hanif

• arapcadaki etimolojik anlami batildan donmek, gruplarin gittigi yone gitmemektir.
• (bkz: dilek hanif)
• hanife isimli kişilere kısaca hitap biçimi
• (bkz: hanif kureishi)
• daha özel anlamında, cahiliye içindeki bir avuç farkındalık sahibi.
• uluğ kızılkeçili'nin çok güzel anlattığı din.
  
  “hanîf dîn depremi !”
  
  içten dışa sızınca fer,
  başlar senden sana sefer !
  korkunç bir ses işitirsin !
  her noktandan fışkırır ter !
  nabzın olur eksi sıfır !
  yoktur ölüm bundan beter !
  ipofizin ışıldayıp, !
  tûr dağına asar fener !
  ‘“asânı at !”’ emri verir !
  belkemiğin olur ejder !
  zülfikâr bu ! kından çıkmış !
  radyasyonu arşa gider !
  voltajdan sen, tam ölürken !
  sâkin ol ! ben ‘“sekîne”’ der !
  iner cibril voltajına !
  evlâdına acır peder !
  kâlbindeki kara delik,
  açıldı mı ! tamâm zafer !
  zaman biter ! mekân biter !
  yok olanı, yoka iter !
  o vakit hak ordusunda ,
  olursun bir sâdık nefer !
  ne senlik var ! ne benlik var !
  herkes özdeş !tam birader !
  şeytanını islâm yaptın !
  güreş bitti ! boştur minder !
  teslim oldun !‘“selâm”’ sana !
  olmadı bu ömrün heder !
  ‘“îsâ gibi rûhtan doğdun !”’
  çilen bitti ! çekme keder !
  ‘“ne anan var, ne baban var !”’
  sensin âdem adlı ilk er !
  ‘“ol”’ de ! olur ! her sözün hak !
  üflediğin, kıyâm eder !
  her cana giysi biçersin !
  elindedir ! bütün kader !
  şah damarın bağlı şaha !
  rehin tutar ! seni hayder !
  ‘ben’ diyenin ipi kopar !
  ‘“taşa kadar düşüp öder !”’
  ‘“basü badel mevt”’ bu mesaj !
  budur halktan saklı haber !
  ‘“tekneni del ! kafanı kes !”’
  hizir ile ol beraber !
  ‘“mûsâ bile yolda kaldı !”’
  eren, ermeyeni, yeder !
  hizir, o ‘“gayb”’ erenidir !
  fakir gibi bir derbeder !
  pis bir can cin ! gebert onu !
  ya ölümsüz ol, ya geber !
  ‘“ortaksız hak din”’, işte bu !
  başka her dîn ! afyon ! eter !
• atalar dinine, kendinden öncekilerin sürdüregeldiği dogmatik inanışlara başkaldıran, isyan eden; rabbiyle kendi öz vicdan perdesinden iletişim kuran kişi. kur'an'da ibrahim'e atfedilmesi ibrahim'in babası azerin dinine karşı gelmesindendir.
• http://ondokuz.gen.tr/siteaciklama.htm
  adresinde sayfanın alt taraflarında geniş açıklaması bulunan kavram.
• hans von aiberg denen gizemli ve egzantrik şahıs da bu haniflik mefhumunu kötü bir kopyacılıkla protestan islam olarak nitelemiştir. tamam haniflik anlam itibariyle protestlik içerir ancak bunu öne süren şahıs şiiliğe katolik islam, sünniliğe de ortodoks islam diyerek ucuz bir hristyan benzetmeciliğine başvurması hanifliğin evrensel anlamını daraltmaktadır. ayrıca kendini lutherleştirmektedir.^**
  
  mezhepsizliğin erdemi adına söyledikleri, yazdıkları ne kadar güzel olsa da bu kopyacılık anlam daralmasına yol açmaktadır.
• bir müslümana, deist bir agnostisizmi açıklarken kullanılabilecek örnek. hanif denince genellikle islam gelmezden evvelki bir düşünüş kastedilse de, aynı damarda devam ederek islamı da (ve aileden edinilen diğer büyük dinleri) reddetmek mümkündür.
  
  (bkz: deizm)