çoğul dizge kuramı ^*

• 1960larda itamar even zohar tarafından ortaya atılan, sonrasında ise gideon toury ve diğer çeviribilimciler tarafından geliştirilen bir çeviri kuramı.
• polysystem theory olarak da bilinir.
• edebiyat çoğul dizgesinde çeviri yazınının yerini belirlemeyi ve çeviri yazınının edebiyat çoğul dizgesine etkilerini anlamayı amaçlayan kuramdır. çevirinin ancak 3 koşulla edebiyat dizgesinin 'merkezi'ni şekillendirebileceğini iddia eder. 1. edebiyat genç ya da henüz oluşmamışsa, 2. edebiyat bir buhran döneminde ise ya da 3.edebiyat 'çevresel' ya da 'güçsüz' konumda ya da her iki durumdaysa. çeviri yazınının edebiyat dizgesinin merkezine oturması ve merkezi şekillendirmesine en iyi örnek tanzimat döneminde yapılan çeviriler ile edebiyata giren yeni türler (oyun, roman vs) olacaktır.
  ayrıca, kurama göre; çeviri merkezdeyken, kaynağa yakın yani yeterlidir. ancak; çeviri eser çevredeyse, bu o eserin, kendi normlarını benimsediği ve kabuledilebilir olduğunu gösterir. falan filan işte.
• http://ceviribilim.com/?p=4
• even zohar'ın ilk kez 1970'lerde kullandığı bir kavramdır.
  yazın türlerinin kendi içinde bir sistem oluşturduğunu ve bu türlerin çevreden merkeze geçebilmek için mücadele içinde olduğunu öne sürer. eğer merkezde çeviri yazın olursa, merkezdeki yazın türü erek edebiyata yeni türler ve metin gelenekleri kazandırabilir.
  ayrıca zohar bu kuramı rus biçimcilerden etkilenerek geliştirmiştir.
• itamar even zohar ile özdeşleşen ancak rus yapısökümcüler tarafından yirminci yüzyıl başlarında ortaya çıkmış bir çeviri kuramıdır. even-zohar bu kuramı geliştirmiş ve sonrasında gideon toury eklemeler yapmıştır. bu sayede betimleyici çeviribilime geçilmiştir. even zohar 1978 yılında the position of translated literature within the literary polysystem adlı makalesiyle bu kuramı temellendirmiştir.
  
  bu kuramı cazip kılan aslında sürekli değişim ve hareketi kendi bünyesinde bulundurması. yani canonised ^* ve non-canonised^* eserlerin sınırının net bir şekilde belirlenemeyecek olmasıdır. daha açık bir ifadeyle yüz yıl önce yazılan bir eser merkezde iken bugün edebiyat dünyasında aynı yere sahip olmayabilir veya yıllar önce yazılan herhangi bir çeviri/eser çevreden merkeze doğru yönelebilir. kendi içinde edebi çatışmaları da beraberinde getiren bu kuram hakkında türkçe kaynaklarda pek bir şey yok açıkçası. ilk kez 1987 yılında adam sanat dergisinde yer verilmiş ve sonrasında da bir kaç yerde daha zikredilmiştir.
  
  türkiye'de son dönemde ele alınan bu kuram diğer kuramlara kıyasla oldukça gençtir. boğaziçi üniversitesi bu kurama el atmış zannedersem ancak çalışmaları ne durumda pek bilmiyorum.
• zohar'ın zamanla geliştirmeye devam ettiği, son haliyle kültürel araştırmada neredeyse kıstas kabul edilebilecek halini almış sphere . yuri lotman'ın semiosphere düşüncesiyle paraleller içeren-hatta buradan doğan- kuram.
• edebi çeviri sınavına çalışan arkadaşlar doğru yerdesiniz. ^*
  
  mezuniyet yakın, meşaleleri yakın!