res publica *
-
herkezin mali
-
-
(bkz: la repubblica)
-
mot a mot tercümesi "halk şeysi" olan terim
adamlar kurdukları düzene isim sıkıntısı çekmişler, tevatürün azizliği ise onu bugünlere getirmiş -
-
kamunun malı, devlet. cicero bu kavramı res populi şeklinde açıklamıştır ki bu aslında o devirlerde erişkin erkek roma vatandaşlarını (roma halkının büyük azınlığıdır) kapsar. her yıl seçilen üyelerden oluşan bir halk meclisi (populus), soylular ve arkası kuvvetlilerden müteşekkil bir senato (senatus) ile günümüzün bakanlar kurulu ile karşılaştırılabilecek consules, praetores, aediles, quaestores ile censores'den oluşan bir yürütme sistemi ile karakterize olan yönetim biçimidir.
(bkz: spqr) -
önceleri bir rejimi belirtmeyen bu sözcük/deyim sonraları monarşinin zıddı olarak kullanılmaya başlandı. bodin "res publica"yı eski anlamında, yani yönetim biçimini monarşiden (regnum) ayırmak için kullanmışken makyavel "imparatorluğun zıddı" olarak kullanmıştır. bugünkü "cumhuriyet" anlamını ise montesquieu "despotik yönetimin zıddı" biçiminde kullanarak vermiştir.
ayrıca m.ö.510-27 yılları arasında roma devletine verilen ad. -
romalıların halkçı kent devletlerinin yönetim şeklini belirtme şekli.
-
"latincenin öz malı olarak avrupa dillerine giren kelimelerin başında devlet ile ilgili olanlar gelir: bunların en güzellerinden, en anlamlılarından biri olan res publica sözü (= "halklık, halkça iş" demek) devlet işini hususî işten (= res privata) ayırıyor (fr. republiaue, ing. republic). latince imperium (= buyruk, buyurma kudreti) anlamının genişlemesiyle bugün avrupa dillerinde taşıdığı anlamı kazanıyor (fr. empire, ing. empire); aynı kökten üretilme imperator (= buyrukçu) fransızca empereur'ün aslıdır, "ihtiyarlar meclisi" demek olan senatus (senex - ihtiyar; fr. senat, ing. senate, alm. senat); "yurttaşlık" "yurttaşlar" anlamına gelen civitas (fr. cite, ing. city); civitas gibi, "yurttaş" demek olan civis kelimesinden üretme civilis (fr. civil, ing. civil, alm. zivil, öz alm. bürgerlich) bu dizidendirler."
suat yakup baydur, dil ve kültür, sf: 83 -
sosyal bilimler alanında online da okunabilen bir dergi. uygarlık tarihi, ahlak, hukuk felsefesi ve sosyal felsefeyi konu alıyor. bilimsel kaynaklar tamamiyle açık olmalı bence ama derginin sadece bazı bölümleri ücretsiz okunabiliyor. adresi şöyle:
http://springerlink.com/content/m733k3758t54/
ekşi sözlük kullanıcılarıyla mesajlaşmak ve yazdıkları entry'leri
takip etmek için giriş yapmalısın.
hesabın var mı? giriş yap