robert mckee

• ''yılda 39 hafta bölüm yazıyorsanız boktan bir iş yapmanız kaçınılmazdır!
  
  senaryo yazarlarının "tanrı" olarak tanımladığı efsane robert mckee, seminerlerini dünyanın hemen her yerinde vermeye devam ediyor. seminerlerin saati 750 dolar ila 2000 dolar arasında değişiyor. 1941 doğumlu mckee kimdir bilmeyenler için hemen bir kısa künye geçelim. robert mckee, 1984'ten beri 100 binin üzerinde öğrenciye ders veren, 60 oscar ödülü öğrencisi olan ve senaristlerin kutsal kitabı olarak adlandırılan "story/öykü" kitabının yazarı. mckee halen 20 th century fox, disney, paramount ve mtv gibi büyük yapım şirketlerine proje danışmanlığı yapıyor, dünyanın birçok ülkesinde senaryo seminerleri veriyor.
  
  bu yıl dördüncüsü düzenlenen boğaziçi film festivali bünyesinde istanbul'a gelen mckee üç gün süren hızlandırılmış bir tür semineri verdi. seminerde anlattıklarını okulda iki yılda öğrettiğini söyleyen mckee, "kalbim sizinle" demeyi de unutmadı. tüm dünyada en çok satanlar listesine giren kitabı "story/öykü" için yeni bir türkçe baskı hazırlandığı müjdesini de verdi. ayrıca yayına hazırladığı yeni kitabı diyalog için orhan pamuk'un masumiyet müzesi adlı romanından da alıntılar kullandığını belirtti.
  
  seminerin ilk gününü "tv dizisi"ne ayıran mckee, "ders"e başlamadan yaklaşık 15 dakika süren bir dizi uyarıda bulundu. "bana istanbul'u nasıl bulduğumu sormayın ya da o çok şahane kariyerinizden anekdotlar anlatmayın. dinlemeyi çok isterdim ama vaktim yok. lütfen soru-cevap kısmında derste anlattıklarımla ilgili soru sorun" diyerek konuşmasına başlayan mackee, uyarılarını cep telefonu kullanımı ve fısıldaşmalar başlıklarıyla devam ettirdi. o kadar ki telefonuma not almaya alışkın olduğum ve en önde oturduğum için seminer boyunca "şimdi azar gelecek" diye korkudan akla karayı seçtim. televizyona yazmanın temel gereklerinden birinin "diyalog" olduğunun önemle altını çizdi ve "sinemada metaforlarla derdinizi anlatabilirsiniz ancak televizyonda bütün yük diyalogdadır. iyi diyalog yazmıyorsanız bir hiçsiniz" dedi. "kaç kişi story adlı kitabımı okudu" diye sorduğunda salondan kalkan el sayısını görünce de "hollywood'da olsanız iş bulamazdınız üstelik kitabımı okumadığınız için de ayıplanırdınız" dedi. daha sonra fasılalarla 10 saat sürecek maratona karakter yaratımının öneminden bahsederek başladı. mckee sabah 09:00'da başladığı semineri 18:30'da bitirdi. seminerin ikinci gününü "aksiyon/suç" son gününü ise "komedi"ye ayıran mckee cumartesi günü istanbul'dan ayrılacak.
  
