orhan hançerlioğlu

• bu insan bir felsefe sözlügü yazmistir.
  aslinda felsefe sözlügü yerine 'felsefeye marksist bir bakis' olsaydi, hic bir sorun olmayacakti belki. pek cok yazar yazdigi esere kendi öznelliginden bir kuple taraf iceri sarkitir. türkiyenin en iyisi ve yurt disinda cevrilmis, felsefede okuyan inanlarin odevlerinin kaynagi olmasindan dolayi butun felsefe hocalarinin nefret ettigi macit gökberk dahi yanli yazmistir. aksi imkansizdir. lakin, bu yanli yazmak degil, marksizm ekseninde felsefi kavramlari incelemektir. bambaska bir sey olmustur. örneklendireyim hemen;
  
  varolusculuk: anamalci üretim düzeninin dünya capindaki büyük bunalimyillarinda(1930'larda) bu bunalimin burjuvakafasindaki yansimasindan olu$mu$tur. ..... . . danimarkali gizemci soeren aabye kierkegaard (1813-1855)'in dinsel gizemsel varsayimlarina yapismislar ve bu abuksubuklardan elbirligiyle bir moda felsefe olusturmaya calismislardir. ..
  
  daha da ilginc bir ayrinti vardir bu sozlukte. cok ilginctir, marksizm konusu islenmemistir. bunun da yaninda, karl marx'a gonderme yaparken ismini hic bir zaman zikretmez. soyle der, ünlü bir diyalekticinin belirttigi gibi. marx'i peygamberlestirip putlastirmistir. bütün kavramlari materyalizm veya diyalektik materyalizm dogrultusunda aciklayacaksin, marksizmi ve marx'i anmaktan kacinacaksin. boyle bir mantigin adini da koyabilmis degilim. eytisimsel ozdekcilik^* ile anlatilan tamamen marx-engels'in oznel dusunceleriyken adini vermekten kacinacaksin.
  
  tarafli olmasi, bazi isimlerin gecmemesi gibi ayrintilarin disinda güzel bir sozluktur. lakin, okur kandirilmistir. felsefe sozlugu degildir. kisisel olarak iceride bulunan fikirlerin pek coguna katilsam da nesnel acidan yanlis ve hatali bir sözlügün yazaridir kendileri.
• çok çalışkan biri oldugunu, teslim etmemiz gereken düşünür.
  fakat antimatter de isbetle belirttiği gibi, felsefe öğrenmek için orhan hançerlioğlu okumak, bahtsız bir başlangıçtır.
  (tıpkı klasik türk musıkisini merak edip de nevzat atlığ, dinlemek gibi!)
  hazret bana oğuz atay'ın günlüğündeki "türk aydını" tipolojisini hatırlatır. "halktan ayrılmak için konuştukları kelimeleri bile değiştiren zümreler." (hafıza-i beşer; elbet şaşar... mealen buna benzer birşey söyler rahmetli!)
  ancak tüm bu olumsuzluklar, gerek hançerlioğlu ve gerekse atlığ'daki azmi görmemezlikten gelmemize sebep olmamalı. unutmamak lazımdır ki, bu insanlara duyulan tepki bile eser verdikleri dallardaki ilerlemeye sebep olmuştur.
• elinden geleni yapmış olan, bilge insan.
  
