cogito ergo sum

• bugün belki de postmodern adı altında pazarlanan sözde bir felsefenin etkisiyle belki unuttuğumuz, belki “tam” farkına varamadığımız, belki “tam” anlayamadığımız, belki de hiç bilmediğimiz bir patlamadır cogito ergo sum.
  
  descartes'ın rahip boudin'e verdiği meşhur örnekteki gibi, sepetteki sağlam yumurtaları bulmak için sepeti yere boşaltma eyleminin kendisidir cogito. sonra yerden sağlam yumurtalar ayıklanır ve tekrar sepete konulur, böylece sıfır noktasından başlanan temel inşa etme faaliyeti ardında çürük yumurtalar bıraksa da, “sepeti boşaltma” edimi baki kalır.
  
  descartes bunu yine arnaud'ya yazdığı bir mektubunda açıkça ifade eder: “ben sadece “düşünüyorum o halde varım” diyor değilim, pekala bende düşünen şeyin bedenim olabileceğinin farkındayım. ama ben şunu soruyorum: nasıl oluyor da ben böyle bir bedenden kuşku duyabiliyorum, bende verili hangi güç benim böyle bir etkinlik gerçekleştirmemi sağlıyor?” işte o zaman da bu soruyla meşhur formülüne ulaşıyor descartes: dubito^*, ergo cogito^*, ergo sum^*, ergo ego sum res cogitans^*. demek ki burada döngünün can alıcı noktası “düşünüyorum”un kalıcılığı değil, “kuşku duyuyorum”un çığlığıdır.
  
  böylece descartes'ın skolastik muarızlarından derin farkı açığa çıkar: skolastikte fikirler, raptedildikleri şeyin varlığından bağımsız oluşurlarken, descartes'da fikirler etkileşim halinde bulunur ve düşünen şey olan insanda kendiliğinden açığa çıkarlar. böylece fikirler zinciri bir soyutlama olmaktan çıkıp birbirini kuşatan^* bir gerektirim haline gelir. işte cogito'nun önemi burada bir kez daha ortaya çıkar: fikirlerin böyle bir etkileşim dizgesine oturtulabilmesi ancak düşünen bir ben sayesinde mümkündür ve bu ben'in sürekli değişen fikirleri kendine mâl edebilmesi için bir etkinlik, bir öznellik tarzı olarak tezahür etmesi gerekir. bundan böyle ben'in her varoluş talebi, politik bir taleptir de... ^*
  
  bugün cogito ergo sum, batıyla anılan bir kültürün temeli olarak değil, insanın coğrafi bir belirlenime indirgenemeyecek özgürlük talebinin bir yansıması olarak da okunabilir.