nirvana

• zaman yolculuğu gerçek olsaydı ve geçmişe gidebilseydik, ben bu hakkımı sadece iki grubu canlı dinleyebilmek için kullanırdım. 27'ler kulübünün iki üyesi, jim morrison önderliğindeki los angeles'ta kurulan the doors ve tabii ki kurt cobain'in aberdeen'de krist novoselic ile kurduğu nirvana.
  yazık ki ben nirvana'yı, cobain'in ölümünden sonra tanıyabildim. benim bilmediğim nirvana amerikalıydı ama avrupalı gibiydi. sanki abd'den çıkan bağımsızları temsil eder gibi bir hali vardı. ancak grubun aslında ülkenin sesi olması çok uzun sürmeyecekti. grubun kuruluşundan yaklaşık 4 sene sonra yayınlanan, grubu dünya çapında şöhrete kavuşturan single'ları "smells like teen spirit", mtv'de en çok yayınlanan video unvanını kazanarak guinness rekorlar kitabına girdi. grubun aynı yıl yayınlanan albümleri nevermind ise, billboard listesinde michael jackson'ı tahtından indirerek birinciliğe çıktı.
  
  tüm bunlar müzikseverlere şunu anlatıyordu. nirvana müziğe olan talebi ve ilgiyi, kendi yönüne doğru değiştiriyordu. grup, yaşadığı bu başarılarla inanılmaz bir biçimde mainstream olmuştu. popüler dünyaya girmesi pek de mümkün olmayan "grunge rock" cobain ve arkadaşları sayesinde müzik dünyasının tüm ana listelerini kuvvetli biçimde salladı. aşırı ünlenen her grupta olduğu gibi nirvana'da da, ilk hayranlarının tepkisi oluştu. bu tepki, erken dönem hayranlarının, grubun hazinesini paylaşmak istememesi ile alakalıydı. ancak 1991 tarihi çok şeyi değiştirdi ve nirvana dünyanın en önemli ve en meşhur gruplarından biri haline geldi. magazin dünyası bile, cobain ile eşi courtney love ile yatar kalkar hale gelmişti. yaşanılan gerçek basitçe şuydu; nirvana döneminin zirvesiydi, rock'n roll'a yeniden hayat vermişti ve kurt cobain gelmiş geçmiş en büyük rock starlardan biri olmuştu. bir idol, ikonik şekilde sahnede parlıyordu.
  
  şüphesiz ki o dönem seattle ya da abd'nin farklı yerlerinde (ya da avrupa'da) nirvana'yı izleyenler, ne kadar önemli ve tarihi anları deneyimlediklerini bilmiyorlardı. cobain'in ölümü kendi efsanesini daha da büyütmüş, grup paha biçilemez ikonlardan birine dönüşmüştü. özellikle 93 yılında mtv için çekilen unplugged serisi, bir çok farklı grubun performansı kanalda yayınlansa da, nirvana'nın bölümü eşi benzeri görülmemiş ve ikinci sıradaki performansı bile hatırlamayacağınız bir mükemmellikteydi.
  cobain ve arkadaşlarından bize harika akorlar ve mükemmel şarkı sözleri kaldı. nirvana'nın müziği sizi o kadar farklı duygu durumlarına sokuyordu ki, bu müziği tanımlayabilmeniz için bir sürü sıfat kullanmanız gerekecekti. melankolik, rahatsız edici, hüzünlü, kışkırtıcı, sakinleştirici, haz verici bunlardan sadece birkaçı.
  grubun en çok sevdiğim özelliklerinden biri de şuydu; nirvana, hiçbir zaman ticari kafayla üretip albüm yayınlayan bir grup olmadı. hesap/kitap işlerine en az bulaşan grup olmaları da onları değerli kıldı. nirvana insanlığa bahşettiği güzel duygularda hep cömert oldu. stüdyoya giren grup üyeleri, ürettikleri müziğin hepsini ve fazlasını bizlerle paylaştı. "bu 3 parça gerçekten iyi oldu, bunları sonraki albümde yayınlayalım" şeklinde bir tarzları olmadı. elde avuçta ne varsa, hepsini dinleyicilerine açtılar. cobain'in ayağı hiç gaz pedalından inmedi. kendisi pist dışına taşan ve freni olmayan bir nascar aracıydı.
  grubun, cobain'in ölümü üzerine dağılması, 90'ların ik yarısına tekabül etmesine rağmen, 2000'lerden sonra bile online stream'de inanılmaz dinleme rakamlarına ulaşması, grubun 90'ların başında müzikte yarattığı devrimin etkilerinin, hala devam ettiğinin kanıtıdır. şimdi de grubun en sevdiğim 21 şarkısını listeleyerek, kendi nirvana listemi paylaşmak istiyorum. listede 21 şarkı olmasının sebebi, bu sayının budizm'deki yeri ve dolayısı ile grubun ismiyle olan bağı.
