muhyi
-
devrimciler tarafından dini kısımları çıkarılıp lazım gelen kısımları büyük bir heyecanla söylenen “zahid bizi ta'n eyleme” ilahisinin yazarı.
tam adı bezcizâde mehmed muhyeddin'dir efendim.
konyalıdır. medreseden sonra halvetî ezelizâde'ye intisab etmiş, tarikatı tekmilledikten sonra istanbul çarşamba, mehmed ağa tekkesi şeyhi olmuş, sonra kendi adıyla anılan tekkeye nakletmiş, 1611'de ölmüştür.
ölümünden 360 yıl sonra devrimcilerin şairi olmuştur, o kadar ki yılmaz güney'in bir filminde, mağarada, yılmaz'ın vücudundan uyuşturucu kullanmaksızın ameliyatla kurşun çıkarılırken arkadaşları (tuncel kurtiz'e selam olsun) yüksek sesle bu devrimci ezgiyi seslendirirler.
hakikaten:
erenlerin çokdur yolu
cümlesine dedik beli
ko desinler bize deli
usludan yeğdir delimiz
zaten muhyî demiş:
sayılmayız parmağ ile
tükenmeyiz kırmağ ile -
1974 yılında kerim yaman'ın cenaze törenine giderken yolda otobüste ilk kez dinlediğim, büyüleyici bir tarzı olan deyişin sahibi.
yıllar sonra tüm sözleri görünce nelerin neden değiştirildiği üzerine kafa yoruyor insan. meğerse birileri o zamanlar bizim için metinde "uygun" değişiklikler yapmış. 6 kıtalı şiirden okuduğumuz kıtalar 1, 2, 4 ve 6. kıtanın ilk iki dizesiydi. diğer kısımlar içerdiği daha yoğun dini öğeler nedeniyle atlanmıştı sanırım. bu tür değişikliklerin (bir tür uyarlamaların) meğer son derece yaygın olduğu gerçeğiyle de sonradan yüzleşmek zorunda kalacaktım.
söyleyiş biçimi de şöyleydi:
zahid bizi ta'neyleme / hay hay
hak ismin okur dilimiz / hey canım, heeeey canım
hak ismin okur dilimiz /eyvallah, heey, hey dost
sakın efsane söyleme / hay hay
hazret'e varır yolumuz / hey canım, heeeey canım
hazret'e varır yolumuz /eyvallah, heey, hey dost
buradaki "hak" sözcüğünü kimi zaman "halk" olarak okuyup daha fazla transa geldiğimizi de anımsıyorum. anlamadığım sözcüklerin anlamının peşine niye düşmediğimi düşününce, meseleyi toplam bir müzik ve toplam etkisi olarak hesaplayıp öylece kavradığımız sonucuyla karşılaştım. yani bazı sözcüklerin öneminin, anlamlarından çok bir tür nota gibi algılanmasında olduğunu farkettim. ama muassır medeniyet ufkumuz o dönem batı ile malul olduğundan, rolling stones'un bir şarkısını türkçe kavramak için daha fazla uğraştığım da hatırımda...
muhyi'yi yürekten anıyorum.
şiirinin tümü şurada:
zahid bizi ta'neyleme
zahid bizi ta'neyleme
hak ismin okur dilimiz
sakın efsane söyleme
hazret'e varır yolumuz
sayılmayız parmağ ile
tükenmeyiz kırmağ ile
taşramızdan sormağ ile
kimse bilmez ahvalimiz
erenler yolun güderiz
çekilip hakk'a gideriz
gaza-yı ekber ederiz
imam ali'dir ulumuz
erenlerin çoktur yolu
cümlesine dedik beli
gören bizi sanır deli
usludan yeğdir delimiz
tevhid eden deli olmaz
allah deyen mahrum kalmaz
her seher açılır solmaz
bahara erer gülümüz
muhyi sana olan himmet
aşık isen cana minnet
elif allah mim muhammed
kisvemizdir dalımız
:::::::::::
abdülbaki gölpınarlı'ya göre, 3. dörtlükteki imam ali, idris-i muhtefi
diye tanınan hacı bey'dir. son dörtlükteki, elif, dal, mim harfleri arap
alfabesinde adem adını meydana getirirler.
kaynak: www.turkulerle.net -
"toprağa ölümden sonra hayat verir" rum, 30/19
-
halk ozanı. doğum yılı billnmiyor ama konyalı olduğu, 1611 yılında sonradan geldiği istanbul-üsküdar'da şekuri tekkesi'nin avlusuna gömüldüğü biliniyor. asıl adı, bezcizade muhyiddin muhammed'dir. önce "halfeti tarikatı"ndanmış, istanbul'a gelince idris-i muhtefi'ye bağlanmış. fatih, çarşamba'daki zaviyeye şeyh olmuş.
muhyi'nin divanı yitmiş. kimi cönklerde, ozanın aruzla ya da heceyle yazılan şiirlerine rastlanıyor. muhyi'nin döneminde iyi bir ozan olduğu anlaşılıyor. -
muhyî , arapça "hayvan " kelimesinin if'al vezninin i. fa'il 'idir. arapça'da "hayvan" kelimesi, canlı olma ve canlılık anlamlarında gelir. yani, sadece hayvanlar için değil, tüm canlılar - insan, bitki hatta organizma - için kullanılan bir kelimedir. kelime, bugünkü anlamıyla yalnız tek bir canlı cinsini ifade etmek icin kullanılır. ihyâ ise "canlandırma, can verme " anlamlarına gelir.(bkz: ihya etmek) muhyî ise "can veren , canlandıran " anlamlarına gelir.
ayrıca muhyî'l - din < muhiddin -
-
-
-
(bkz: mümît)
-
(bkz: mümit)
ekşi sözlük kullanıcılarıyla mesajlaşmak ve yazdıkları entry'leri
takip etmek için giriş yapmalısın.
hesabın var mı? giriş yap