otonom araç

• insan müdahalesi ve yönlendirmesi olmadan a noktasından b noktasına gidebilen tüm araçlardır. otomobil, kamyon, otobüs, tır ve hatta uçak, gemi.
• artık neredeyse her markanın üretmek için testlerine başladığı araç türü.
  
  bugün de peugeot, barselona'daki mobil dünya kongesinde bir yenisini tanıtmış. (bkz: peugeot instinct concept)
  
  fotoğraf ve haber için
• jaguar firması bu araçlara karşı olduğunu söylemişti. bakalım nasıl bir yol izleyecek rakipleri bunlarla meşgul olurken?
• sanılanın aksine özel tasarlanmış ve döşenmiş yollara ihtiyaç duymayan araçlardır. sensor fusion denilen teknikle, yüksek çözünürlüklü 3d haritalar, üzerlerindeki lidar, kızılötesi gibi sensörler, v2v haberleşmesi ile diğer araçlardan ve altyapıdan gelen bilgiler ve kamera görüntülerini bir arada işleyerek karar verirler. tüm kaynaklardan gelen veriler belli bir güvenlik seviyesinin altında kalırsa kontrolü sürücüye bırakırlar.
• otonom araç, aracın kendi kendisi sürmesidir.
  
  araçta bulunan sensörler yardımıyla çevresini tanır ve gitmesi gereken noktaya gider. fakat şu an için aynı büyüklükteki taş parçası ile pamuk parçasını birbirinden ayırt edemiyor.
• almanya'da kuralları belirlenmeye başlayan araç türü. haziran ayında alman federal ulaşım ve dijital altyapı bakanlığının etik komisyonu otonom araçlar için bazı kurallar belirledi. o dönemin federal bakanı dobrint bu çalışmanın, otonom sürüş alanında etik konulara eğilen ilk kılavuz olarak öncü konumunda olduğunu ifade etti. şimdi ise çalışma tamamlandı. toplam 20 adet kuraldan oluşan kılavuzun önemli noktaları şunlar:
  
  - sürücüsüz araç teknolojisi, kazanın önlenmesinin mümkün olduğu durumlarda ne olursa olsun kazayı önlemelidir.
  - insan hayatının korunması en büyük önceliktir. sistemler, insan hayatını kurtarabilecekse, hayvanlara ya da yapılara zarar vermeyi göze alacak şekilde programlanmalıdır.
  - programlar bir insanın yaşamını diğerine göre daha az ya da daha fazla değerli kabul edemez. yaş, cinsiyet, fiziksel ya da zihinsel durum gibi farklılıklara göre tercih yapmak yasaktır. aynı şekilde, birden fazla insanın hayatını kurtarmak için, daha az kişinin yaşamını feda etmek mümkün değildir.
  - yazılımlar kamu kuruluşları tarafından lisanslanmalı ve takip edilmelidir.
  - kanunlar, sorumluluğun hangi durumlarda sürücüye hangi durumlarda otomobilin üreticisine ait olacağını düzenlemelidir.
• her ne kadar hukuki altyapı konusunda dünyada tartışma söz konusu olsa da, geleceğin kaçınılmaz teknolojilerinden biridir. otonom sürüş sae tarafından 6 seviye olarak açıklanmış ve seviye 0 ile seviye 5 arasında konumlandırılmıştır.
  
  tam otonom yani seviye 5 otonom bir araçta radar, lidar, stereo kameralar, wheel encoder, gps, ultrasonik sensörler ve kızılötesi kamera gibi aksamlara ihtiyaç duyulmaktadır. bunlardan elde edilen veri ise hızlı ve karar mekanizması iyi çalışan bir algoritma ile sonuçlandırılmalıdır. farklı sürüş şartlarına ve senaryolara uygun çalışabilecek bulanık mantık felsefesiyle çalışan bir yapı olmalıdır.
  
  bu araçlarda sürekli sorulan sorulardan biri ise iki seçenekli kaza senaryolarıdır. örnek olarak otonom bir araç yolda giderken önüne aniden bir çocuk ve hamile bir kadın çıkarsa ve kaza kaçınılmazsa algoritma hangi kişiyi seçecektir? insan olarak hiç birimiz burada bir seçim yapmayız ve algoritmayı da ona göre dizayn etmemiz gerekir.
  
  makine öğrenmesi ve yapay sinir ağları algoritmalarını öğrenmek ve kullanabilmek otonom sürüş mantığına yön vermek için çok önemlidir.
• (bkz: kendisüren araba)
• bu araclarin baslangici 30'lu yillara kadar gidiyormus, ufak bir tarihcesi icin bu yaziyi oneririm.
• bu en azından toplu taşıma araçları için uygulanabilir hale gelirse çok farklı ve muhtemelen daha huzurlu bir dünyada yaşayabiliriz. fakat bana kalırsa otonom araçlar gelicekse tüm araçlar öyle olmalı. bir düşünsenize otonom araç gayet olması gerekn şekilde kurallara uyarak giderken kekonun teki makas atmaya çalıştığında yani otonom aracın suçsuz olması durumunda bile insanlar sisteme bok atıcaktır. bu yüzden machine learning denilen olayların üst düzeye çıkıp tüm ihtimalleri öngörebildiği bir otonomluktan bahsetmiyorsak, yine kurallara uymayan insanlar yüzünden tüm sistemin güvensizliği artacaktır.
  geleceğin araçlarıdır şüphesiz.