robert owen

• zannediyorum amerika'da ilk komünal yaşamın kurucusu olan şahıs..başarısızlıkla sonuçlanmıştır..
• 19. yy. başlarında gerçekleştirdiği projelerle büyük etki yaratan öncü ütopyacı kişi. insan karakterinin düzelmesi sonucunda, yani bir ahlak reformuyla iktisadi sistemde dönüşüm sağlanabileceğine inanıyordu. insanın içinde yetiştiği ortamın bir ürünü olduğunu savunan owen, ingiltere’de 2000 kişilik bir iplik fabrikasında düşüncelerini uygulamayı denemiş, ancak ortakları fabrikayı kapatınca başarısızlığa uğramıştır. bu başarısızlıktan sonra düşüncesi ortak üretim ve üretim araçlarının ortak mülkiyeti temelinde kooperatifçiliğe kaymıştır. ancak gel gör ki bu düşünceyi uygulamak amacıyla amerika’da “yeni uyum“ kolonisi adıyla kurduğu deneyde de başarısızlığa uğramıştır.
  daha sonra owen, parayı ortadan kaldırmak amacıyla işçilere para yerine “emek senetleri“ vermeyi planlamış, bu senetlerle alışveriş yapılacak “emek-mübadele“ mağazaları açmış, ancak bu girişimde başarısızlığa uğramıştır. owen almış olduğu başarısız sonuçlara karşın, düşünceleri açısından birçok sosyal gelişmenin öncülüğünü yapmıştır. sermayenin karını ortadan kaldırmak arzusu, sonraki yıllarda başlayan kooperatifcilik hareketlerinin temelini oluşturmuştur. ayrıca işçilerin korunması için işyeri düzeyinde önlemler alınmasını istemesi ve kanun koyucuları bu konuda düzenlemeler yapmaya teşvik etmesi, kendisine ilk büyük sosyal siyasetçi sıfatını kazandırmıştır. işçilerin sadece ulusal düzeyde değil, uluslararası düzeyde de korunması fikrini, avrupalı devlet adamlarına telkin etmiştir. bu bakımdan owen uluslararasi calısma orgutu’nün (bkz: ilo) fikir babası olarak kabul edilmektedir. daha çok lanark fabriklarında yaptığı çalışmalarla tanınan owen, 1858 yılında ölmüştür.
• evli ve iki çocuk babasi olan owen ingilizcenin yanı sıra fransızca ve latince^* biliyordu.
• peki bu herif bu serveti nasil temin etmistir, biliyor musunuz? içgüveysi olarak.^* amcanin evlendigi hatunun babasi pek bir fabrikatörmüs, pek bir zenginmis. neyse. mesele bu degil. peki mesele nedir? bu adam önemlidir. neden? çünkü bu adam, toplumu yeniden kesfetmistir. onunçündür ki polanyi^* bu adama tapar. hatta sorsan bu polanyi'ye, "büyüyünce ne olmak istiyorsun?" diye, "robert owen olmak istiyorum" diye yanit verecektir. öyle de önemli bir adamdir bu owen. ama bir seyi vurgulamak istiyorum: isçiler böyle egitilsin, söyle gönenç içinde yasasin, ellerini sicak sudan soguk suya sokmasin, demistir de isçilere pek bir hürmet ettigi için mi demistir bu owen kisisi? katiyetle hayir. peki nedendir? efendim bu herif, bildiginiz mütesebbistir. isçiler söyle söyleyken daha fazla üretken olurlar, ben de o biçim kâr yaparim off, diye düsünmüstür de türlü cinlikler yapmistir bu adam. henry ford kimindir yani. olsundur, gene de makbûldür. severiz kendisini ailecek. türkçe'de remzi kitabevi'nden, rona aybay imzasiyla çikmis bir de kitap vardir bu muhterem hakkinda. bazi metinlerinin türkçe çevirisi de bulunur hatta bu kitapta. bir de çocuklugu falan anlatilir owen'in. nasil da okuldan ayrilarak tuhafiyecilik ve bakkallik yapan bir komsusunun dükkaninda çirak olarak çalismaya baslamistir owen. efendim, nasil da 10 yasina basinca, tamamdir, oldum ben artik, giderim buralardan, demistir küçük owen falan filan. ama mühim adamdir. bilahare daha ciddi bir yazi yazmak boynumun borcudur, owen hakkinda.
  
  (bkz: karl polanyi)
  (bkz: henry ford)
• ingiliz reformcu ve işletmeci olan owen (1771-1858) örgütlerde insan kaynakları üzerinde duran ilk kişilerden biridir. owen'dan önce çalışanlara makine gibi bakan işletme sahipleri söz konusuydu. owen'un tekstil fabrikası verimlilikte örnek bir işletme olmuştu. bunun nedeni ise bazı yenilikler getirmesiydi. bu yenilikler arasında aşağıdakileri sayabiliriz:
  
  -yüksek olarak belirlenen asgari ücret ödenmesi.
  -çalışma saatlerinin azaltılması.
  -yemek yardımı yapılması.
  -dinlenme merkezinin açılması.
• (bkz: new lanark)
  (bkz: new harmony)
• (bkz: ütopik sosyalizm)
• rona aybay'ın yıllar önce^* remzi'den^*, yakınlarda^* yky'den çıkan "sosyalizmin öncülerinden robert owen yaşamı, eylemi, öğretisi" isimli kitabıyla yakından tanınabilecek ütopist.
• sosyalizm terimini ilk kullanan kişi.
• sanayi devriminin sonucunda zengin olan azınlık karşısında halkın çoğunluğunun yoksulaşmasının ve insanların mutsuzluğunun sebebinin aslında sanayileşmeden değil sanayileşmenin insanların yararına kullanılmamış olmasından ötürü gerçekleştiğini dile getirmiştir.
  
  daha az çalışma saatleri, yemek molası, belirli yaş altındaki çocukların çalıştırılmamasını savunması yönüyle daha çok reformcu kişiliği ön plana çıkar. ne olursa olsun her türlü kanun dışı şiddete karşı durmuştur. ona göre yasalara uyulmalıdır. bununla beraber zenginliğin gelişmesi için bireysel fayda, toplumsal faydanın önüne geçmemelidir. toplumların ve bireylerin beraberce zenginleşmesi asıl mutluluğu getirecek olandır.