  
  21.) "you know you’re right" (nirvana, 2002)
  listede yer alıp, cobain'in ölümünden sonra yayınlanan tek şarkı. eğer cobain ölmeseydi, biz bu şarkıyı başka türlü bir haliyle dinleyecektik. mutlak surette cobain farklı bir dokunuşunu burada da hissettirecekti. bu haliyle de çok güzel olan şarkı, cobain'den duyduğumuz son kayıtlardan.
  spotify
  youtube
  20.) "love buzz" (bleach, 1989)
  orijinal kaydı 1969 yılında yayınlanan "shocking blue" şarkısı. nirvana'nın love buzz cover'ı, grubun konserlerinde farklı bir atmosfer yaratıyordu. aynı parçanın prodigy cover'ı da mevcut. onu da ayrıca paylaşıyorum.
  spotify
  youtube (live @ paramount)
  shocking blue - love buzz
  prodigy - phoenix
  19.) "pennyroyal tea" (in utero, 1993)
  kurt cobain'in olabildiğince sakin bir şekilde icra ettiği parça. 93 yılında yayınlanan albümün, çok sevilen single'larından da biri. unplugged versiyonu da ayrı bir güzel.
  spotify
  youtube / albüm versiyonu
  mtv unplugged versiyonu
  18.) "very ape" (in utero, 1993)
  iki adet elektro gitardan çıkan ve bu seslere hasta olanları mest eden kısa parça. evet maalesef parça tam siz alışırken bitiyor. şarkı baya kısa. gruba sonradan katılan pat smear ın elektrosundan çıkan seslerin verdiği haz paha biçilemez.
  spotify
  youtube
  very ape guitar lesson
  17.) "territorial pissings" (nevermind, 1991)
  kurt cobain'in çığlık çığlığa haykırdığı bir şarkı. yüksek ritmli nirvana parçalarından olan "tp" konserlerde seyirciyi gaza getiren, yüksek enerjili bir parça. grunge rock'ın neden sevildiğinin ve punk'tan gelen evrimsel kodları nasıl ihtiva ettiğinin güzel bir örneği. şarkının içinde barındırdığı müthiş söz kalıbı; "paranoyak olman, peşinde olmadıkları anlamına gelmez."
  spotify
  youtube
  16.) "dumb" (in utero, 1993)
  o güzel çello sesiyle bizi buluşturan nirvana şarkısı. nirvana'nın slow şarkılarda da çeşitli duyguları dinleyicisine aktardığını nevermind albümünden de biliyorduk. dumb da grubun en iyi işlerinden. unplugged versiyonu kanımca albüm kaydından bile daha iyiydi.
  spotify
  youtube albüm versiyon
  dumb / mtv unplugged
  15.) "sliver" (incesticide, 1992)
  nirvana diskografisindeki en özel parçalardan. klibindeki sağa sola kuklavari sallandırılan bebek de cobain'in öz kızı "frances bean cobain". sliver, dinleyicisinde anlamsız tepinme etkileri yaratan bir şarkı. güzel sözleriyle "çocuk kalan kurt" un hoş çığlıklarıyle güzelleşen bir şarkı.
  spotify
  youtube video clip
  14.) "polly" (nevermind, 1991)
  küçük kız çocuğu polly'nin hüzünlü hikayesinden esinlenerek oluşturulmuş bir parça. nevermind albümünün en iyi slow ritm şarkılarından. dave grohl back vokalde çok iyi. grubun hüzünlü yapısını en iyi yansıtan eserlerden.
  spotify
  youtube / albüm versiyonu
  polly / mtv unplugged versiyonu
  13.) "about a girl" (bleach, 1989)
  grubun 89 yılında yayınlanan ilk albümlerinin öne çıkan parçası. cobain'in eski sevgilisi için yazdığı ve erken dönem nirvana işi olduğu belli olan, pırlanta gibi bir kayıt. mtv unplugged new york çekimine de grup, bu şarkıyla konsere başlamıştı.
  spotify
  youtube albüm versiyonu
  mtv unplugged versiyonu
  12.) "all apologies" (in utero, 1993)
  in utero albümünde yer alan en iyi slow şarkı. hem huzur verip hem de gerenlerden. tatlı/ekşi sos misali bir nirvana çalışması. elbette şimdi söylemek kolay ancak cobain'in intiharının ipuçlarını verdiği bir parça bu aynı zamanda. tam nirvana kafası.
