5e modeli

• yapılandırmacı yaklaşıma uygun bir öğretim tekniği. adını aşamaların ilk harflerinden almıştır.
  
  '' 5e modeli öğrencinin sahip olduğu bilgi ve becerileri aktif bir şekilde kullanmasını sağlayan, öğrencinin araştırma merakını arttıran ve öğrencinin beklentilerine cevap veren bir öğretim modelidir
  
  bu model beş aşamadan oluşur.
  
  1) giriş aşaması (enter/engage): ön öğrenmelerin değerlendirilmesi, merak uyandırılması, hazırbulunuşluğun ortaya çıkartılması gibi etkinlikleri kapsamaktadır. öğretmen kavramları, ilkeleri kesinlikle hazır olarak vermez. sorduğu sorularla öğrencilere hatırlatmaya çalışır. 5e modeli giriş bölümünde ön bilgilere erişim sağlanır, merak uyandırılır, öğrencilere ”neden” sorusu sordurulur, öğrenciler motive edilir ve öğrencilerin ilgisi çekilir.
  
  2) keşfetme aşaması (explore): öğrenci bir problem durumuyla karşılaştırılır ve bu problemi çözmesi beklenir. öğrencinin en aktif olduğu basamaktır.
  5e modeli keşfetme bölümünde, öğrencilerle laboratuvar etkinlikleri yapılır ve birlikte çalışılır, öğrenciler kendi kararlarını kendileri verir ve bir problem durumunda soru ve fikir üretir.
  
  3) açıklama aşaması (explain): öğrenci problemin nasıl çözüldüğünü, problemi nasıl formüle ettiğini, problemin çözüm yollarının neler olduğunu ve nasıl transfer ettiğini ortaya koyar. öğrenci bunu tek başına gerçekleştiremeyebilir. bu yüzden öğretmen ipuçları verir. 5e modeli açıklama bölümünde, öğrencilere ulaştıkları yargıları hakkında sorular sorulur, sınıfta tartışma yürütülür, daha fazla soru üretilir ve yeni tanımlar araştırılır.
  
  4) derinleştirme aşaması (elaborate) : öğrenci yeni bir problem durumuyla karşılaştırılır. bu problem çözülürken kavramlara ilişkin alt kavramlara dair yeni formüller elde eder. 5e modeli derinleştirme bölümünde, öğrencilerin kavramsal anlama yetenekleri geliştirilir, öğrencilerin yeni deneyimlerle daha derinlemesine ve geniş anlama yeteneği geliştirilir.
  
  5) değerlendirme aşaması (evaluate): kpss öğretim yöntem ve teknikleri dersine ait 5e modelinin son süreci olan değerlendirme sürecini öğrenci ve öğretmen birlikte gerçekleştirir. süreç yönelimli bir değerlendirme vardır. portfolyo, dereceli puanlama anahtarı, rubrik değerlendirme yöntemleri içinde yer alır. sürecin sonunda ilk dört basamağı betimleyen bir rapor öğrenciden istenir. 5e modeli değerlendirme bölümünde, öz değerlendirme, öğretmen gözlemi, performans değerlendirme, portfolyo ve rubrik yer almaktadır.
• engage-explore-explain-elaborate-evaluate kelimelerinin bas harflerinin toplamindan meydana gelen ogrenme ve ogretim modeli. giris (merak uyandirma)- kesfetme - aciklama - derinlestirme- degerlendirme olarak tanimlansaydi, turkcesi gkadd olabilirdi. cikan kelime anlamsiz olacagi orjinal ismi 5e modeli ile dilimize girmistir.
  toparlarsak
  1. giris (merak uyandirma)
  2. kesif
  3. aciklama
  4. derinlestirme
  5. degerlendirme
• bybee tarafından 1997 yılında geliştirilmiş olan model.
  daha çok fen öğretiminde kullanılır.
• formasyon programının özel öğretim yöntemleri dersinde, fen grubuna anlatılan bir öğretim modelidir. evet başlarda uygulaması çok zor geliyor ama zamanla alışacağımı biliyorum. çünkü bizlere böyle ders anlatılmadı, bizler üzerinde bu modeller uygulanmadı ne yazik ki. öğrenciyi etkinliklerle derste aktif duruma getirmek, metaforlarla kalıcı öğrenme sağlamak modelin can alıcı noktasıdır.
• tam sayilar konusunu 5e modeli ile isleyelim.
  
