istatistiksel süreç kontrolü

• proses esnasında, belirlenen limitleri daha da sıkıştırarak hatalı parça üretmemeyi esas alan sistem. üretimi yapılan ürünler belli aralıklar ile kontrol edilir ve sonuçlar bir çizelge üzerine kaydedilir. oluşan sapmaların nedenleri araştırılır ve önlem alınır. genelde tercih edilen hesaplama yöntemi 6 sigmadır ve proses yeterince stabil ise istenen kalitedeki üretim oranı % 99,999 civarına kadar çıkar. bu da, hem bir seferde doğru üretim yapılması, hem de maliyetlerin azaltılması yönünde çok faydalıdır. zaten kalite anlayışının temel yapı taşları arasında bu iki kavram vardır.
  
  istatistiksel proses kontrol için genellikle ana iki çizelge bulunur. ilk çizelge x diagram diğeri r diargam'dır. x diagram, ölçüm sonuclarının ortalamasını, r diagram ise ölçülen kümedeki örneklerde kaydedilen en küçük ve en büyük değer arasındaki farkı gösterir. ölçüm için şartnamade verilen değerler minimum ve maksimum değerler olmasına rağmen, bu tolerans daha da daraltılarak prosesin nominal ölçüye yakın seyretmesi sağlanır. çeşitli formüller ile prosesin yeterli olup olmadığı hesaplanarak çizelgeye bakan kişiye yorum yapma şansı yaratır. olası piklerin sebebi araştırılır ve tekrarlamaması için gerekli önlemler alınır.
  
  ..........................................................................................................................................
  _____________________________________________________________________ üst kontrol limiti
  ..........................................................................................................................................
  _____________________________________________________________________
  ................................./\.......................................................................................................
  ...............____........./..\.../\........./\....../\............/\....../\..................../\...............................
  _ _ _ _ _/_ _ _\_ _ /_ _\/_ \_ _ /_ \_ /_ \_ _ _ /_ \_ /_ \_ _ _ _ _ _/_ \_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ nominal
  .__......../..........\__/.............\.../......\/......\....../......\/......\............../...................................
  .....\___/................................\/.................\__/.................\.........../....................................
  _____________________________________________\____/___________________
  ...........................................................................................\....../.......................................
  ______________________________________________\__/____________________alt kontrol limiti
  .............................................................................................\x/....................................................................
  
  ortadaki kesik çizgi, olması istenen değerdir. üst kontrol limiti izin verilen en büyük, alt kontrol limiti ise izin verilen en küçük değerdir. diğer iki çizgi ise toleransın sıkıştırılması ile elde edilen alt ve üst, yani üretimin doğru yapılmasını garantileyen limitlerdir. aşağı yukarı hareketli çizgi ise ölçüm sonuçlarının ortalamalarıdır ve dağılımın bu şekilde seyir etmesi istenir. çizelgede x ile belirtilmiş nokta ise prosesde bir sorun olduğunun göstergesidir. nedenleri araştırılır ve sorun giderilmeye çalışılır.