  spotify
  youtube / albüm versiyonu
  all apologies / mtv unplugged new york
  11.) "in bloom" (nevermind, 1991)
  efsaneleşmiş albümlerin a2 parçası her daim çok önem arz eder. nevermind albümünün de a yüzünün 2. şarkısı "in bloom". büyük hit, smells like teen spirit'ten sonra albümü dinleme devamlılığı sağlayan harika bir parça. hatta şuna eminim, grubun hayranlarından önemli bir kısmı bu parçayı "teen spirit" ten bile daha çok seviyor. siyah / beyaz klibindeki efendi görünümlü grup üyelerini dağıtması da hala hafızalarda.
  spotify
  in bloom video clip
  10.) "where did you sleep last night?" (mtv unplugged in ny, 1994)
  gelelim grubun yaptığı en iyi coverlardan ikincisine. 19. yy doğumlu abd'li blues efsanesi lead belly'nin "in the pines" adıyla bilinen şarkısına yapılan olağanüstü cobain dokunuşu. kurt cobain, ezici ve ciğer sökücü vokaliyle şarkının efsaneliğini nirvana boyutuna taşıyordu. abd topraklarından da "damar" parça çıkabileceğinin en güzel kanıtı bu parça. herhalde bir cover ancak bu kadar güzel yapılabilirdi. mtv unplugged yayınının en iyilerinden olan çalışma, konser kaydının son şarkısıydı ve izleyicileri büyülemişti. ordaki izleyiciler, kendilerine adeta süper loto ikramiyesi çıktığını, yıllar sonra anlayacaklardı.
  spotify
  where did you sleep last night? / mtv unplugged in new york
  in the pines / lead belly original song
  9.) "drain you" (never mind, 1991)
  nevermind albümünün en farklı ve kışkırtıcı parçalarından. drain you hem albümde hem de konser kayıtlarında, grubun en çok çaldığı sevilen şarkılarından. şarkının ortasında yer alan geçiş pasajını kelimelerle anlatmak olanaksız. büyük bir coşkuyla dinlenen bir nirvana mucizesi.
  spotify
  youtube / albüm versiyonu
  8.) "something in the way" (nevermind, 1991)
  the batman sağolsun, önceden şarkıyı bilmeyen milyonlar, film sayesinde bu mükemmel şarkıyla tanıştı. cobain'in insana sakinleştirip iç huzur veren tonda söylediği şarkı, şüphesiz çok düşük ritmde üretilen en iyi nirvana çalışması. nirvana'nın esasında, popüler müzikte abd'nin en iyi ihraçlarından biri olduğunu gösterir tonda bir kusursuzluk barındırır.
  spotify
  youtube / albüm versiyonu
  mtv unplugged versiyonu
  7.) "rape me" (in utero, 1993)
  sözleri en zorlayıcı nirvana şarkısı. kurt cobain'in seattle'de 1991 yılında şarkıyı söylemeden önce "bu şarkı insanlara tecavüz eden, kıllı, terli, maço ve kızıl enseli (tarlada çalışırken güneşten ensesi yanmış, ırkçı, cahil, güneyli amerikan kekosu) adamlar hakkındadır." diyerek, şarkının eleştiri oklarını yönelttiği kesimi belirtmişti. "ırzıma geç" diye çığlık çığlığa bağıran bir cobain içeren şarkı, yoğun bir itiraz ve parçalanmış psikoloji içerir. cobain'in gitarda ve vokalde devleştiği parça, ilk üretildiğinde daha düşük ritmle çalınsa da, 93 yılındaki albüm versiyonu, daha tempolu çalınmıştır.
  spotify
  youtube / albüm versiyonu
  live @ paramount 1991 (eski versiyon)
  6.) "breed" (nevermind, 1991)
  çılgınca kopmalık bir nirvana soundu. grubun seattle'da verdiği efsanevi konser kaydında da izlenen şarkı, özellikle benim aklımda, her defasında ön bölümde dans eden sarı saçlı genç kadınla kalmış. şarkıda harika dans eden kadının ismi; nikki mcclure. kendisinin instagram sayfası da bu. ayrıca aynı konserde şarkıyı çalan cobain'in, yerlerde sürünerek çaldığı gitarının kayıtları da muazzam! albümün "old skool punk rock" coşkusunu da gümbür gümbür yaşatan şarkı, albümün şüphesiz en iyi 3-4 çalışmasından biri.
