tevella

• ehl i beyt i ^* sevenleri sevmek ilkesi.
• alevi inancında bulunan bir kavram. peygamber ailesine, ali, fatîma, hasan ve hüseyn'e derin sevgi.^{* *}
  
  (bkz: teberra)
• dostluk kurma, dost olma.
• alevi edebiyatında,ibadetinde ve yaşayışında ali,kişi olmaktan uzaklaştırılmış,bir kavram haline getirilmiştir.alevilere göre ali,yaradan'ın görünen yüzü olan güneşin doğuş hali ve ışığıdır.
  
  irene melikoff,sivas'ın imranlı kazası,arık köyü'nden bir alevi'nin babasından söz ederken şöyle dediğini nakleder;
  
  ''hayatı boyunca şafakla dışarı çıkar ve güneşin doğuşunda ali'ye duada bulunurdu dediğini duydum,güneşin doğuşunu görmesiyle,babasının,işte ali doğuyor deyişini de anlatmaktaydı''
  
  ışık yaradan'ın aletidir.yaradan yeryüzünde yaşamı ve doğal olayları,ışık aracılığı ile var etmiştir.hz.ali'yi ve ehl-i beyt'i (hz.muhammed'in ailesi-hane halkı) ''güneşin doğuş hali ve ışığı'' olarak kavramsallaştıran aleviler,bu öznelerle inanışlarını islam'ın hüküm sürdüğü coğrafyalarda daha kolay ifade edebilmişlerdir.
  
  alevi terminolojisi içinde 'tevella sırrı' oalrak adlandırılan bir deyim vardır.tevella,görünürde hz.ali ve soyunu (ehl-i beyt) dost saymak demektir.''tevella sırrı' ise alevi yoluna girenlere ileri safhalarda açıklanan alevi sırlarından biridir.bu sır,alevi ibadetlerinde ve edebiyatında sıkça tekrarlanan ali ve ehl-i beyt sevgisinin gerçekte ''ışık'' sevgisi olduğudur.alevi nefeslerine,ritüellerine ve ibadetine 16.yüzyılda yoğun olarak giren ali ve ehl-i beyt sevgisi gerçekte,ışığa bağlılık ve ışığı sevmenin özne değiştirmiş halidir.
• ehli beyti sevmek?
  
  ehli beyti sevmemek?
  
  bunlar ne ola ki?
  
  kanaatimce, günümüzde bunların sahici bir karşılığı yoktur.
  
  düşünün! haşimoğulları en büyük iktidar adayı mı ki, iktidara göz koymuş başka bir kureyş kabilesi hasmâne bir tutum belirlesin de, insanlar siyaseten parti parti ayrılsınlar.
  
  ehli beyt vs. artık günümüzde birer fosil kavramdırlar. belki o nurani tayfa ile sadece velayet ehlinin bir alakası olabilir ki, onlar da zaten hususi hallerdir ve pek toplumsal vecheleri yoktur.
  
  şia'nın ehli beyt söylemi ise, kökende fars milliyetçiliğinin kin ve nefretinin sureti haktan görünmek için takdığı bir maskedir . kadim bir medeniyet olan persler, devletlerinin barbar araplar tarafından yıkılmasını hazmedememişler ve islama olan itirazlarını ehli beyt sevgisi perdesinde sürdürmüşlerdir.
  
  tabii farslardaki bu tavır bilinçli değildir. islama olan itirazlarını kolektif bilinçaltında yaşatmaktadırlar. bu sebeple şiilik bir ruh hastalığıdır. farsların bu tavırları tıpkı fransızların avrupa'da arıza çıkartmasına benzer. onlar da üstün bir medeniyetin çocukları ya!
  
  netice kelam, yanlış işlerdir bunlar. kalpleri hasta etmekten başka işe yaramazlar. unutmadan şunu da ekleyeyim,
  
  ilim ve hikmetten nasibi olmayan, velayetten hisse almamış kimsenin o nurani tayfayı sevmesine imkan ve ihtimal yoktur. zira sevginin şartı yakınlıktır. yakınlık yoksa boş bir söylem ve kuru bir taassup vardır.
• tevellî de denir. tevellâ, arapça "yakınlık" anlamına gelen "velâ" sözcüğünden türetilmiştir.
• kuran'da, sırtını dönmek, yüz çevirmek, geri durmak demek.
  abese ve tevella: surat astı ve sırtını döndü...
  kezzebe ve tevella: yalanladı ve yüz çevirdi...
  https://acikkuran.com/root/wly
• "men tevellâ kılalı şol hânedâna sıdk ile
  olmuşam her dem havâric gözlerinin hanceri"
  
  şah hatayi divanı'ndan