jokond ile si-ya-u

• nazım hikmet^*'in 1929 yılında yayımlanmış olan "835 satır" adlı ilk kitabından hemen sonra yayımlanmış destansı, uzun bir eseridir. akıl almaz bir aşkın öyküsüdür: leonardo da vinci'nin meşhur la gioconda'sı, bir bakışta aşık olduğu çinli turist si-ya-u'ya olan aşkını, bulunduğu luvr^* müzesinde sıkıntıdan patlayarak "muşambasının tersi"ne yazarak anlatır.
  sanatta temsil (representation) yeniden temsil (re-presentation) ve yorumsama (hermeneutics) konuları ile ilgilenenler için müthiş bir eserdir.
• şang-hay’da kafası kesilen arkadaşım si-ya-u’nun hatırasına
  jokond ile si-ya-u `
  
  (ilk basım 1929)
  
  rönesans devrinin italyan ressamlarından leonardo da vinci’nin meşhur eserlerinden birinin ismi jokond’dur. jokond tebessümüyle meşhurdur. bu kitaptaki acayip sergüzeşt işte bu jokond ile si-ya-u isminde bir çinlinin macerasına dairdir.
  
  bir iddia
  
  leonardo nam
  nakkaşı dehrin
  meşhur jokond’u
  basmıştır kadem
  rahı firare
  ve firariden
  boşalan yere
  taklidi kondu.
  
  işbu risaleyi
  tastir eden şair
  çok şeyler biliyor
  hakiki jokond’un
  encamına dair.
  
  ol fettan ahu
  bir yar severdi:
  bir çinli adem
  ismiii si-ya-u
  gözleriiii badem
  sözleriiii şirin.
  bu yarin peşine
  takılmıştır jokond
  bir çin beldesinde
  yakılmıştır jokond.
  
  ben nazım hikmet
  rakımülhuruf
  işbu hususta
  düşmanaaa dosta
  çekip yürekten
  günde beş növbet
  yuf üstüne yuf
  iddia ediyorum,
  isbat edeceğim;
  isbat edemezsem
  sahni suhanden
  yıkılıp gideceğim.
  
  1928
• jokondun hatıra defterinden parçalar
  15 mart 1924 paris luvur müzesinden
  
  luvur müzesinde artık canım sıkılıyor.
  can sıkıntısından çok çabuk bıkılıyor.
  bıktım artık canımın sıkıntısından.
  içimdeki bu ruh yıkıntısından
  aldı fikrim şu hisseyi:
  müzeyi
  gezmek iyi
  müzelik olmak fena.
  ben bu maziyi hapseden saraya
  öyle ağır bir hükümle kondum ki,
  çatlarken sıkıntıdan yüzümde yağlıboya
  mecburum durup dinlenmeden sırıtmaya:
  çünki:
  ben o floransalı jokond’um ki
  floransadan daha meşhurdur tebessümüm.
  
  luvur müzesinde artık canım sıkılıyor.
  ve madem ki maziyle konuşmaktan
  çabuk bıkılıyor
  ben
  karar verdim bugünden itibaren
  bir hatıra defteri tutmaya.
  belki dahli olur bugünü yazmanın
  dünü unutmaya…
  lakin acayip bir yerdir luvur.
  burda belki bulunur
  iskenderi kebirin
  kronometrolu lonjin saatı,
  fakat
  bulunmaz yüz paralık bir kurşunkalem
  ve bir tabaka temiz defter kaadı.
  lanet olsun luvruna, parisine.
  yazarım ben de hatıratı
  muşambamın tersine.
  ve işte:
  kırmızı burnunu eteklerime sokan,
  saçları şarap kokan
  miyop bir amerikalının
  aşırınca cebinden mürekkepli kalemini
  başladım hatıratıma.
  yazıyorum sırtıma:
  tebessümü meşhur olmanın elemini…
  
  18 mart gece
  
  luvur uyudu.
  zulmette venüs’ün kolsuz vücudu
  benziyor harbiumumi neferine.
  parlıyor bir şövalyenin altın miğferi:
  vurdukça “gece bekçilerinin” feneri
  karanlık bir resmin üzerine.
  burda
  luvurda
  benziyor günlerim birbirine
  tahta bir mi’kabın dört tarafı gibi.
  başım keskin kokularla dolu
  bir ecza dolabının rafı gibi.
  
