mertebani

• yeşil renkte, orijinal olarak merteban kasabasında yapılmış bir tür değerli çanak çömlek
• yesil sirli bir çesit osmanli keramigi.
• (bkz: merdabani)
  (bkz: seladon)
• antoine galland'ın istanbul'a ait günlük hatıralar'ında 'merdebani' olarak geçer ve 'hindistan'dan gelme bir çeşit yeşil toprak,' diye tanımlanır.
  
  bu yazım ve telaffuz ayrımı çok önemli olmasa da galland'ın şu söyledikleri hayli ilginçtir. zehirlenme korkusu ürkünçtür.
  
  "28 haziran 1673
  hindistan'dan gelme bir çeşit yeşil topraktan bir kâse gördüm. türkler ve bilhassa büyükler buna çok değer verirler ve zehir dokununca kırılmak hassasına sahip bulunmasından dolayı gayet pahalıya satın alırlar. bu gördüğüm kâse, pek kalın ve ağır olmasına rağmen para gibi çınlıyordu ve değeri otuz kuruş takdir olunuyordu. bu toprağa merdebani denir. padişahın daimi surette zehirlenmek korkusu içinde bulunan biraderleri ancak bu tabaklar içinde yemek yerler ve bizzat padişahın bu topraktan yapılma ve sekiz bin kuruş değerinde sofra takımı bulunduğu temin edilmektedir. sadrazam da az zaman önce bunlardan üç yüz kuruşluğunu alıp denemiş bulunmaktadır. velhasıl, bu tabaklardan birkaç tanesine malik olmayı bir nevi haysiyet meselesi yapmayan büyük yoktur."
• osmanlı sarayında yaşanan en önemli korkulardan biri yemekte zehirlenmektir.
  buna karşı uzakdoğu'dan getirilen ve içinde zehirli bir içecek konulduğu zaman sırrının renk değiştirildiğine inanılan mertebani adlı kaplar kullanıldı.