bast-ı zaman

• tasavvufta zamanın yayılması, genişlemesi olayıdır...bir keramettir
• (bkz: zaman genislemesi)
• (bast-i zaman) zamanin genislemesi. maddenin isik hizini geçmesi neticesi, ayni anda birden çok yerde bulunulabilecegi temeline dayanan kavram. evliyaullah'tan bazi zatlarin da ayni anda birden çok yerde görüldügü sahitlerce deklare edilmistir. misal, bursa yesil caminin üç kapisindan ayni anda çiktigi müsahade edilen somuncu baba, hiç hacca gitmedigi halde, o sene hacca giden türk hacilar tarafindan hacda görülen 2. abdülhamid.
  (bkz: somuncu baba/#2053826)
• objektivitesi kalabalik insan topluluklari tarafindan su götürmez olarak görülemeyebilecek kavram. daha çok inanca müteallik bir mevzudur. melek hatta allah mevzusuna giriste asmasi gereken bir takim soru isaretleri bulunan bir ademoglunun bu konuyu idrakte zorluk çekmesi anlasilir bir seydir. metafizik alem mevzularina girmek de bu mevzuyu çözmede kifayetsiz kalacaktir, zira inanca dair birtakim hususlar akildan çok teslimiyeti gerektirir. kulun kural koymada biricik unsur oldugu tezini hararetle savunma pozisyonunu ihraz etmekte olan zevata ise teslimiyet hiçbir sey ifade etmeyecektir. zira onun için akil süzgecinden geçebilen seyler birsey ifade eder. fakat gene de mevzumuz imanin olmazsa olmaz sarti degildir. olmaz böyle sey diyen birisine söylenecek seyler ise münakasa kapilarini açmaktan öteye geçemeyecegi gibi bos yere zaman ve nefes kaybi da isin cabasi olmaktadir.
• (bkz: tayy i mekan)
• islamiyette zamanın genişlemesi hadisesine denir.
• tanrı katındaki bir günün bizim bin yılımıza denk gelmesinin sebebi.
• senelerce sürecek bir işin çok kısa sürede yapılıyor olması hali de diyebiliriz. rüyalarımız da öyle değil midir? insan ne çok şey ne çok zaman sığdırır rüyasına. bir dakikalık rüyayı yaşamak için günlerce çabalamaz mı insan?
• sami baydar'ın dünya bana aynısın anlatacak şiir kitabında, varolmak isimli şiirini zamanında okuyup, üstüne bast-ı zaman diye not düşmüşüm. şiir şöyle;
  
  "varolmak mı? zaman ve mekanla bağlı olmamaktır.
  aynı anda üç-dört-beş farklı yerde bulunabilmektir.
  dostlarımızın ikisi bizi o gün hindistan'da
  gördüklerini söylerken üçü japonya'da, biri
  istanbul'da, diğer ikisinin ise selanik'de gördüklerini
  iddia etmeleridir. varolmak budur.
  
  bir çocuk: ben kuşum!
  aynı çocuk: ben oraya oturamam!
  aynı çocuk: baba beraber oturalım!
  
  ben: varolduğuma inanmıyorum.
  
  ocak,1991"
• kavrama misal teşkil eden hadise, miraç.
  peygamberin baki aleme anlık geçişi tasvir edilir dini metinlerde. saniye düşünün seneler hükmüne geçen.
  evliyalara da nasip olmuştur bu zaman dilimi içinde kerametlerini göstermek ve yaşatmak.