• birinci dünya savaşının ilk çarpışmasıdır. belçikayı ezerek kuzeyden paris'e ilerleyen alman birinci ve ikinci orduları taktik bir hatadan dolayı birbirlerinden çok açılırlar. bu kollardan batıda olanı paris'in hemen doğusunda olan marne nehri kıyılarındaki fransız tahkimatına kadar ilerler. doğuda olan kol batıya doğru ilerleyerek birleşmeye çalışırken tam aralarında kalan british expeditionary force'un mevzilerini geçemez. bu nedenle her iki kol kuzeye doğru çekilerek birleşirler ama atı alan üsküdarı geçmiş, şaşırtma taktiği iflas etmiştir. bundan sonrası milyonlarca kişinin öleceği siper savaşlarıdır.
  • ismet inönü hatıralarında, marne savaşıyla ilgili söyledikleri manidardır.
    avrupa'da marne muharebesinin kaybedilmesi ile alman taaruz planının hedefi kazanılmamış oluyordu. bizim kurmay subay olarak sulh zamanında okuduğumuz ve bildiğimiz şuydu: alman orduları sefer halinde fransa'ya taaruz ederek, onu mağlup etmeyi ve sonra doğuya, rusya'ya teveccüh etmeyi tatbik edeceklerdi. hakikaten de alman taaruz planı bu suretle cereyan etmiştir. hindenburg hatıratında bu taaruz planına temas ederken, evvela fransa'yı mı, yoksa rusya'ya mı saf harici etmeye teşebbüs etmenin daha doğru olacağını bir mesele olarak şüphe altında gösterir. bu demektir ki, tatbik olunan taaruz planının doğruluğu üzerinde tereddüt beslenmiştir. benim vesika olarak gördüğüm bir amerikan raporu, alman planını, mareşal von schlieffen (şiifen)'in ölürken bıraktığı tertibi şu şekilde hikaye etmektedir.
    alman rus hududunda asgari kuvvet bırakarak avusturyalılar ile beraber rus taaruzuna karşı zaman kazanacak. toplayabildiği bütün kuvvetleri ile fransa üzerinde yüklenecektir. ingiltere'nin bu devrede fransa'ya yollayabileceği kuvvet yüz bin kişi olacaktır. hakikatte de ingiliz ordusu başlangıçta tam bu kadardı. bu suretle batıya ilerleyecek olan alman orduları mümkün olan süratle fransız ordusunu imha edecekler ve ingilizleri dışarda bırakacaklardır. fransa ortadan çekildikten sonra, avusturya-macaristan ile beraber rusya'yı mağlup etmek mümkün olacaktır.
    von schlieffen'in planında bundan sonraki mülahazaları çok dikkate değer. eğer alman orduları herhangi bir sebeple fransız oldularını imha edip, fransa'yı amana düşüremezlerse almanya'nın ne şartla olursa olsun derhal sulh yapması lazımdır. çünkü, bundan sonra harp çok uzun sürerek, alman orduları doğu ile batı arasında mütemadiyen koşarak, sonunda düşman arzusunu kabule mecbur kalacaktır. von schlieffen'in planına göre, marne muharebesi ile 1914 avrupa harbinin kaderi mühürlenmiş oluyordu.
    işte biz 1914 kasım ayında, avrupa harbinin kaderi alman genelkurmayının tahminine göre mühürlendikten sonra, savaşa (birinci dünya savaşı) katılmış bulunuyorduk.
  • çarpışmanın sonucunu gören moltke'nin wilhelm'e savaşın genelini kastederek "majesteleri, savaşı kaybettik" dediği rivayet olunur.
  • osmanlı devleti'nin ı. dünya savaşı'na girmeden önce almanların, fransızları saf dışı bırakmak amacıyla açtıkları cephe. taktik hatadan dolayı taarruz halindeki alman ordusu ilerleyişi durdurmuştur.

    bu yenilgi üzerine ismet paşa'nın o dönem başkumandan vekili olan enver paşa'ya " bu adamlarla müttefik olunmaz. marne'daki duraklama, zaaflarını gösteriyor."* şeklinde bir rapor yazmıştır.

    ismet paşa'yı sallamayan enver paşa almanya ile ittifak kurmuştur. yani anlayacağınız üzere bile bile lades olayı söz konusu.