  hikaye yazımının amerika'da radyo ile başladığını anlatan mckee daha sonra televizyonda showlarıyla hikaye yaratımının hızlandığını, dolayısıyla sektörün bel kemiğinin de yazarlar olduğundan bahsetti. "show runner" müessesesinin daima yazarlardan oluştuğunu, televizyonu yapımcıların değil yazarların domine ettiğini söyledi. 50'li yıllardan itibaren senaristlerin "yazar odası/ writers room" sistemini kullandığını anlatan mckee, "her yazar bir karakterden sorumludur. böylece o karakterin gelişimini ve yolculuğunu iş edinir." diyerek sektör işleyişini özetledi. the sopranos, sex and the city ve breaking bad dizileri üzerinden örneklerle ilerleyen mckee kişisel olarak 24, ray donovan, vikings ve fargo dizilerinin hayranı olduğunu söyledi. 24 dizisi amerika'da yayınlanmaya başladığında önceleri hiç umursamadığını hatta küçümsediğini söyleyen yazar, seriyi oğlunun ısrarı üzerine izlemiş. bir video dükkanından ilk sezonu kiralayan mckee, sezon finalini izledikten sonra gece yarısı kalan sezonları izlemek için çok büyük bir merak içine düştüğünü hatta videoları kapalı dükkandan çalmayı düşündüğünü, sabah olmasını bekleyemediğini anlattı. böylece yeniliklere karşı direnç gösterdiğini de itiraf etmiş oldu. zira yapay zeka konusundaki soruma da gergin bir ses tonuyla "no!" diye cevap verdiğinde içimden geçen his bu olmuştu.
  
  robert mckee ile salı günü düzenlenen basın toplantısı sonrasında konuştuk. sormak istediğim her şeyi seminerlerinde anlatacağını tahmin ettiğim için sadece üç soru sordum. robert mckee çarşamba sabahı seminerine başlarken, "türkiye'de drama süreleri 90 dakika ila 2 saat arasındaymış ve yılda 39 bölüm yazıyormuşsunuz. ancak ben size amerikan ve ingiliz sistemini baz alarak anlatacağım, artık sizdeki sisteme göre anlattıklarımı yerelleştirirsiniz." uyarısında da bulundu.
  
  türkiye’de drama süreleri 140 dakika.
  
  r.m: gerçekten mi?
  
  evet ve her hafta..
  
  r.m: yılda kaç bölüm?
  
  en az 39 bölüm.. her hafta bu kadar uzun bölüm yazmak konusunda ne düşünüyorsunuz?
  
  r.m: senede 30 adet 90-120 dakikalık bölüm çekiyorsanız, geri kalan 22 haftada da çok ciddi hazırlık yapıyor olmalısınız. her hafta 120 dakika yazacağınız bir duruma kendinizi sokamazsınız. amerika’da hikayeler çok önceden belirlenmiş olur, böylelikle her hafta hangi bölümde ne olacağını bilirsiniz. çünkü asıl zaman alan yeni ve orijinal fikirler bulmaktır; senaryoyu yazmak değil.
  
  iş sadece hazırlıkla da bitmiyor. bir yazar odasına (writers room) yani belirli bir sistematikle, işbirliği içinde çalışan bir grup yazara ihtiyacınız var. tek bir yazar haftalar boyunca 90-120 dakikalık kaliteli bir iş yazamaz. bu yüzden her şeyi yöneten bir yazarınız olur, fikirleri bulan ve bölümlere ayıran bir grup yazarınız daha olur. böylelikle tek bir bölümü yazmak bir hafta sürmez. yazılması gereken 30 bölüm ve 10 yazar varsa, herkes sezon boyunca üçer bölüm üstlenmiş olur. böylece herkes haftada bir değil, ayda bir bölüm yazmak durumunda kalır. tabii bunlar ancak her şey önceden iyice planlandıysa gerçekleşebilecek şeyler.
  
  önemli olan nasıl bir kalitenin peşinden koştuğunuzdur. eğer kaliteli bir iş çıkarmanın peşindeyseniz yılda 52 haftanın 39'u için bölüm yazamazsınız. bunu yapacak birine tavsiyem, yapmamasıdır. çünkü ortaya boktan bir iş çıkması kaçınılmaz olur. 52 haftada 12 bölüm yazın. o zaman kaliteli bir iş çıkarma şansınız olabilir. kaliteli olması imkansız uzunlukta ve sayıda senaryolar talep ederek kendinizi çok saçma bir duruma sokuyorsunuz, çünkü en basitinden yeterince zaman olmuyor. bu yüzden yapmayın bunu.
  