  1. giris (merak uyandirma-dikkatini cekme):
  ogretmen sinifta duz bir cizgi uzerinde sirtini duvara dayayarak adimlar atar.
  basladigi yerin ne anlama geldigini, her bir adim attiginda durumunun bir matematiksel karsilik olup olmadigini, adimlarini ortadan basladiginda basladigi yerin anlamini ileri ve geri dogru adimlarin bir matematiksel model olup olmadigini ogrencilerine sorar. dusuncelerini kaydetmelerini ister.
  
  2. kesfetme:
  ogretmen ogrencileri yonlendirmeden sadece sorular sorarak danismanlik yapar. bu asamada ogrencinin kavram yanılgıları ortaya cikarilmaya calisilir.
  
  ogrencileri gruplara ayirarak giriste sordugu sorulari tartismalarini ister. ogretmen ogrencilerden geriye dogru hareketin negatif sayilar, durdugu yerin 0 ve ileri hareketinde pozitif tam sayilar oldugunu bulmalarini bekler. ogrenciler bu sorularla dogal sayilarin 0'dan baslayarak sonsuza gittigini hatirlarlar. bunun tam tersinin negatif sayilar icin de gecerli oldugu ogrenciler tarafindan kesfedilmesi beklenir.
  ogretmen ek sorularla, ileri ve geri dogru hareketin nereye gidecegi ve bunun sonuclarini buldurur. ogrenciler tam sayilarin sonsuz tane oldugunu kesfeder.
  
  3. aciklama:
  ogretmen, ogrencilerin giris ve kesif asamalarinda elde ettikleri bulgulari sinifa aciklamalarini ister. ogrenciler, sinifa kisa rapor sunarlar.
  
  4. derinlestirme (detaylandirma):
  ogrenciler etkinliklerini tamamlar. ogrencilerin kesfettikleri bilgileri yeni durumlara uygulamasi icin ogretmen tarafindan tesvik edilir.
  
  ogretmen, ogrencilerden ilk uc asamada yaptiklarini tamamlamalarini ister. bu bilgiler sinifla paylasilir. sonrasinda giriste sordugu sorulara ilave yaparak "attigi adimlari kuculterek yarim adim atarsam, daha onceki adimlarla birlikte nasil bir matematiksel model olusur?" sorusuyla ogrencilerin tam sayilari rasyonel sayilara genisletmelerini bekler.
  
  5. degerlendirme:
  ogrencilere genellikle acik uclu sorular sorulur.
  bu asamada ogrencilerin kendi ogrenme ve kesiflerinin kaliciligi sorularla ortaya cikarilir.
  
  1.soru
  hava durumunu sunan spiker
  erzurum'da sifirinda altinda 30
  ankara'da sifirinda altinda 10
  bursa'da 0
  istanbul'da 5
  antalya'da 10 derece oldugunu soyler. bunlari matematiksel olarak nasil yazarsiniz?
  
  2. soru
  bunlari kucukten buyuge nasil siralarsiniz?
  
  3. soru
  a) antalya ile istanbul arasindaki sicaklik farki
  b istanbul ile bursa arasindaki sicaklik farki
  c) bursa ile ankara arasindaki sicaklik farki
  d) ankara ile erzurum arasindaki sicaklik farki
  e) ankara ile istanbul arasindaki sicaklik farki ne kadardir?
  
  son olarak, sinifina gore, 3. soru ile mutlak deger konusu icin zemin hazirlanir^* ya da hatirlatilmis olur.^*
  
  ayrica
  (bkz: ders plani)
• bu model dewey ve piaget'in çalışmalarına dayanmaktadır. rodger bybee'nin geliştirdiği bu model, bir kavramın etkili bir şekilde öğrenilmesini sağlar. 5e modeli tüm basamaklarında öğrencilerin sürece aktif katılımıyla bilgiyi fark etmelerini, keşfetmelerini ve anlamlandırmalarını sağlayarak yeni durumlarda bu bilgiyi kullanmalarını sağlar. fen öğretimi için geliştirilen bir model iken diğer disiplinlerde de sıklıkla kullanılmaya başlanmıştır
• 7e modeli'nin küçük kardeşi.