dört soylu gerçek

• - acı çekmek
  acı çekmek hayatın gerçeğidir. yaşamak sıkıcıdır, acı verir ve tatminden uzaktır. dört çeşit fiziksel acı vardır; doğum, yaşlanma, hastalık ve ölüm. üç çeşit psikolojik acı vardır; sevdiklerinden ayrılma, sevmediklerinle biraraya gelme ve arzulardan kaynaklanan düş kırıklığı.
  
  - acının kaynağı
  acıyı sona erdirmenin yolu onu anlamaktan geçer. ihtiras ve cehalet acı çekmenin iki ana sebebidir. insanlar, zevk almaya yönelik ihtirasları sebebiyle acı çekerler. varolan ihtiraslar yenileri bulunana kadar kişiyi tatminden uzak ve hayal kırıklıkları ile dolu bir hayat yaşamaya iter. insanlar dünyayı gerçekte olduğu gibi göremediklerinde de acı çekerler. o ana değin iluzyonlarla dolu hayatın getirdiği korkular, gerçekler, davranışlar içinde yaşarlar. bu iluzyonların sebebi cehalettir. aklın geliştirilmesi, dikkatli düşünme yeteneğinin kazanılması ve meditasyon ile ihtiras ve cehaletin üstesinden gelinebilir. bu iki önemli sorunu çözmek kişize mutlu bir hayatın kapılarını açar.
  
  - acının yok oluşu
  budistler, buddha'nın acıyı sona erdiren yolu bulduğuna inanırlar. ve onun öğretilerinin kendilerine de aynı deneyimi yaşatacağına inanırlar. acı çekmeyi sonlandıran şey ihtiraslardan, hastalıklı düşüncelerden ve cehaletten kurtulmaktan geçer. kişi, kendisini acı çekmeye iten bu durumlar ortadan kalkınca gerçek mutluluğu, bilgeliği, barışı bulur ve aydınlanmanın getirdiği tüm özelliklere sahip olur.
  
  - acının yok olmasını sağlayan yol
  acının yok olmasını sağlayan yola, "orta yol" adı verilir. orta yol, üç ana grupta toplanan sekiz basamaklı yüce yol'un anlaşılması ve uygulanmasından ibarettir. bunlar, bilgelik (doğru görüş, doğru niyet), etik tavır (doğru söz, doğru eylem, doğru yaşam biçimi), zihinsel gelişim (doğru çaba, doğru dikkat, doğru konsantrasyon) olarak özetlenebilir.