  dünya hızla televizyona dönüyor. bu durumda sinema sektörünün rekabet anlamında yapması gerekenler nelerdir? bu mücadeleden zaferle çıkabilir mi?
  
  r.m: yapabilecekleri bir şey olduğunu düşünmüyorum. mümkün olduğunca dürüst ve içten senaryolar yazmayı ve filmler çekmeyi deneyebilirler. bunu söylemek istemezdim ama; sinemanın yoluna devam edebileceğini düşünmüyorum. çünkü insanlardan filmi deneyimleyebilmeleri için belli bir zamanda, belli bir yerde olmalarını talep ediyor. insanlar artık bunu yapmaya devam etmeyecektir.
  
  teknolojik ilerlemeler sektörün teknik altyapısını değiştiriyor. sizce hikaye
  anlatımı da insandan bağımsızlaşacak mı? yani yapay zeka, birgün hikaye anlatıcısının yerini alacak mı?
  
  r.m: hayır. mümkün değil. size bir hikaye anlatayım. connecticut’ta bir evimiz var. komşumuz ıbm için çalışan bir fizikçi. o ve iş arkadaşları düşünceyi temel alan yeni nesil bilgisayarları geliştirmeye çalışıyorlar. hikaye yaratmaya çalışmıyorlar, beyin işlevi görebilen bir bilgisayar yaratmanın peşindeler. yani üzerinde çalıştıkları makinanın yaratıcı olmasını beklemiyorlar. sadece düşünce kadar hızlı olmasını istiyorlar ve kaybolmuş durumdalar, ne yapacaklarını bilmiyorlar. yapay zekanın yaratıcı olacağı fikri asla gerçeğe dönüşmeyecek. belki yüzlerce, binlerce yıl sonra... bu yüzden endişelenecek bir şey yok.''
  
  http://www.ranini.tv/…rsaniz-boktan-bir-is-yapmaniz
• ceylan intercontinental'in bosphorus salonunda ilginç estantanelere neden olmuş yaşlıca bir amcamızdır. güney koreli 3. karısı en az kendisi kadar renksizdir.
  3 gün boyunca günde 10 saat 20 yıldır kitabında ne yazıyorsa onu anlatmıştır. sinan çetin semineri dinlemeye gelmiştir ve çivirmenlerin arkasında halının üstünde yatmak suretiyle uyumuştur.
  ali poyrazoğlu herşeye kafa sallayan ve "yeees you are right" diyen türk gençlerine (beyaz türklere) açık büfe yemek boyunca trip atmıştır.
  wanda adında bir balık filmi gösterilmiş ancak türkçe altyazılı cd bulamadıklarından çevirmenlere çevirtmişler, çevirmenler filmin komik sahnelerinde yarılmış bu yüzden ingilizce bilmeyenler olaylardan bir haber ekrana bakmıştır.
  kahve dışında bir şey içmeyen robert mckee senaryo seks yapmaya benzer diye başladığı konuşmasında yeterince geri dönüş alamadığı için "sanırım türkiye fazla muhafazakar" deyip, bu benzetmesini yarıda kesmiştir.
  iyi kazanan senaryo yazarları ve reklam yazarlarının dolduruğu konferans sanırım sadece reklamcılar için serdar erener'in baskıları ile tekrar yapılacaktır...
• dunyanin dort bir yaninda, gunlerce, saatlerce, genre'larca, bıkmadan, usanmadan ve hic yorulmadan sıtori^* nedir, karakterizeyşın nası yapılır, turning point nedir, inciting incident nedir, citizen kane neden tum zamanlarin en iyi filmi degildir, "gercekleri ama yalnizca gercekleri yazdim" diyen yazara neden supheyle bakilmalidir, woody allen'in filmlerinden counterpoint narration'i cikarirsak nasil da buyuk bir hata etmis oluruz, kramer vs kramer'daki frenç tost sahnesi nasil da onemlidir, titanigin en guzel sahnesi neden butun tabaklarin kirildigi andir, chinatown'un sonunda ne olur, shakespeare neden buyuktur, senaryoda neden "as if" yazilmaz, empati neden onemlidir, fisher king kac genre'in leziz bir birlesiminden olusur, bu ve bunun gibi daha nice sorularimiza cevaplar bulmus, bildiklerimizi ve bilmediklerimizi ceylan intercontinental'in bosphorus salonunda sıkıstırılmıs bir 3 gun boyunca sanki bir kapsulun icine girmisiz gibi anlatan, hayattan 3 gunlugune bizi cekip alan, anlatan, dusunduren, degistiren, dinleten mckee amca. kanimca kendisini buyuk yapan, bilgisini, tecrubesini ve sezgisini inanilmaz bir sekilde sistematize etmis olmasindan kaynaklanir. kisisel fikrimce semineri izlensin-izlenmesin story: substance, structure, style and the principles of screenwriting adli kitabinin ^* senaryo ile hayati kesisen herkeste bulunmasi gerekir.
  http://mckeestory.com/
• nadirkitap, harmankitap, kitapyurdu, idefix ve d&r da dahil olmak üzere, neden hiç bir yerde öykü isimli kitabını bulamadığımı anlamadığım yazar. 2. el bile yok nan!
• "hayat ne çok boktan ne de her gün güllük gülistanlıktır. asıl önemli olan bu iki uç deneyimin ironisini anlayarak yol almaktadır."
  