    *gazi mustafa kemal atatürk, ilber ortaylı
  • marne muharebesi 5 eylül 1914'de başlayıp 10 eylül 1914'de sona ermiştir. paris'in kurtarıldığı ve almanya'nın schlieffen planı'nı boşa çıkardığı için savaşın gidişatını belirleyen en önemli itilaf zaferlerinden biridir. marne çevresindeki savaş yaklaşık 1 milyon ingiliz-fransız askeri ile yaklaşık 900.000 alman askerinin dahil olduğu bir çok muharebeden oluşmaktadır. 1.ordu komutanı general alexander von kluck ordusunu schlieffen planı'na uygun olarak paris'in doğusuna doğru yönlendirmekteydi ama bu yönlendirme alman ordusunun sağ kanadını zayıf bırakmıştı. yön değişikliği itilaf kuvvetlerinin hava keşifleriyle fark edildi. mareşal joseph joffre kendisine sunulan bu fırsatı değerlendirecekti. general kluck sağ kanadının karşısında herhangi bir ingiliz-fransız kuvveti bulunduğuna inanmıyordu ancak mareşal joffre paris yakınlarında yeni bir kuvvet oluşturmaktaydı. bu kuvvet general michel maunoury komutasındaki 6.ordu'ydu. mareşal joffre bu kuvveti general kluck'un savunmasız durumdaki sağ kanadına karşı kullanmayı tasarladı. alman ordularının çoğu eylül başlarında marne nehri'ni geçerek güneye doğru ilerlemişti. mareşal joffre 5 eylül'de saldırıya geçtiğinde alman kuvvetleri paris'in 48 km doğusunda başlayan bir hat üzerindeydiler. general kluck'un sağ kanadına ilk saldıran general maunory oldu. 5-9 eylül'de cereyan eden ourcq muharebesi'nin ikinci gününün sonunda general kluck tehlikenin farkına vardı. önce 1.ordu'yu marne kıyısına çekti, sonra general maunoury'ye saldırıya geçti. bu taarruz sırasında çok şiddetli çarpışmalar yaşandı. almanların yarma harekatı başarısızlıkla sonuçlandı. general kluck'un geri çekilmesi almanların 1.ordu'su ile general karl von bülow'un 2.ordu'su arasında büyük bir boşluk yarattı. ingiliz sefer kuvvetleri yavaş yavaş bu boşluğa girdi ve hem general kluck'un sol kanadını hem de general bülow'un sağ kanadını tehdit eder bir konuma geçti. general louis franchet d'espérey komutasındaki fransız 5.ordu'su ise bu sırada petit morin boyunca bülow'ün 2.ordu'suna karşı bir harekat başlattı. general ferdinand foch komutasındaki fransız 9.ordu'su da aynı hat üzerinde bir sonraki bölgede bulunuyordu. bu ordu alman 2.ordu'suna st-gond bataklıkları yakınlarında taarruz etti. ancak çok geçmeden general max von hausen'in 3.ordu'su ile de savaşmak zorunda kaldı. fransız general landgle de cary'nin 4.ordu'su vitryle françois civarında 3.ordu'dan kalan kuvvetlere ve wüttenberg dükü albrecht komutasındaki alman 4.ordusuna saldırdı. general maurice sarrail'ın 3.ordu'su da bu hat üzerinde bulunuyordu. bu kuvvetler veliaht prens wilhelm'in ilerleyişini argonne'daki revigny'de durdurmayı başardılar. nihayet nancy civarında ve alsace sınırı üzerinde bulunan general dubail'ın 5. ve general castenlau'nun 2.orduları bavyera prensi rupprecht ile general josias von heeringen komutasındaki takviye edilmiş 6. ve 7. alman ordularının şiddetli saldırılarını durdurdu. alman genelkurmay başkanı mareşal helmuth von moltke marne'dan eksik ve birbiriyle çelişkili raporlar alabiliyordu. bundan dolayı güvendiği bir kurmay subayını, yarbay richard hentsch'i cepheye gönderdi. sadece olayları rapor etmesi talimatı verilen hentsch 9 eylül'de yetkilerini aşarak önce general kluck'un izin almaksının geri çekilişini onayladı. bundan sonrada sol kanadına yönelik ağır baskı günden güne artan bülow'un geri çekilmesine izin verdi. diğer alman orduları kendilerini bu değişikliklere uyarlamak zorunda kalarak sonraki beş gün içinde aisne nehri hattına çekildiler. marne muharebesi 10 eylül'de sona erdi ve her iki tarafta yaklaşık ordularının %25'ini kaybetti. sonuç itilaf devletleri için tartışılmaz bir stratejik zaferdir.
  • birinci dünya savaşı tarihi'nde şöyle görselleştirilmiştir.
  • 20 küsür sene sonra hitlerin yaptığını yapıp ilk hafta almanlar bu muharebede parisi alsaydı hemen doğuya yönelecekler ve de alman-türk müttefik orduları moskof içlerine doğru omuz omuza yardırıp akabinde sınırsız maden ve petrol sayesinde yemen filistin çöllerinde ingilize nefes aldırmayacak bugün yüzde yüz yerli the turkish petroleum company üreteceği petrol sayesinde kişi başı 20 bin dolarlar seviyesinde oynuyor olacaktık. hey gidi.
  • 5-12 eylül 1914'te almanlar ile fransız-ingiltere ordularının paris yakınlarında kapışmasıdır.