  20 mart
  
  hayranım felemenk ressamlarına:
  süt ve sucuk tacirlerinin
  tombul madamlarına
  kolay mı üryan bir ilahe edası vermek?
  lakin
  isterse ipekli don giyinsin
  inek+ ipekli don = inek.^*
  
  dün gece
  bir pencere
  açık kalmış
  felemenkli üryan ilaheler soğuk almış.
  bugün
  bütün gün
  ziyaretçilere
  çevirip dağ gibi pembe çıplak gerilerini
  aksırıp öksürdüler…
  
  tutulmuşum ben de nezleye.
  nezleli bir tebessümle gülünç olmayayım diye,
  ziyaretçilerden gizleye gizleye
  burnumu çekip durdum.
  
  1 nisan
  
  bugün bir çinli gördüm;
  başı perçemli çinlilere benzer yeri yok.
  ne de çok
  baktı bana.
  bilirim ki ben
  fildişini ipek gibi işliyen
  çinlilerin teveccühü
  atılamaz yabana…
  
  11 nisan
  
  ismini öğrendim hergün gelen çinlinin:
  si-ya-u
  
  16 nisan
  
  bugün gözlerin sesiyle
  konuştuk kendisiyle.
  gündüzleri kumaş dokuyormuş,
  gece okuyormuş.
  işte çoktandır ki gece
  kara gömlekli bir faşist ordusu gibi geldi.
  kendini sen^* nehrine atan bir işsizin
  karanlık sudan sesi yükseldi.
  ve ey yumruk kadar başında
  dağ gibi rüzgarlar esen
  ben eminim ki bu anda sen
  cevap almak için yıldızlara sorduğun
  cevaplardan,
  kuleler kuruyorsun kalın meşin kaplı
  kitaplardan,
  oku
  si-ya-u
  oku..
  ve gözlerin satırlarda isteneni bulunca
  gözlerin yorulunca
  bırak yorgun başını
  siyah sarı bir japon krizantemi gibi
  kitapların üstüne…
  uyu
  si-ya-u
  uyu….
  
  18 nisan
  
  başladım unutmaya
  tombul rönesans üstatlarının isimlerini.
  görmek istiyorum
  çekik gözlü çin nakkaşlarının
  ince uzun kamış fırçalarından
  damlıyan
  siyah suluboya kuş ve çiçek
  resimlerini…
  
  paris telsizinin haberleri
  
  allo
  allo
  allo
  paris
  paris
  paris…
  havada sesler
  ateş tazılar gibi koşuyor.
  eyfel kulesinin telsizi konuşuyor:
  allo
  allo
  allo
  paris
  paris
  paris…
  
  biz de şarklıyız bu ses bizedir
  bizim de kulaklarımız bir ahizedir
  biz de eyfel^*i dinlemeliyiz-
  çinden haber
  çinden haber
  çinden haber:
  
  kaf dağınan gelen ejder
  altın semasında çinimaçin yurdunun
  gerdi kanat.
  fakat
  bu işte sade britanya lordunun
  tüyleri yolunmuş
  kalın boyunlu bir kuş
  gibi matruş
  gırtlağı değil,
  kesilecek
  konfuçyusun
  uzun
  seyrek
  sakalı da!…
  
  jokondun hatıra defterinden
  
  21 nisan
  
  bugün çinlim
  gözbebeklerimin
  içinde durdu;
  ve sordu:
  “tanklarının kırk ayaklı tekerleriyle
  pirinç tarlalarımızı ezenler,
  şehirlerimizde
  cehennem imparatorları gibi gezenler:
  senin
  seni yaratanin nesli mi?”
  az kaldı “hayır” diye haykırarak
  kaldıracaktım elimi…
  
