• sıklıkla birbirleriyle karıştırılan, çoğunlukla da yanlış kullanılan yapılar.

    şimdi tek tek açıklamaya çalışalım:

    etni: ortak mirasla birbiriyle bağlantılı bireylerin oluşturduğu topluluk. bu miras; soy, dil ve ekindir (kültür). yani; aynı soydan gelen, aynı dili konuşan ve ortak bir kültürü yaşayan bireyler aynı etnisiteye sahiptir. örneğin türk etnisi, kürt etnisi, alman etnisi, ellen etnisi, arap etnisi gibi. soy da ortak mirasın parçası olduğu için bi kişi etnisitesini değiştiremez. doğuştan gelen bir kimliktir.

    ırk: ortak bir fiziksel karakteristikle tanımlanan topluluk ırkı oluşturur. örneğin; beyaz ırk, sarı ırk, siyah ırk, kahverengi ırk (!), vb. çeşitli ırk kuramları vardır. insanlar genellikle 7 ırka ayrılır. bu ırklar da renklerle belirtilir. en çok üstünde konuşulan, yazılıp çizilen ırklar -kölelik ve ikinci dünya savaşı nedeniyle- beyaz ırk ve siyah ırktır. türk ırkı, alman ırkı müslüman ırkı gibi sözler oksimorondur. çünkü bunlar etnidirler, ırk değil.

    ulus: ulus'ın tanımlayıcı özelliği yalnızca tildir (lisan). ikinci bir nitelik de egemenliktir. ancak, egemenlik, belli belirsiz kendini gösterir. çünkü ulus olarak tanımlanan çoğu topluluk bağımsızken amerikan yerlileri gibi tam anlamıyla egemen olmayan topluluklar da tarihsel olarak "ulus" olarak tanımlanır.

    ulus, tanımı gereği "ortak din" ve "ortak soy" bileşenleri içermediği için laik ülkelerin yurttaşları bir ulusu oluşturur denilebilir. işte "millet"ten burada ayrılır. dolayısıyla "türkler" bir ulus değildir çünkü bir etnidir. ancak "türkiyeliler" bir "ulus"tur. millet ya da ırk değildir. çünkü çok etnili, çok dinli ama -resmi olarak- tek dilli bir topluluk.

    millet:ulus'tan farklı olarak "ortak din" de milletin tanımı içindedir. ortak soy aranmaz. ancak ortak dil -resmi olarak da olsa- aranır. özet olarak aynı dine inanan bireylerin oluşturduğu ulusa millet denir.

    osmanlı, bir millettir. çünkü müslüman olmayanlar ayrıca "hristiyan milleti" ve "musevi milleti" olarak ayırmış; osmanlılık, müslümanlığı önkoşul olarak kullanan bir tanım olmuştur. ve çom etnilidir. bugünkü tüm islam cumhuriyetleri millet sistemini kullanır. laik üllkelerde millet olmaz, ulus olur. türkiye'de ise; ülke -en azından kağıt üstünde- laik olmasına rağmen millet tanımını ulus'la birlikte kullanıyor. osmanlıca, bu çarpık ve yanlış kullanımı türkiye'ye miras bırakmıştır.

    dolayısıyla "türkiyeliler" ya da "türkler" millet değildir. çünkü türkiyeliler de türkler de tek dinli değildir. üstelik türkler tek bir etnidir.

    ümmet: ümmet, aynı dine inanan milletlerin oluşturduğu çok etnili ve hatta çok devletli topluluktur. tüm müslümanlar yani tüm müslüman milletler "müslüman ümmeti"ni oluşturur. çok etnilidir. bi ölçüde çok dillidir. ancak her dinin resmi bir dili olduğu için üstü örtülü bir otak dil de vardır.

    yurttaş: egemen bir ülkenin hukukukun sağladığı tüm haklara sahip olan bireye yurttaş denir. etni, ulus, millet, ırk ve ümmet toplulukları tanımlarken, yurttaş bireyi tanımlar. yurttaş bir topluluk değil bireydir. bir ülkenin yurttaşları -o ülke laikse- ulusu oluşturur. eğer devlet din devletiyse, devletin milletinden olmayanlar ayrıldığı için yurttaş değildir. sayılmaz. çünkü sınırlı haklara sahiptir.
  • bunlardan ulus ve millet arasındaki bir ayrım 21. yy türkiye türkçesi için gereksizdir.

    (bkz: ulus millet ayrımı/@sarissa)
  • bence kelimelere takılmamak lazım. atamızı seviyorsak hepimiz aleviyiz.
hesabın var mı? giriş yap