halo etkisi

• başkalarını, genel olarak ya da yalnızca bir tek özellikleri bakımından olumlu algıladığımızda onlara başka olumlu özellikler yükleme eğilimidir. kısaca, insanları değerlendirirken, ilk edinilen izlenimin etkisi altında kalma. birey bir özelliği bakımından nasıl değerlendirilmişse, bütün diğer özellikleri bakımından da aynı şekilde değerlendirilmesi.
  1970'li yıllarda sosyal psikolog richard nisbett konuyla ilgili bir çalışma yapmıştır.profesör nisbett, iki gruba ayırdıkları üniversite öğrencilerinin bir öğretmeni fiziksel görünüm, davranışları ve aksan konusunda değerlendirmelerini istiyor. öğretmenin yabancı aksanı var ve ingilizce ana dili değil. öğretmen, aslında deney ekibinden. her iki gruba da,görünüm ve davranışlarını birebir aynı olarak sergiliyor. tek fark olarak, öğretmen, bir gruba biraz daha sıcakkanlı, diğerine ise daha mesafeli bir kişilik sergiliyor.
  sonuçlar, halo etkisini açık ve net olarak gösteriyor. öğrenciler, sıcakkanlı olarak algıladıkları öğretmenin, tüm değerlendirme konularında pozitif olduğunu ve hatta aksanının çok hoş olduğunu söylüyor. öğretmeni, sadece daha mesafeli bir tip olarak izleyenler ise, tüm değerlendirmelerini, bu negatif olarak düşündükleri özellik üzerine kurarak öğretmenin her özelliğine düşük not veriyor.
  deneyin ilginç olan sonucu ise, deney sonrasında yapılan birebir görüşmelerde öğrencilere açıkça, öğretmeni sempatik bulmalarının değerlendirmelerini etkileyip etkilemediği soruluyor. öğrenciler, kesinlikle bunu reddediyor. tamamen objektif olduklarını ve hatta öğretmenin sempatikliğinin neredeyse farkında bile olmadıklarını söylüyorlar.
  öğretmeni daha itici rolde izleyenler ise, öğretmenin bu kadar soğuk bir tip olmasından dolayı ondan pek hoşlanmadıklarını söylüyorlar. sempatik bulmadıkları öğretmenin, bu özelliğiyle alakası olmayan diğer özelliklerini de negatif olarak değerlendiriyorlar.
  her iki grup da, düşünce ve değerlendirmelerinin, bilinçlerinin tamamen dışında, bazı pozitif veya negatif algılarına göre toptan şekillendiğinin farkında değiller. düşünün ki, aklınızda bir konu veya birisiyle ilgili pozitif bir kanı var ama bunun neden böyle olduğunu bilmiyorsunuz. bu gerçeğin ortaya çıkmasıyla birlikte, özellikle pazarlama konusunda, bilinçaltına mesaj yerleştirme olgusu çok ön plana çıkmıştır. şu ana kadar fark etmediğiniz ama şimdi sorgulayınca farkına varacağınız bazı marka ve ürünlerle ilgili, nereden geldiğini ve nasıl oluştuğunu bilmediğiniz bir sempati ve güven duygusu mutlaka vardır.