  mutluluk düşüncesi adlı kitabinın önsözünden: "yıllarca önce yaptığım çalısmaların zorlamasıyla giristiğim bu öykü, anlatılması kolay bir öykü değildi. eksiklerim var belki. ama bunca yıllık çalısmanın sonunda bir sey öğrendim: eksiksiz ve yanılgısız bir yapıt yazmak olanaksız. bizler nasıl bizden öncekilerin eksiklerini gidermeye çalısmızsak bizden sonrakiler de bizim eksiklerimizi giderirler, yanılgılarımızı düzeltirler. gelecek kusakların çok daha gelismis bilgilerine güvenerek hiçbir kusku duymadan yayınlıyorum bu yapıtı. elimden geleni yaptım"
• du$unce tarihi adinda fena olmayan bir kitaba sahip ki$ilik .
• adam yazmi$ aferim de dizin kismini hic tutturamami$. aradigin bir$eyi bulmak zor. sonra tesadufen rastlayabiliyorsunuz.
• "insanın özgür olabilmesi demek, yeteneklerini, eğilimlerini, beğenilerini serbestçe geliştirebilmesi olanaklarına sahip olması demektir. buysa, ancak doğanın ve toplumun nesnel yasalarını insanların kendi yararlarına kullanabildikleri ve gelişmenin bütün ön koşullarını yaratabildikleri bir toplumda gerçekleşebilir. böylesine bir toplum varlaşmadıkça özgürlük bir boş sözden ibarettir ve sakal bırakma özgürlüğü anlayışından öteye geçemez." * satırlarının yazarı.
  
  * orhan hançerlioğlu, düşünce tarihi, remzi kitabevi 17. bs.
• çok merak ediyorum, insanlar önsöz okuyor mu diye?
  
  "eksiksiz ve yanılgısız bir yapıt yazmak olanaksız. bizler nasıl bizden öncekilerin eksiklerini gidermeye çalışmışsak bizden sonrakiler de bizim eksiklerimizi giderirler, yanılgılarımızı düzeltirler. gelecek kuşakların çok daha gelişmiş bilgilerine güvenerek hiçbir kuşku duymadan yayınlıyorum bu yapıtı. elimden geleni yaptım." (düşünce tarihi adlı kitabından)
  
  malumatlara bu kadar kolay ulaşma imkanına sahip olunan bir dönemde, orhan hançerlioğlu'nu okuyup, "yok şöyle yazmış", "yok böyle saçmalamış" demek ne kadar da kolay. :) sağ olsun orhan bey, peşinen ne demiş? yanılgılar vardır. bunun giderilmesini de sonraki kuşaklara salık vermiş. ekşi'de orhan hançerlioğlu'nu yermek... ne bileyim düpedüz komiklik (azıcık sataşmak istesem soytarılık diyeceğim) yalnızca. otur, çalış, yaz ve yayınla. yeter ki "elimden geleni yaptım" diyebilesin sonunda.
  
  hançerlioğlu, hukuk fakültesi bitirmesine, felsefeyle ilgisi olmayan çeşitli meslekler edinmesine rağmen; hayatında okumayı ve yazmayı ihmal etmemiş bir insan. bu yönüyle de ayrıca ne de hoş bir örnektir, ekran fetişlerine.
• ailemden devreden kitaplığımda felsefe sözlüğü, düşünce tarihi, felsefe ansiklopedisi kavramlar ve akımlar ve felsefe ansiklopedisi düşünürler eserlerinin olduğu fikir insanı.
  
  benim, felsefe nedir, mantığı işleyişi nasıldır, temel tartışma konuları nelerdir, önemli filozoflar kimlerdir gibi temel bilgilerimin ilk kaynağı kendisinin eserleri olmuştur. çocukken okumaktan en keyif aldığım şey ansiklopedi idi. orta okul zamanına ulaştığımda elimin altında böyle devasa bir nimet bulmak da muhteşemdi. emeğine, zekasına saygım çok büyük; çok önemli bir insandır orhan hançerlioğlu ve fikir dünyamıza muazzam katkılar yapmıştır.
  
  ancak ben eserleriyle çocuk yaşta ve tabula rasa kıvamındaki beynimle müşerref olunca, birçok akıma ve düşünüre önyargılı yaklaşmama neden olmuştur. eserleri muhakkak okunmalıdır; ancak bu sırada konuların bir marksistin gözünden ele alındığı unutulmamalıdır.
• ekonomi sözlüğü, felsefe sözlüğü, inanç sözlüğü gibi bir sürü sözlük yazmıştır bu amca.
• felsefe ansiklopedisindeki demokrasi maddesini 70'e 100 kağıda yazıp ödev olarak vermişliğim vardır. güzel açıklamış üstat.