friedrich schleiermacher

• antropomorfik tanrı anlayışına karşıdır kendisi. dinlerin, hakikatin sadece bir fragmanını gösterebileceğini bu nedenle de tekil din sistemlerinin hakikat gibi işlevlenemeyeceğini anlatır. aynı dönemde burjuvazinin yücelttiği bireyin bağımsız olmadığını, dini duygu aracılığı ile tanrı ile bağ kurarak evrenin parçası olmaya çalışması gerektiğini, zaten öyle olduğunu söyler. spinoza'nın materyalist ontolojik monizminin din alanından benzeri denilebilir.
  
  çağdaşlarının bireye ontolojik nesnel hakikat yanında ayrıcalıklı bir yer veren metafizik düalizmlerinin yanında schleiermacher'in monist yaklaşımı ne kadar etkili olmuştur bilinmez, ama kendisi benim gözümde alman idealist felsefesinin gizli kahramanlarındandır.