  spotify
  youtube / albüm versiyonu
  breed - live @ paramount 1991
  5.) "smells like teen spirit" (nevermind, 1991)
  nirvana'yı tüm dünyaya tanıtan, grubun #1 numaralı popülerlikteki eseri. kurt cobain bu şarkıyı oluşturuken, asla ama asla x kuşağının bayraktarlığını yapacağını bilemezdi. evet bu şarkı kayıp x kuşağının öncü şarkısı olmuştu. genellikle böyle olur zaten. bir şarkı yaparsınız, hiç ummadığınız bir ilgi dalgası, şarkıyı patlatıp arşa çıkarır. işte x kuşağı arayıp da bulamadığı kayıp yıllarını, bu şarkıda gerçekleştirdi ve şarkıyı baş tacı etti. mtv'de en çok çalınan video klip dalında guinness rekorunu da elinde bulunduran parça, aradan 30 yıldan fazla sene ve iki kuşak geçmesine rağmen, youtube'da bile milyar izlenmeyi devirdi. gerek klibiyle gerekse de grubun konser performanslarıyla, 1991 yılındaki nirvana çılgınlığını, bizlere en iyi yaşatan ve gösteren şarkı, elbette "teen spirit" dir.
  spotify
  video clip
  4.) "heart shaped box" (in utero, 1993)
  nirvana'nın "kalpli kutusu" bana göre müzikalite anlamında, grubun en üst düzeye ulaşan eseri. grunge rock'un gelişiminin lokomotifi olan grup, bu şarkısı ile alanının zirvesine ulaşmış. aşırı sinir bozucu ama bir o kadar da güzel bir klibe sahip olan şarkının videosu, adeta david lynch ve lars von trier in elinden çıkan kısa bir film gibi. 93 yılında yayınlanan grubun son albümü in utero'nun ana teması üstüne inşa edilen şarkı, içinden ölümcül ve rahatsız edici sesler çıkaran ancak onu dinlemeden de duramadığınız kalp şeklinde bir müzik kutusu.
  spotify
  video clip
  3.) "the man who sold the world" (mtv unplugged in ny, 1994)
  orijinali david bowie'ye ait olan şarkı, nirvana'nın cover alanında da aşmış bir grup olduğunun tescilli belgesi. orijinalini de sonradan dinleyip çok sevdiğim şarkının, mtv unplugged yayınında cobain'in gitarı ve vokaliyle yaptığı icrası, şarkıyı bir üst kademeye taşıyıp, tüm zamanların en iyi coverlarından biri yapmıştı. cobain'in bu müthiş eseri alıp, kendileştirmesi, hem eserin popülerliğini artırıyor hem de nirvana sanki parçayı mükemmelleştirip, adeta şarkıya yeni ve farklı bir can veriyordu. unplugged serisinin tartışmasız en iyi performans dakikalarına şahit olduğumuz şarkıda, yaşanan duygu selinin tavana vurduğu kısım ise, videoda tam olarak 02:48 ile şarkının bittiği 03:30 arasında geçen saniyeler. cobain'in gitarını ciddi ciddi "ağlattığı" kısımlarda insanın yüreğinin derinliklerine kadar inen haz, çok ama çok nadir bulunan cinsten.
  the man who sol the world / mtv unplugged (youtube)
  the man who sold the world (electro version)
  david bowie - tmwstw (live)
  spotify
  2.) "come as you are" (nevermind, 1991)
  come as you are nirvana'nın adıyla bir anılan, klasikleşmiş bir şarkı. bizdeki mevlevi felsefesi "gel, ne olursan ol, yine gel." tadına yakınsayan sözleri ve mükemmel elektro / bas kaydı ile, heart-shaped box ile birlikte müzikalitenin mükemmelleştiği bir eser. nirvana'nın imza işi olan çalışma, nevermind albümünün de "teen spirit" ten sonraki en önemli çalışması.
  spotify
  video clip
  come as you are - mtv unplugged version
  1.) "lithium" (nevermind, 1991)
  lithium demek, benim için "nirvana" demek. grubun ilk dinlediğim şarkısı olan lithium, içinde bir sürü hissi/duyguyu barındıran, katman katman üst üste bindirilmiş matruşka bebeklerinin şarkılaştırılmış hali gibi. tuhaf bir gerilime, dışavuruma ve asi bir söyleme sahip olan parça, cobain'in vokalde devleştiği bir eser aynı zamanda. ayrıca bas ve elektro tınılarının, hem ayrı ayrı, hem de birleşik biçimde çalındığı, tam olarak bir tür ruh hastalığının müzikle anlatımı.şarkı o kadar mükemmel ki, sürekli dinlemekten kendinizi alıkoyamıyorsunuz ve "iyi ki bu dünyadan -nirvana- diye bir grup geçmiş" diyorsunuz.
  spotify
  lithium (video clip)
  
  son not : grubun 31 ekim 1991'de (cadılar bayramı) seattle'daki paramount'ta verdiği konser kaydı, grubu sevenler için mükemmel bir seçenek. seyircilerle etkileşimi çok yüksek olan bu harika konser kaydını, mutlaka baştan sona izleyin.
  nirvana - paramount konser kaydı (31 ekim 1991)