  27 nisan
  
  bu gece bir amerikan zurnasıyla
  12 beygirlik bir fordun kornasıyla
  bir rüyadan uyandım,
  ve bir lahza gördüğüm
  bir lahzada öldü.
  gördüğüm durgun mavi bir göldü.
  bu gölde canımın çekik gözlü canı
  yaldızlı bir balığın sarılmıştı boynuna.
  ben gidiyordum ona
  sandalım çinişi bir cay fincanı;
  açtığım yelken
  kamış bir japon
  şemsiyesinin
  nakışlı ipeğinden…
  
  paris telsizinin haberleri
  
  allo
  allo
  allo
  
  paris
  paris
  paris
  
  radyo-stasyon duruyor.
  parisi yine
  mavi gömlekli parisliler
  kırmızı sesler
  ve kırmızı renklerle dolduruyor..
  
  jokond’un hatıra defterinden
  
  2 mayıs
  
  bugün çinlim gelmedi.
  
  5 mayıs
  
  bugün de yok…
  
  8 mayıs
  
  benziyor günlerim
  bir istasyonun
  bekleme salonuna.
  gözlerim dikili
  demiryoluna….
  
  10 mayıs
  
  yunan heykeltıraşları,
  selçuk elinin çini nakkaşları,
  cemşide ateşle halı dokuyanlar,
  çölde hecinlere kaside okuyanlar,
  vücudunun raksı rüzgar gibi esen,
  bir kırat mücevheri 36 köşeli kesen,
  ve sen
  beş parmağında beş hüner taşıyan
  mikel anj ^* usta!
  haykırın, ilan edin düşmana dosta:
  pariste fazla bağırmış diye,
  mandarin sefirinin
  camını kırmış diye,
  sevgilisi jokond’un
  fransa hududunun
  atılmış haricine….
  
  çinden gelen sevgilim gitti çine…
  ve ben artık
  bilemem kimlere derler leyla ile mecnun,
  o pantolonlu leyla
  ben etekli mecnun değilsem…
  ağlayabilsem… ah….
  ağlayabilsem…
  
  12 mayıs
  
  bugün
  önümde
  kanlı ağzının
  boyasını tazeleyen
  bir ev kızının
  elindeki aynaya ilişince gözüm
  parçalandı kafamda şöhretimin teneke tacı.
  içimde kıvranırken ağlamak ihtiyacı
  dudaklarım kırıtıyor,
  pişmiş bir domuz kellesi gibi
  suratım sırıtıyor.
  dilerim ki
  kübist bir ressama fırça olsun kemikleri
  leonar da vinçinin,^*
  boyalı elleriyle sarılıp boğazıma
  altın kaplama bir diş gibi ağzıma
  bu mel’un tebessümü taktığı için…..
  
  birinci kısmın sonu.
• ikinci kısım
  firar
  
  muharririn not defterinden
  
  a dostlar hali berbat jokond’un..
  siz emin olun ki onun
  çok uzaklardan haber
  almak ümidi olmasaydı eğer
  ölümün rengini vermek için
  dudaklarındaki mel’un tebessüme,
  bir müze bekçisinin tabancasını çalar
  boşaltırdı muşamba göğsüne
  
  jokondun not defterinden
  
  ne olurdu fırçası leonar da vinçinin
  yaratsaydı beni
  yaldızlı güneşinde çinin.
  arkamdaki dağ resmi
  şeker kellesi şeklindeki bir çin dağı olsaydı,
  pembe beyaz rengi uzun yüzümün
  solsaydı,
  alsaydı gözlerim bir badem biçimini.
  ve tebessümüm
  gösterseydi göğsümün içini!
  o zaman uzaklardakinin kolunda
  dolaşabilirdim çin’i..
  
