-yor

• günümüz konuşma dilinde genelde yo olarak kullanılan şimdiki zaman eki.
• şimdiki zaman eki sanılsa da asıl şimdiki zaman eki olmayan ek. şimdiki zaman eki için; (bkz: mekte) (bkz: makta)
• eski türkçe'deki "yorı" (yürümek) fiilinden türeyip sonradan ekleşen şimdiki zaman eki. bu ek sadece türkçenin büyük ünlü uyumunu bozmaz aynı zamanda türkçenin "o, ö sesi ilk hecenin dışında bulunmaz" kuralını da bozar. ekin bu kural tanımazlığı aslında onun bir ek olmamasından ötürüdür. çünkü yukarıda da dediğim gibi bu ek yorı fiilinin zamanla ekleşmesinden ortaya çıkmıştır
  ayrıca sonradan ekleştiği için gelişimini hala tamamlamamış bir ektir. bugün ekin sonundaki vurgusuz "r" sesinin düşürülürek kullanılması ("geliyo, gidiyo, yazarlar göremiyo" gibi) da sözcüğün ekleşme sürecini hala tamamlayamamış olmasından kaynaklanıyor. fakat ek bazı ağızlarda -özellikle malatya, elazığ ağızlarında- gelişimini tamamlamış olarak çıkar karşımıza. bugün bu ağızlarda ek sadece "i" şeklinde kullanılır. geliyorum > gelim; gidiyorum> gidim.. gibi.
  
  yine ayrıca ekin bir sözcükten evrilmiş olmasından kaynaklanan bu aykırı kullanımlarının konuşma diline getirdiği zorluklardan ötürü ekin bazı ağızlarda tamamen atılarak yerine "makta, mekte" ekinin kullanıldığı da umumun fikrine arz olunur...
• kendinden önce gelen düz-geniş ünlüleri daraltır.
• kıbrıs ağzında da hemen hiç kullanılmayan bir ektir, yazıda ve resmi konuşmalar hariç tabi. daha ben yor eki kullanan kıbrıslı görmedim.
• yazıldığı gibi okunduğunda kulağı korkunç bir şekilde tırmalayan ek. hayır şişede durduğu gibi de durmuyor bu meret, yor desen ayrı itici yo yo desen ayrı itici duruyor.
  
  konuşma metni yazarken genellikle yor kullanmaktan kaçınırım, hatta bazı durumlarda anlam kaybını bile göze alırım.