    almanlar toplamda 4 milyon olan askeri gücünün bir milyonunu belçika üzerinden fransaya saldırmak için kullanmaya niyetlenir.
    16 ağustos'ta belçika'nın liege kentinden giriyorlar, her tarafı yakıp yıkarak önce liege sonra tamines şehri, sonra mons şehrine girip önüne geleni öldürüp hızlı ilerliyorlar.

    2 eylülde paris'e 50 km yaklaşıyorlar. irili ufaklı başarılarımız oldu ama zafer kazanamadık henüz der alman genelkurmay başkanı moltke , arabaları yok, atları perişan, fransızlar planlı ve sistemli geri çekiliyorlar. almanlar da 1. ve 2. ordu hızla ilerliyor, ilerlerken araları açılıyor ve o araya ingilizler giriyor.

    almanlar mavi, ingilizler yeşil elbise giydiği için ingilizlerin farkedilmesi çok zor. mevziler 500km'ye kadar yayılmış, cephe savaşına dönmüş. almanlar hızlı ilerlediği için ikmal hatları arkada kalmış, açlar susuzlar.

    fransız ve ingilizler fena bozguna uğratıyor almanları. 8 eylülde almanlar geri çekilmeye başlıyorlar.
    fransızlar 250 bin zayiat veriyorlar. almanlar daha fazla.

    33 alman generali görevden alındı. genelkurmay moltke de görevden alındı, yerine erich von falkenhayn atanıyor.

    almanlar 1. dünya savaşını marne'da kaybettiler.

    şöyle bir durum da var; almanlar geri çekilirken de her yeri talan ediyorlar. lille şehrine kadar ortalığı perişan ederek geri çekiliyor, lille şehrinde de milletin elinde avucunda ne varsa alıyorlar. bu bilgilerin önemli kısmı 10 yaşındaki bir fransız çocuğu olan yves congar'ın günlüğüne yazdıklarından öğreniyor dünya daha sonra.
hesabın var mı? giriş yap