  muharririn hatıra defterinden
  
  jokondla bugün başbaşa verdik.
  meraklı bir kitabın
  yapraklarını çevirir gibi
  birbiri ardınca saatleri çevirdik.
  ve öyle bir karara geldik ki,
  bu karar
  bölecek bir bıçak gibi ikiye
  jokondun hayatını…
  yarın gece görürsünüz tatbikatını…
  
  muharririn not defterinden
  
  notr dam dö pari^*nin saatı
  çaldı gece yarısını.
  gece yarısı
  gece yarısı
  kim bilir tam bu anda:
  hangi sarhoş öldürüyor karısını?
  kim bilir tam bu anda:
  hangi hortlak
  bir şatonun
  dehliinde dolaşıyor?
  kim bilir tam bu anda:
  hangi hırsız
  en aşılmaz
  bir duvarı aşıyor?
  gece yarısı…gece yarısı …
  kim bilir tam bu anda…
  bilirim ki her romanda
  en karanlık saat budur.
  gece yarısı
  her kariin yüreğinde bir korkudur…
  fakat neyleyim?
  tek satıhlı tayyarem
  luvurun damına konduğu anda,
  notr dam dö parinin saatı
  çaldı gece yarısını.
  ve ben
  tuhaftır ki hiçbir korku hissetmeden
  okşıyarak tayyaremin alüminyum sağrısını
  damın üstüne indim…
  çözerek belime sardığım 50 kulaç ipi
  şakuli bir sırat köprüsü gibi
  sarkıttım jokondun penceresine.
  üç keskin düdük çaldım.
  ve derhal cevap aldım
  bu üç düdük sesine.
  açtı ardına kadar jokond penceresini.
  meryam ana kılığına sokulan
  bu fakir bahçıvan kızı
  sıyırdı sırtından yaldızlı çerçevesini
  ve ipe sarılarak tırmandı yukarıya…
  
  dostum si-ya-u
  talihin varmış doğrusu
  düşmüşsün aslan gibi karıya…
  
  jokondun hatıra defterinden
  
  bu tayyare dedikleri
  kanatlı demir bir at.
  altımızda paris
  eyfel kulesiyle
  sivri burunlu, çopur ablak bir surat.
  yükseliyoruz
  yükseliyoruz
  karanlığı
  ateş bir ok
  gibi deliyoruz..
  gökler üstümüze
  yaklaşır gibi,
  gökyüzü çiçekli bir çayır gibi.
  
  yükseliyoruz
  yükseliyoruz…
  
  ………………….
  …………….
  ………………..
  
  uyumuşum
  uyandım.
  sabahın şafak demi.
  gökler durgun bir deniz,
  tayyaremiz bir gemi.
  tereyağından kıl çeker gibi gidiyoruz.
  kalıyor arkamızda bir duman yolu.
  pırıltılı yuvarlaklarla dolu
  mavi boşlukları seyrediyoruz..
  
  altımızda benziyor dünya
  güneşte yaldızlanan
  bir yafa portakalına..
  fakat ne hikmettir ki ben
  yükselmişim de yerden
  yüzlerce minare boyu,
  yine dünyaya bakıp
  aktı ağzımın suyu….
  
  muharririn not defterinden
  
  şimdi tayyaremiz
  afrikanın üstünde gezen
  sıcak rüzgarların içindedir.
  yukardan bakınca afrikabir
  kocaman keman biçimindedir.
  bana öyle geldi ki
  çeloyla çalıyorlar çaykovskiyi
  kızgın karanlık ada
  afrikada.
  ve sallıyarak tüylü uzun kollarını
  bir goril ağlamada…
  
  muharririn not defterinden
  
  bahri muhiti hindiyi geçiyoruz.
  havaları, baygın kokulu
  koyu bir şurup gibi içiyoruz…
  ve singapurun sarı fenerine bakarak
  avustralyayı sağda
  madagaskarı solda bırakarak,
  ve güvenerek depodaki benzine
  rotayı çizdik çin denizine..
  
