• edip ahmet'in yazdığı geçiş dönemine ait eser
  • hakikatlerin eşiği manasına gelir , yazılış tarihi kesin olarak bilinmeyip kutad gubilig'den yarım asır kadar sonra yazıldığı tahmin edilmektedir.
  • (bkz: lechet ul hakayik)
  • edip ahmet yükneki tarafından yazılmış, emir muhammed dad sipehsalar'a sunulmuştur.
  • hakikatin kapisi anlamina gelir.*
  • kelimenin anlamı “hakikatlerin eşiği”dir.
    altı nüshası bulunmaktadır.
    ismi üzerine çeşitli tartışmalar vardır.
    köprülü tarafından-tüm karahanlı eserleri incelenmiştir.
    edip ahmet yükneki tarafından yazılmıştır. kendisi doğuştan görme özürlüdür.
    imam-ı azam’ın yanına gitmiş ve kendini çok iyi yetiştirmiştir.
    eseri kaşgar dili ile yazdı.
    bir şair değildir.
    manzumlarında lirizm eksikliği, söylemlerde eksiklik bulunur.
    sanat kayısı yoktur, amacı mesaj vermektir. ahlak ve öğüt kitabıdır. eserde bilginin yararlarından, bilginin yararından ve alçakgönüllülükten bahsedilir.
    iktibas (bir eserde hadis ve ayetlere yer verme) kullanılmıştır.
    tahmid ile başlar. (allah’a övgü, yakarış)
    sebeb-i telif ile devam eder. (eserin yazılışının sebebi)
    4+4+3 . 7+4 hece vezni bulunur.
    dörtlük geleneğinden dolayı dörtlük kullanılır.
  • eser, dâd sipehsâlâr mehmed beğ adlı bir türk beyine sunulmuştur. bütünü gazel şeklinde söylenmiş, 40 beyit ve 101 dörtlük olmak üzere 484 mısra tutarındaki eserde, konu tamamiyle dini ve ahlakidir. edip ahmed, öğretici bir vaaz ve nasihat kitabı yazmak istemiş, eserini islam ahlakçısı hüviyetinde yazmıştır.

    eserde, dindarlığın fâziletlerinden, ilmin mutluluğa götüren yol oluşundan, cömertliğin bütün ayıpları, kirleri yıkayan, hatta şeref, şan ve güzellik artırıcı bir tabiat olduğundan, tevazuun iyiliğinden, kibrin ve ihtirasın kötülüğünden bahsedilmiştir. bu gibi örnekler daha da artırılabilir.

    "yok erdim yarattın yana yok kılıb
    ikinç bar kılur-sen mukir men muna"

    "ilahi öküş hamd ayur men sana
    senin rahmetin din umar men ona"

    "senin barlıkınta tanıklık birür
    cemad canvar uçgan yürürgen nene"

    "senin birikinke delil arkagan
    bulur bir nen içre deliller mine"

    "bu kudret idisi uluğ bir bayat
    ölüglerini tirgüzmek asan ana"

    .....................

    yok idim yarattın, yine yok kılıp
    yine var edeceksin, bunu ikrar ederim

    allah'ım! sana çok hamd ederim
    senin rahmetinden hayır umarım

    senin varlığına tanıklık verir
    cansız canlı uçan ve koşan her şey

    senin birliğine delil arayan
    bir tek şey içinde binlerce delil bulur

    o kudret sahibi ulu bir tanrıdır
    ölüleri diriltmek o'nun için kolaydır
  • edip ahmet'in 12. yy'da karahanlı türkçesiyle yazdığı, didaktir bir eserdir. 101 dörtlükten oluşur, bilginin faydası,cömertliğin övülmesi gibi konuları işler. aruz ölçüsü kullanılmıştır. türk dili,tarihi ve edebiyatı açısından kaynak bir eserdir. necip asım tarafından 20. yy'ın başlarında ayasofya kütüphanesinde bulunmuştur.
  • eserin bölümleri ve içeriği:

    1. bölüm: allah'a övgü
    2. bölüm: hz. muhammed'e övgü
    3. bölüm: 4 halifeye övgü
    4. bölüm: eserin sunulduğu emir muhammed'e övgü
    5. bölüm: kitabın yazılış amacının anlatılması
    6. bölüm: bilginin faydası bilgisizliğin zararlarının anlatılması
    7. bölüm: dilin önemi ve korunması gerektiğinin anlatılması
    8. bölüm: dünyanın faniliği ve dönekliğinin anlatılması
    9. bölüm: cömertliğin övülmesi ve cimriliğin yerilmesi
    10. bölüm: alçak gönüllülüğün insana kazandıracaklarının, gurur ve kibirin kaybettireceklerinin anlatılması
    11. bölüm: hırsın insana kaybettirecekleri şeylerin anlatılması
    12. bölüm: güzel ahlak ve iyilik
    13. bölüm: zamanın bozukluğu ve bunla ilgili şikayetler
    14. bölüm: kitap sahibinin özrü ve allah'a duaları

    eserin sahibi olan edip ahmet'in doğuştan kör olduğu ve şiirleinini ruhundan gelen içten duygularla etrafındakilere naklettiği, ağızdan ağıza dolaşarak şiirlerinin çoğunun ölümsüzleştiği söylenir. etkili ve güçlü bir anlatımı olan sanatçı zor şartlar altında iyi derecede arapça ve farsça eğitimi almış, türkçeyi güzel ve sanatlı bir şekilde kullanmıştır.
  • 12. yüzyılda yüknekli edip ahmet tarafından hakaniye türkçesiyle yazılmıştır.kutadgu bilig'de kullanılan aruz kalıbıyla yazılmştır.eserin münacat ve methiye gibi konularını işleyen ilk beş bölümü kaside biçimindedir; geriye kalan bölümleri dörtlük halindedir.
    eserdeki konular bilginin önemi,iyilik,erdem,cömertlik ve alçakgönüllülük üzerinedir.

    farklı bir yorum için `http://www.youtube.com/…gj5zamrtsmo&feature=related `
hesabın var mı? giriş yap