  tek cümleyle senaryo yazımına özet geçmiş, kutsal hikaye yazarıdır.
• yılmaz erdoğan bu hocanın amerika daki seminerine katıldığında şu cümleyi söylemiş. " burada olduğunuza göre mutlaka iyi senaryo yazıyorsunuzdur ama bundan sonra çok iyi senaryo yazacaksınız" demiş.
• yazmış olduğu story adlı kitabın türkçe baskısındaki (elimde ilk baskısı var) sayısız yazım ve çeviri hatası yüzünden üşenmeyip kendilerine bildirimde bulunmuştum. gönderdiğim elektronik postaya yanıt geldi. (türkiye'deki yayınevine de bildirimde bulundum elektronik posta gönderdim ama hiçbirine yanıt almamıştım.)
  
  kendisinin yazdığı story adlı kitabın türkçe versiyonunu tartışmak için harper collinsle temasa geçmişler. diyalog kitapları için de yeni bir yayıncı bulacaklarmış.
  kitaplar temmuz ayında amerika'da alanında yetkin insanlar tarafından takdirle karşılanmış, umarım yeni bir yayıncı bulurlar.
• (bkz: syd fıeld)(bkz: mıchael hauge)(bkz: lında seger)(bkz: john truby)(bkz: chrıstopher vogler)
• reklamla uzaktan yakından alakası olmadığına birinci elden şahit olmamızı sağlamış adam...
  üzüldüm kendisi için, zira tüm olay boyunca üzerinden referans verdiği ve "ben böyle reklam görmedim" diyerek dillediği reklamların tamamı, olaya sponsor olan ülker'in filmleri çıktı sonunda.
  olgunluk çağındaki insanların böyle abik gubik şeylere prim vermesi acı.
• 27 kasım 2007 tarihinde ülker sponsorluğunda ve mediacat'in organizasyonuyla tekrar türkiye'ye gelecek deha.
  
  http://www.ulker.com.tr/…haberler/info.cfm?iid=1086
  
  fakat hiçbir yerde ne bir kayıt başvurusu, ne bu adamı dinlemek için ne kadar ödeneceği bilgisi vardır. bir hafta kala mı duyuracaksınız bunları? acaba sponsor ülker ücret almayacak mı izleyiciden? bi bilgilendirin ulan insanları demek istiyorum burdan!
  
  (bkz: devlet buna bir şey yapması lazım)