adalet

• hemen her konuda olduğu gibi, adaletin tesis ediliş şekli de belli bir zihniyetin ifadesidir.
  
  örneğin, afrika toplumlarında daha yaygın olan "iyileştirici adalet" (restorative justice), adaletsizliği ortadan kaldırma adına herşeyi imkanlar elverdiğince eski haline getirmeyi esas alır. örneğin, bir etnik grubun diğerine yaptığı adaletsizliğin giderilmesi için öncelikle haksızlıkta bulunanın karşısındakini dinlemesi, onun hislerini anlamaya çalışması ve ondan özür dilemesi beklenir. zira ancak bu şekilde bu iki grup arasındaki ilişki tekrar eski haline dönebilir.
  
  batıda nisbeten daha yaygın olan "cezalandırıcı adalet" (retributive justice) ise, yaşanan bir adaletsizliği ortadan kaldırmanın yolunu suçlu olanı cezalandırmakta ve ona işlediği suçun bedelini ödetmekte görür. bu noktada da, hapse atmaktan tazminat ödetmeye kadar uzanan bir dizi teknik yaptırım öne çıkar.
  
  adalet talep eden ile kendisinden adalet talep edilenin farklı adalet algılarına sahip olduğu durumlarda ise, iki grup arasında sağlıklı bir iletişim kurulması zorlaşabilir. mesela, ileri derecede haksızlıklara maruz kalan ve korkunç tecrübeler yaşayan insanlar, yaşadıkları travmayı hafifletebilme adına hikayelerini anlatma ihtiyacı hissederler. bu psikoloji içerisindeki insanlar, öncelikle "iyileştirici adalet"e ihtiyaç duyarlar. ancak muhatapları olan suçlular yaptıklarından ötürü cezalandırılma korkusu yaşıyorlarsa, konuya "cezalandırıcı adalet" perspektifiyle bakacaklardır.
  
  günümüz türk-ermeni ilişkileri bu konuya çok iyi bir örnektir. 1915'in kimliklerinde ve psikolojilerinde derin bir iz bıraktığı ermeniler, uzun yıllardır hikayelerinin dinlenilmesi, acılarının ciddiye alınması ve yaşanan acı hadiselerin herkesçe tanınması konusunda gayret göstermektedir. aynı konuya türklerin yaklaşımı ise, tazminat, toprak talebi, tapu kayıtları gibi konular eksenindedir. farklı zihniyetler içerisinden ve farklı kaygılarla konuşan bu iki kitle, bu nedenle çoğu zaman sağlıklı bir iletişim kuramaz.
  
  (bkz: özür dilemek/@derinsular)