şaman davulu

• şaman davulu şamanlığın ayrılmaz bir parçası. kimi yerlerde davulun tek bir sahibi olsa da bazı yörelerde davul sadece şamana değil şamanla beraber ailesine de ait aslında. ailesi davulu aynı zamanda müzik aleti olarak kullanabiliyor. davulun üzerindeki çizimler şamanın mitolojisi, düşünce tarzı, yaşam biçimi, göçebe ve avcı toplayıcı hayatın felsefesine göre değişebilmektedir. bazı ritüellerde ise davul yerine ok veya asa kullanılmaktadır ama bu çok sık karşılaşılan bir durum değil.
  
  davula kimi yerlerde eski türkçe olarak tüngür, tünür, dünür deniliyor. yakut türkçesinde tünür "evlilik aracılığı ile oluşturulmuş akrabalık" anlamına gelmekte. dünür kelimesi aynı anlamda anadolu'da da oğlu veya kızı evli olduğu ailelerin birbirleriyle olan akrabalığı için kullanılıyor zaten. çoğu toplulukta davul şamanın manevi eşi olarak görülüyor. bundan dolayı da kadın ve çocukların davula dokunması yasak. fakat aynı yasak neden erkekler için geçerli değil inanın bilmiyorum. davulu genelde ailenin en büyük bireyi^** yapıyor ve bu kişi aynı zamanda davulun babası oluyor. davulu yapmak için bunun dışında bir kişiye daha ihtiyaç duyulur. buna da davulun anası diyorlar. davula kız, şaman adayına ise damat anlamında kuze deniliyor. davul hazır olduğunda damadın^* akrabaları davula asılacak renkli kurdelelerle kızın ailesinin evine gelirler. bu kurdeleler de bu durumda bir nevi kız evine verilen başlığı simgeliyor. birkaç gün sonra damat kız olarak adlandırılan davulun babasının evine gider ve babasına şarap ikram eder. bunları tıpkı düğün ritüelleri gibi bir takım eğlenceler izliyor. bu temsili düğün aslında şamanın resmi olarak göreve başlamasını simgeliyor. yani bildiğiniz kızı istiyorlar ve bir nevi düğün yapıyor adamlar.
  
  şamanların davulun iç direğini kadının cinsel organı, üzerindeki deriyi de kızlık zarı olarak görmelerinin kökenleri çok eskiye dayanıyor. böylece davul ve şamanın arasındaki ilişkinin erkek ve kadın anlamı üzerine aktarıldığına inanıyorlar ve kadın vücudu böylece kozmosla eşleştirilmiş oluyor. hem ak hem de kara şamanlar ritüellerde davul kullanıyor. şamanlar aynı zamanda hangi davulun ak hangi davulun kara şamana ait olduğunu anlayabiliyor.
  
  davulun büyüklüğü şamanın yaşına hem de ruhların isteğine göre belirleniyor. davulun yapılması için bir takım malzemeler gerekli. bunlar demir, bakır, deri, ağaç ve sicim. ağaç olarak genellikle kayın ve sedir ağacı kullanılıyor. davul yapıldıktan sonra ülgen, erlik ve diğer büyük ruhlara kurbanlar veriyorlar. bu arada davul şamanın isteğine göre değil ruhların isteğine göre yapılıyor. şaman kafasına göre karar veremiyor yani. bundan dolayı şamanın ömrü boyunca kaç davul kullanacağı, her davulla kaç yıl şamanlık yapacağı ruhlar tarafından şamana iletiliyor. böylece şaman dolaylı da olsa kaç yıl yaşayacağını öğrenmiş oluyor. acaba gerçekten de davulları bittiğinde ölüyorlar mı? neyse. eğer davul herhangi bir şekilde vaktinden önce zarar görürse bu şamanın hastalanacağına gösteriyor. şaman bu hastalığı atlatabilmek için genellikle koruyucu ruh adına at veya öküz kurban eder. sonuncu davulu yırtıldığı veya bozulduğu takdirde ise şamanın ölümünün yaklaştığı anlaşılır. şaman ölünce davulu da mezarına götürülür ve mezarına yakın bir yerdeki ağaca asılır.
  
  davulun gövdesi genellikle kollarını iki yana açmış insan figürünü anımsatır. bazı şamanlar ruhunu simgelemesi için bu gövdeye insan yüzü tasviri koyarlar. buraya iliştirilen bir çift göz ise şamanın uzağı gören gözü olarak düşünülür aslında. davulun yatay kısmının üstü gökyüzünü, altındaki bölüm ise yeryüzünü simgeliyor. sibirya ve altay şaman davullarında genel olarak sağda güneş, solda ise ay resmi çizilmiştir. davulun üstünde bunun yanı sıra yıldızlar, erlik ve ülgen'in oğul ve kızları, kuş ve yılan resimleri de zaman zaman yer alır. davulun sapında yer alan 12 delik şamanın yeraltı dünyasına inmek için kullanacağı delikleri simgeler. sapına bağlanan demir çıngırak ise kötü ruhları uzaklaştırmaya yaramaktadır. sopaya bağlanmış olan iki çan ise şamanın yardımcı ruhlarını simgeler. hepsinin farklı farklı yardımcı ruhu var aslında.
  
  davulun üstündeki resimler için beyaz, siyah, kırmızı gibi renkler kullanılıyor. beyaz genelde yeryüzündeki simgeler için kullanılırken siyah ve kırmızı ise yeraltı alemine işaret eder. altay türklerinde şamanın göğe çıkışını da genel olarak merdiven sembolize ediyor. davul üzerinde yer alan tasvirler aynı zamanda şamanın ruhlar alemi ile temas kurmasına yardımcı olur. bundan dolayı bu simgeler şamanın dünya görüşüne göre şekilleniyor.
  
  şaman ritüel esnasında ruhları davulun içinde topladığı için bu resimlerin şamanın atalarının ruhlarının tasviri olduğu düşünülür. üç dünyayı birleştiren^*** ağaç figürü aynı zamanda şamanın ritüel esnasında göğe çıkmak ve yeraltına inmek için kullandığı bir araç olarak görülür. ve bence davuldaki en önemli simge bu. bu simge aynı zamanda çadırlarda da var aslında ama konumuz değil. şaman inancına göre davul şamanı gökyüzüne veya yeraltına götüren binek hayvanı, tokmak ise bir nevi kamçı rolü üstleniyor. bundan dolayı şamanın en önemli eşyalarından biri elbisesi ve davuludur. bunlar olmadan ne yukarı dünyaya ne de aşağı dünyaya seyahat edebilirler.