  `çin denizinde sefer eden bir ingiliz
  gemisindeki` `con isimli güverte neferinin
  hatıratından`
  
  o akşam
  birdenbire fırtına çıktı.
  ama ne fırtınababam
  ama ne fırtına…
  isanın anası binmiş sarı bir şeytanın sırtına
  havaları karıştırıp fır dönüyor.
  ben de aksi gibi
  pruva çanaklığında vardiyadayım.
  koskocaman gemi
  altımda nah şu kadar görünüyor.
  esiyor rüzgar
  rüzgar üstüne
  rüzgar
  rüzgar üstüne
  rüzgar…
  bir yay gibi vınlıyarak yaylanıyor direk.*
  hayda bir çıkıyoruz yukarıya
  kafam bulutları yarıyor.
  hayda bir aşağı iniyoruz
  parmaklarım denizin dibini tarıyor.
  sola yatıyoruz, sağa yatıyoruz.
  yani iskeleye sancağa yatıyoruz.
  ha şimdi battık aman
  , ha şimdi batıyoruz.
  dalgalar:
  bengale kaplanları gibi
  sıçrayıp başımdan aşıyor.
  karşımda dolaşıyor
  cavalı melez bir orospu
  gibi korku.
  şaka mı bu be çin denizi bu…..**
  neysa lafı uzatmıyalım.
  küt..
  o ne?
  havadan mustatil bir muşamba düştü.
  çanaklığın içine.
  bu muşamba
  hoşur bir kadındı.
  düşündüm ki bu göklerden gelen madam
  bizim gemici dilinden usulünden
  çakmazdı anam.
  hemen önünde belirtilmiştir kırıp öptüm elindemn
  bir şair ağzı kullanarak dedim ona ki:
  - sen ey bana göklerden gelen muşamba kadın!
  - söyle hangi ilahi vasfa benziyor adın?
  - niye indin buraya nedir büyük maksadın?
  dedi bana ki:
  - motoru 550 beygirlik
  bir tayyareden düştüm.
  ismim jokond,
  floransalıyım.
  şang-hay limanına bir an evvel
  varmalıyım.
  
  [*] ta tepede ne işin var
  leylek misin be mübarek? n.h.
  [**] gemici haklıdır korkusunda
  çin denizinin hiddetini yabana atmıyalım n.h.
  
  jokondun hatıra defterinden
  
  rüzgar düştü
  deniz duruldu.
  yürüyor gemi şang-haya doğru.
  gemiciler sallanarak rüya görüyor
  yelken bezinden hamaklarında.
  bahri muhiti hindi türküsü
  etli kalın dudaklarında:
  “malaka şarabı gibi kızdırı kanı
  ateşi koşinşin
  güneşinin.
  çeker yaldızlı yıldızlara doğru gemicileri
  koşinşin geceleri
  koşinşin geceleri.
  boyadı al kana demir kuşaklı fıçıları
  singapur meyhanelerinde bıçaklanan
  çekik gözlü sarı borneo muçoları.
  koşinşin geceleri, koşinşin geceleri.
  
  bir gemi gider kantona
  tam 55.000 tona
  koşinşin geceleri…
  
  bordadan atılan
  mavi gözlü bir gemici ölüsü gibi
  güklere yüzerken ay,
  dirseğine dayanıp seyreder bombay…
  bombay ay…
  bahri ummanı.
  malaka şarabı gibi kızdırır kanı
  ateşi koşinşin
  güneşinin.
  çeker yaldızlı yıldızlara doğru gemicileri
  koşinşin geceleri
  koşinşin geceleri…”
  
  ikinci kısmın sonu.
• üçüncü kısım
  jokondun encamı
  
  şang hay şehri
  
  şang- hay büyük bir limandır,
  mükemmel bir liman.
  gemileri daha kocamandır
  boynuzlu bir mandarin konağından.
  vay vaaay!
  ne acayip yer be şang-hay…
  
  mavi nehirde akar
  hasır yelkenli kayıklar.
  hasır yelkenli kayıklarda
  çıplak kuliler pirinç ayıklar
  pirinç sayıklar..
  vay vaaaay!..
  ne acayip yer be şang-hay…
  
