmıştır.
kul nesimi'nin aruzu da heceyi de başarıyla kullandığı gözleniyor. ağır basan yanı hece ölçüsüyle, söyledikleri. şiirlerinden iyi bir eğitim gördüğü sonucuna da varılıyor.
bugüne yaklaşık 200 şiiri kalan kul nesimi'nin 4. murat döneminde yaşadığı sanılıyor. inancası bakımından kovuşturulmaya uğradığı, anadolu'da safevi egemenliğinin kurulması çalışmalarına katkısı olduğu da söyleniyor.
kul nesimi'nin "nefes"lerinden kimileri günümüze dek gelmiş, bestelenmiş, söylenirliğini sürdürmüştür. deyişte, dilde tutarlı, usta bir ozan olduğu belli.
kul nesimi sen seni
mana bilir söylersin
biz bir deniz geçeriz
bir ummana benzemez -
“kah çıkarım gökyüzüne
siklemem hiç alemi
kah inerim yeryüzüne
siklemez alem beni”
dörtlüğünden oluşan şiir kitabımın esin kaynağı. evet biraz ince bi kitap, her satırı bir sayfaya yazdık.
ekşi sözlük kullanıcılarıyla mesajlaşmak ve yazdıkları entry'leri
takip etmek için giriş yapmalısın.
hesabın var mı? giriş yap