antihümanizm

• 1960'li ve 70'li yillarda avrupa solu icinde yapilmis bir tartisma bu aslen.. fransiz komünist partisi'yle tartismali bir iliskisi bulunan althusser'in, ingiliz komünist partisi üyesi john lewis'e karsi yürüttüğü polemiklerin önemli bir bölümü bu "hümanizm" meselesine dayaniyordu. avrupa solunda yaygin olan, sscb'yi ve stalin'in uygulamalarini hümanist bir bakis acisiyla elestirenlere karsi althusser, hümanizmin "burjuva ideolojisinin bir biçimi" olduğunu savlayarak, marksist teori içindeki hümanist damarin temizlenmesi gerektiğini öneriyordu vs.
  sovyetik sosyalizm deneyimi sonucunda ortaya çikan sorunlarin, insan haklari ihlallerinin ve çeşitli uygulamalarin (stalin ya da benzeri) "kişilerin hatalari" olarak degerlendirilemeyeceğini savunan althusser, "kişiye tapma ideolojisinin elestirisiyle" sinirli olan ve avrupa marksizmi içinde "sinif mücadelesi" yerine insan'i ve "insan" merkezli teorileri (varoluşçuluk vb) yerleştirme eğilimindeki avrupa solunu sertçe eleştiriyordu. marksizmin yapilara ve siniflara dayanan analizlerine yeniden vurgu yapmaya çalişan althusser, john lewis'e cevap'ta daha da ileri giderek marksizmin "teorik bir anti-hümanizm" olduğunu iddia etmişti. 68 prag bahari sirasinda da muhaliflerin "insan yüzlü sosyalizm" taleplerini de ayni bakiş açisiyla eleştirmişti...
  
  yillar sonra ölümünden kisa bir süre önce "bu yöndeki elestirilerinde ne kadar hakli olsa da marksizmin teorik bir anti-hümanizm" olduğu konusundaki iddiasinin o günün koşullari içinde fazla abartili olduğunu, o yillarda teorisizm denilen karmasik meseleden muzdarip oldugunu da eklemişti. nitekim althusserin "teorik" hümanizm elestirisi onemli olsa da, bugünden baktiğimizda hümanizmin basit bir burjuva ideolojisi, egemen ideolojinin bir unsuru vs. olduğunu iddia etmek zorlama bir tavirdir. althusser kavramlarını kullanarak diyebiliriz ki, hümanizm içinde yüzdüğü toplumun moral ideolojik koşullarina göre renk alan bir nosyondur. nitekim marksizm, "kendi çikarlarını" tüm insanlığın çıkarları olarak öne süren bir sınıfın ideolojisi ve insanlığın kurtuluşunun siyasal programı olarak aynı zamanda hümanizmin taleplerini de içerir..