  şang-hay büyük bir limandır.
  beyazların gmileri kocamandır,
  sarıların kayıkları küçücük.
  kızıl saçlı bir çocuğa gebe şang-hay.
  vay vaaaay!..
  ne acayip yer be şang-hay…
  
  muharririn not defterinden
  
  dün gece
  limana girince gemi
  jokond kğağı atto karaya.
  şang-hay kazan o kepçe
  hal oldu si-ya-u’sunu arıya arıya.
  
  muharririn not defterinden
  
  “çin işi japon işi
  bunu yapan iki kişi
  biri erkek biri dişi.
  
  çin işi japon işi
  seyrediniz ne hünerdir
  li-li-fu’nun bu son işi.”
  
  bağırıyor avaz avaz
  çinli hokkabaz
  li.
  
  sarı sıska bir örümceğe benziyen eli
  fırlatıyor havalara ince uzun bıçakları:
  işte bir
  bir daha
  bir daha
  bir daha
  beş
  bir daha.
  
  havlarda şimşekli daireler çizerek
  bıçaklar birbiri ardınca fırlayıp akıyor.
  jokond bakıyor,
  daha da bakacak
  bakacak fakat:
  kocaman renkli bir çin feneri gibi
  sallanıp karıştı ortalık:
  “- yol verin varda
  çan-kay-şi’nin celladı
  yeni bir kelle kovalıyor.
  yol verin varda..”
  
  biri önde biri arkada
  iki çinli fırladı köşe başından.
  öndeki koşuyor jokonda doğru.
  bu ona doğru koşan oydu, oydu, o.
  si-ya-u’su onun
  kumrusu onun.
  si-ya-u’m benim
  si-ya-u..
  etrafı sardı bir stadyum uğultusu.
  ve sarı asyanın al kanıyla
  boyanmış olan
  nemrut ingiliz lisanıyla
  atıldı naralar:
  “- yakalıyor
  yakalıyor
  yakaladı
  yakala…”
  
  jokondun kollarına üç adım kala
  yetişti çan-kay-şi’nin celladı.
  parladı
  pala..
  kesilen bir et kırılan bir kemik sesi.
  yuvarlandı ayağının dibine
  kana bulanmış sarı bir güneş gibi
  si-ya-u’nun kellesi..
  
  ve işte böyle bir ölüm günü
  şang-hayda kaybetti floransalı jokond
  floransadan daha meşhur olan tebessümünü.
  
  muharririn not defterinden
  
  çin kemışından bir çerçeve.
  çerçevede resim.
  resmin altında isim:
  jokond..
  çerçevede resim:
  çerçevede resmin gözleri yanıyor
  yanıyor.
  çerçevede resim:
  çerçevede resim canlanıyor
  canlanıyro.
  ve birden
  atlıyormuş gibi boşluğa bir pencereden
  fırlayıp çıktı resim çerçeveden;
  ayakları yere vurdu.
  
  daha ben haykırırken adını
  karşıma dikilip durdu:
  muazzam bir kavganın dev kadını.
  
  o yürüdü
  ben peşinden
  kızgın kızıl tibet güneşinden
  çin denizine kadar
  gidip geldik
  gelip gittik.
  
  jokondu
  düşman elinde
  bir şehrin kapısından
  gece gizlice çıkarken gördüm;
  onu, süngülerin çatıştığı bir kapışmada
  bir britanya zabitinin
  gırtlağını sıkarken gördüm.
  onu:
  içinde yıldızlar yüzen mavi bir su başında
  bitli kirli gömleğini yıkarken gördüm….
  
