tanrı yoksa her şey mübahtır ^*

• boyle dusunenlere, yolda onlerinde yuruyen yarmanin ensesine okkali bir osmanli tokadini gecirdikten sonra siritarak tanri yoksa her sey mubahtir demeleri onerilir. suc ve ceza her zaman olacaktir. esas olan irrasyonel, adaletsiz kastlasmalarin ve siniflasmalarin onlenmesidir. bunlar bile uzerinde hic durulmazsa bir sure sonra toplumsal patlamalarla kendini ortaya cikarir. bu yuzden zamane hakim siniflari sadece organize dinle yetinmeyip, tuketim toplumunu ve reality showlari icat etmistir^*.
• kişilik gelişiminde, iyi/kötü, doğru/yanlış kavramlarının oluşmasında sadece günah/sevap ölçütlerini baz almış biri için doğru kabul edilebilecek önerme.
  
  hayat felsefesini başka ölçütlere de dayandırmış biri için çok şey farketmeyecektir.
• lacan konuyla ilgili; ‘tanrı yoksa, hiçbir şeye izin yoktur.’ demiştir. mubah kelimesinin kullanımı ise bir çeviri yanlışıdır.
• dostoyevsky'nin, orjinali "if god does not exist, then everything is permitted" diye ingilizceye cevrilebilecek olan quote'unun turkcesidir. lacan ise bu sozu bir adim oteye tasiyarak, "if god does not exist, everything is prohibited" der. zira tanri yoksa birbirleriyle catisacak sinirsiz ozgurluk ve bunun ardindan getirecegi hicbir sey yapamama durumu.
  ozgur iradeyi bi yana koyarak, tanri ve insan ikileminin cift tarafli cozum uretilemez, hicbir tarafi memnun edemez bir yani olduguna inaniyorum. ozgur irade icin de ayni sey gecerli aslinda, olsa da olmasa da sorun, ve tanri bile buna cozum uretemez.
  bu son soyledigimi "the mind's eye" isimli kitapta "is god a taoist?" adli bir ara okudugum bir diyalogdan cikarsamis oldugumu saniyorum.
• tanrı kelimesine herhangi bir saygım olmamakla beraber maksadın allah olduğunu düşünürek söyleyebileceğim şey, dünya üzerinde bütün ahlaki normların tek çıktı yerinin peygamber öğretileri olduğudur. bu durumda insan hakları, eşitlik ve adalet isteğini seküler bir yapıda dile getiren her düşünce ana kaynağa ihanet etmiş, bir kısmı tabir-i caizse piçleşmiş, bu tabir caiz olmadıysa en azından riyakarlaşmış düşüncelerdir. dolayısıyla evet mubahtır. dünya üzerinde dayanamadığınız her türlü kötülüğe, zulme karşı neden? deme hakkınız kalmaz. çünkü anlamın kalmadığı yerde hukuk kalmaz.
• (bkz: inde deus abest)
• tanri kelimesi saygi bekleyen bir kelime olmamakla beraber (bkz: allah a tanri demek/@senseandsensibility), yanlis-dogru, adalet, insan haklari gibi kavramlar; insanlarin beraber yasamaya, is bolumune yatkin ve iletisimde yetkin yaratiklar olusundandir. kisisel cikarlar ile toplumsal cikarlarin paydasini bulmaya calismak, icinde yasanilan toplulugun buyuklugu ve birey cesitliligi ile dogrudan alakalidir. bireylerin sadece tek tek kazanmaya calismasi hic birinin kazanamamasina yol acabileceginden tanri kavrami olmasa bile hersey mubah olamaz.
  (bkz: oyun teorisi)
• tanrinin ya da kavraminin olmadigi bir yeri hayal ederken, bu sefer kazanip-kazanmama gibi ekonomik bakis acisini bir kenara birakalim ve zulum ve haksizliklara karsi ahlaki bakisi hayal edelim. insan sahip oldugu empati yetenegi ile zulume karsi ofkelenir, yarin siranin kendisinde olabilecegini bilir, bilmese de cekilen acinin nasil bir sey oldugunu anlayabilir. insanin baska bir canliya duydugu merhamet, acinin duygusal olarak anlasilabilir bir sey olmasindandir. ama kimi insan bu anlayistan mahrumdur, ya da korelmistir diyelim. yillar once tinerci cocuklarin bir anne-kizi bicaklayarak oldurme olayinin ertesinde, cocuklar sorgudan epey bir sonra "allahin yarattigi cani aldik" diyerek aglamis, toplumun buyuk bir kismina ise birbirlerine son kez sarilan, tecavuze ugrayan ve bicaklanan anne ve kizin cektigi aciyi dusunmek kalmistir. dolayisi ile yine hersey mubah olmamalidir.
• bu dusuncedeki kisiler ortaokul caglarinda bir sebepten hoca sinif disina ciktiginda ortaligi birbirine katip, hoca koridorda gorundugunde^* isik hiziyla yerlerine donerek sanki hic bisey olmamis gibi davrananlarla ayni kisilerdir. cikardiklari gurultunun metrelerce uzaklara yayılabildigini hesaplayamadıklarından bazen sobelenirler.. ama yeni tur hep yeni bir şanstır.
• - tanri yoksa her sey mubahtir
  - yoksa?
  - ama..
  - acaba?
  - hmm...