çobanoğulları ^*

• (bkz: can cobanoglu)
• on üçüncü asırda kastamonu ve çevresinde faaliyet gösteren türkmen beyliği.
  beyliğin kurucusu hüsameddin çoban bey, kayı boyuna mensup olup, anadolu selçuklu devleti'nin ileri gelen devlet adamlarından biriydi. bunun isminden dolayı, kurduğu beyliğe, çobanoğulları beyliği denildi. hüsameddin çoban, birinci izzeddin keykâvus’un sultanlığı sırasında, bizans’a karşı düzenlenen seferlere katıldı. birinci alâeddin keykubad tahta çıkınca, bağlılığını arz etti.
  
  moğollar, 1223'te kıpçak ilini işgal edince, bunu fırsat bilen rumlar, kırım sahilindeki suğdak şehrini kontrolleri altına aldılar. sultan alâeddin keykubad, hüsameddin çoban’ı suğdak’ı zaptetmek için görevlendirdi. hüsameddin çoban da, sefere çıkarak suğdak’ı zaptetti. kıpçak hanının ve rus hükümdarının sultan alâeddin’e itaatini sağladı. 1227 senesinde kastamonu’ya döndü. ölümünden sonra yerine, oğlu alp yürek geçti. alp yürek hakkında fazla bilgi bulunmamaktadır.
  
  alp yürek’ten sonra yerine, oğlu muzafferüddin yavlak arslan geçti. yavlak arslan zamanında anadolu’da, birçok karışıklıklar oldu. yavlak arslan, ilhanlılara muhalefete başladı. bunun üzerine ilhanlı hükümdarı geyhatu, bir selçuklu-moğol ordusunu kastamonu’ya gönderdi. yapılan muharebede yavlak arslan öldü. selçuklu sultanı ikinci mesud, bu muharebede kendisine büyük yardımı dokunan şemseddin yaman candar’a kastamonu ve havalisinde eflâni’nin idaresini verdi.
  
  yavlak arslan’dan sonra yerine, oğlu mahmud bey geçti. mahmud bey zamanında bizans topraklarına akınlar düzenlendi. sakarya nehrinin civarına kadar olan yerler fethedildi. ancak, 1309 senesinde candaroğlu süleyman paşa, bir baskın ile kastamonu’yu fethederek, çobanoğulları beyliği’ne son verdi.
  
  çobanoğulları devrinde kastamonu ve çevresinde imar ve kültür faaliyetleri gelişti. memleketlerine gelen âlimlere büyük önem verdiler. meşhûr âlim kutbüddin şîrâzî, ihtiyârât el-muzafferî isimli astronomi kitabını yavlak arslan için yazdı. nüzhet-ül-küttâp, kavâ’id-ür-resâ’il adlı eserler bu devirde yazıldı. bu devirdeki en muhteşem yapı ise; taşköprü’deki muzafferüddîn yavlak arslan medresesi külliyesidir.
• kastamonu'dan kırım üzerine sefer yapıp sahildeki sudak şehrini bir süre zapt etmiş beylik. demek ki karadeniz'i geçecek kadar donanma yapmışlar. öyle çoban deyip geçme.
• ataları uzun uzun senelerce çobanlık yapmış ve bundan o kadar gurur o kadar onur duymuşlardır kii çobanoğulları diye tarihe geçmeye hak kazanmışlardır.
• osmanlı'nın bir dönem tabi olduğu düşünülen beyliktir. şaka gibi ama öyle, koca osmanlı kuruluş aşamasında, bu devletin vassalı konumundaydı.
• kurucusu hüsameddin çoban beg'dir. hüsameddin çoban kutalmış oğlu süleyman şah'ın komutanlarından karatekin beg'in oğludur. selçuklular tarafından uca bizans'a karşı gaza için yerleştirilmişlerdir.
  
  osman gazi'nin tabiri yerindeyse bir süre staj yaptığı beyliktir ayrıca. osman gazi daha gençlik dönemlerinde bu beyliğin bayrağı altında gazalar yapmış ve nam salmıştır. daha sonra ( burası biraz karanlık) gerek bey ile olan anlaşmazlıkları gerek ertuğrul gazi'nin yaşlanması sonucunda giderek daha bağımsız bir politika ve gaza stratejisi izlemiştir.
  
  ayrıca osman beyi'in erken yaşlarda ölen oğullarından birinin adı da çobandır. osman gazi'nin ters düştüğü çobanoğulları beyi (bkz: muzaferüddin yavlak arslan)
  merkezi kastamonu olan bu beyliğe yine diğer bir türkmen beyliği olan candaroğulları son vermiştir.
• türkiye tarihinde çobanoğulları adında iki ayrı hükümet bulunur.
  
  ilki kastamonu yöresinde hüküm süren selçuklu uç beyliği diğeriyse ilhanlı hükümdarlığı çökünce ilhanlıların azerbaycan ve anadolu eyaletlerinden müteşekkil tebriz merkezli bir hükümet kurmaya girişmiş moğol kökenli çobanoğulları.
  
  ikincilerin bu parlak planı anadolu türk beyliklerinin moğol egemenliğine olan takıntı seviyesindeki karşıtlığı yüzünden baştan akim kalmış sonrasında azerbaycan'dan ibaret hükümranlıkları önce celayir rekabeti sonrasında da altınordu saldırılarıyla yıkılmıştır.