  ocağında odun yanan bir lokomotif
  üfliyerek, püfliyerek sürüklüyor peşinden
  beheri kırk kişilik kırk kırmızı vagonu.
  vagonlar geçti birer birer.
  son vagonda gördüm onu:
  başında tüyleri yoluk bir kuzu kalpak
  ayaklarında çizmeler
  sırtında meşin ceket
  bekliyor nöbet…
  
  muharririn not defterinden
  ey benim sabırlı okuyucularım!
  şimdi sizinle biz
  şang-hayda fransız divanı harbindeyiz.
  hakimler:
  dört jeneral, on dört miralay
  ve süngü takmış kongolu zenci bir alay.
  maznun:
  jokond.
  dava vekili:
  fazla miktarda deli
  yani fazla miktarda sanatkar
  fransalı bir ressam.
  sahne tamam.
  başlıyoruz:
  dava vekili müdafaasını yapar:
  - efendiler
  huzurunuzda
  maznun sıfatıyla bulunan bu eser
  büyük bir üstadın en manalı kızıdır.
  efendiler.
  bu eser…
  efendiler…
  alev dolu bir tas gibi yanıyor beynimin içi…
  efendiler
  leonar da vinçi…
  efendiler…
  rönesans…
  efendiler…
  bu eser
  bu eserin bir misli daha…
  efendiler üniformalı efendiler…….
  -eees!
  yeter.
  dırlanma bozuk bir mitralyöz gibi.
  zabıt katibi,
  kararı oku.
  zabıt katibi kararı okur:
  - ihlal edilmiştir çinde
  fransız tabasının hukuku
  mezbure jokond binti leonardo tarafından.
  binaen
  aleyh
  münasip gördük maznunenin
  ihrakı binnarını.
  ve yarın gece doğarken ay
  senegalli bir alay
  infaz edecektir divanı harbimizn
  bu kararını…
  ihrakı binnar
  şang-hay büyük bir limandır.
  beyazların gemileri kocamandır.
  sarıların kayıkları küçücük.
  kalın bir düdük.
  ince bir çinli çığlığı.
  limana giren bir gemi
  devirdi hasır yelkenli bir kayığı…
  ay ışığı.
  gece.
  bilkelerinde kelepçe
  jokond bekliyor.
  es rüzgar es..
  bir ses:
  - haydi çakmağı çakın.
  yakın jokondu yakın…
  ilerliyen bir karaltı
  bir parıltı…
  çakmağı çaktılar
  jokondu yaktılar.
  kıpkırmızı bir alevle boyandı jokond.
  güldü içten gelen bir tebessümle
  gülerek yandı jokond……….
  
  sanat, manat, eser, meser, filan, falan, ezel, ebet
  eeeeeeeeeeeeeyt,,,
  “işte o kadardir ol hikayet
  “bakisi duruğu bi nihayet….
  temmet….”
  
  1929.
  
  post scriptum: metin, adam yayınlarından şubat 1994’te yayımlanmış olan nazım hikmet, bütün eserleri serisinin şiirler türünde 1 numaralı ve “835 satır” adlı kitaptan alınmıştır. bugün imla hatası gibi görünen ifadeler bütünüyle üstada, varsa tapaj hataları bana aittir.
• (bkz: la gioconda)^*
• nazım hikmetle birbirlerine karşı kılıçları çekmeden önce peyami safa'nın epeyce övdüğü eserdir.
• 16. istanbul uluslararası tiyatro festivali' nde "prof". zeliha berksoy' un sahneye koyduğu eser.
• insana "louvre'daki mona lisa tablosunun aslında gerçeği olmadığı iddialarını sadece nazım hikmet böyle açıklayabilirdi" diye düşündüren eser.
• "canımın çekik gözlü canı" cümlesini de içeren eserdir ki bu cümle şimdiye dek sarf edilmiş en güzel sevgi sözcükleridir.