beled

• 90-el-beled
  
  mekke'de kaf sûresinden sonra inmiştir. 20 (yirmi) âyettir. adını, ilk âyette geçen, mekke'yi anlatan ve "şehir" anlamına gelen "beled" kelimesinden almaktadır. bu sûrede insanın yaratılışından, onun bazı davranışlarından, insana verilen üstün vasıflardan, o vasıfları iyiye kullanmayanın kötü âkıbetinden, iyiye kullananların da mutlu geleceklerinden söz edilir.
  
  rahmân ve rahîm (olan) allah'ın adıyla.
  
  1. andolsun bu beldeye ,
  
  2. ki sen bu beldedesin ,
  
  3. ve andolsun babaya ve ondan meydana gelen çocuğa,
  
  4. biz, insanı ( yüzyüze geleceği nice ) zorluklar içinde yarattık.
  
  5. insan, hiç kimsenin kendisine güç yetiremeyeceğini mi sanıyor?
  
  6. " pek çok mal harcadım " diyor.
  
  7. kimse onu görmedi mi sanıyor?
  
  8. biz ona iki göz vermedik mi?
  
  9. bir dil ve iki dudak ,
  
  10. ona iki yolu ( doğru ve eğriyi ) gösterdik .
  
  11. fakat o, sarp yokuşu aşamadı.
  
  12. o sarp yokuş nedir bilir misin?
  
  13. köle azat etmek,
  
  14. veya açlık gününde yemek yedirmektir,
  
  15. yakınlığı olan bir yetime.
  
  16. veya hiçbir şeyi olmayan yoksula.
  
  17. sonra iman edenlerden, birbirlerine sabrı tavsiye edenlerden ve birbirlerine acımayı öğütleyenlerden olmaktır.
  
  18. işte bunlar sağdakilerdir.
  
  19. ayetlerimizi inkâr edenler ise işte onlar soldakilerdir,
  
  20. cezaları, kapıları üzerlerine sımsıkı kapatılmış bir ateştir.
• arapça'da şehir anlamına gelen bir kelime. belde^* ve belediye kelimeleri de bu kelimeden gelmedir.
  
  belde belediyesi tamnlamasını düşündüm de bugün, biraz mantıksız geldi. ne ola ki belde belediyesi ?
• (bkz: #20893624)
• islam, sosyalizm, kapitalizm tartışmaları arasında tekrar dikkatle okunması gereken suredir. islamla kapitalizmin yan yana gelmesinin mümkün olmadığı, ancak mülkiyet meselesinin insanın idraki ve kendi rızası ile aşılması gerektiği suredeki mesajlardan anlaşılmaktadır.
  
  ''kılavuzladık onu iki tepeye.
  akabeye, sarp yokuşa atılamadı o.
  sarp yokuşun ne olduğunu sana bildiren nedir?
  özgürlüğü zincirlenenin bağını çözmektir o.
  yahut da açlık ve perişanlık gününde doyurmaktır o,
  yakındaki bir yetimi,
  yahut ezilmiş-boynu bükük bir yoksulu.
  sonra da iman eden ve birbirlerine sabrı öneren, merhameti öneren kişilerden olmaktır o.
  işte böyleleridir uğur ve bereket dostları. '' (4-18)
• kimdi hatirlamiyorum ama muhtemelen ihsan eliacik burada gecen kole azat etmek faaliyetinin gunumuz karsiliginin borclunun borcunu odemek oldugunu soylemisti. hani gunumuzde kolelik yok, rahatiz diye dusunmeyelim, bankalar ve devlet tarafindan somurulenleri kurtaralim manasinda.
• çok enteresan bir ayrıntı vardır bu surede.kölelere özgürlük, ezilmişe, yetime, yoksula yardım etmek gibi
  -günümüzde sola ve sol düşünceye hasredilen- pek çok özellik sayılır bir grup insan hakkında.ve daha sonra eklenir; "ulâike ashâbul meymeneh".yani, "onlar ki sağ yanın adamlarıdır."
  islam'daki 'sağ'a yapılan vurguyu bir de buradan okumak gerekiyor.
• 1- yemin ederim şu belde’ye.
  2- ki sen bu beldedesin
  3- babaya ve ondan meydana gelen çocuğa yemin ederim.
  
  surenin başında belde-i haram’a yemin ediliyor. burası,
  resulullah’ın (s.a.v) konuk olduğu en yüce ufuk olan kutsi belde ve
  mukaddes vadidir.
  
  “ki sen bu beldedesin.” bu beldede serbestsin, dilediğini yaparsın.
  nefsin sıfatlarından ve adetlerden oluşan bağlarla kayıtlı değilsin.
  
  “babaya ve ondan meydana gelen çocuğa yemin ederim…” yani, insani
  nefislerin hakiki babası olan kutsi ruha. isa’nın (a.s) dediği gibi: “ben,
  benim ve sizin semavi babamıza gidiyorum.” “ semavi babanıza
  benzeyiniz.” ve kutsi ruhun çocuğu olan senin "nefsine". diğer bir
  ifadeyle: kutsi ruha ve senin nefs-i natıkana yemin ederim.
  
  4- andolsun ki biz insanı meşakkâtler içinde yarattık.
  “biz insanı…içinde yarattık.” zorluklar, nefsinden ve hevasından
  kaynaklanan “meşakkâtler” içinde yarattık. veya iç hastalıklar, kalp
  fesadı ve perdenin kabalığı içinde yarattık. çünkü “kebed” kelimesi,
  sözlükte ciğerin kabalığı anlamına gelir. ciğer ise, tabii kuvvetin
  kaynağıdır. ciğerin fesadı, kalbin perdesi ve fesadı bu kuvvetten ileri
  gelir. böylece ciğerin kabalığı ifadesi, kalbin perdesinin kalınlığından ve
  cehalet hastalığından istiare olarak kullanılmıştır.
  
  5- insan hiç kimsenin kendisine güç yetiremeyeceğini mi sanıyor?
  6- pek çok mal harcadım, diyor.
  7- kimse onu görmedi mi sanıyor?
  
  “insan…” perdesi alabildiğine kalın ve kalbi de tabiatla perdelendiği
  için hasta olan insan “hiç kimsenin kendisine güç yetiremeyeceğini mi
  sanıyor? pek çok mal harcadım, diyor.” övünmek, gösteriş yapmak için
  iyi yönlerde çok mal harcadığından söz ediyor. nitekim araplar, birine
  infakta bulundukları zaman “hasirtu aleyhi keza = ona şu kadar mal
  verdim (onun için şu kadar zarara uğradım.)” derler. o da saçıp
  savurmakla, israf etmekle insanlar arasında üstünlük taslar ve bunun bir
  fazilet olduğu sanır. çünkü gerçek faziletten perdelenmiş bir cahildir. bu
  yüzden “kimse onu görmedi mi sanıyor?” o, malını, allah’ın rızasını
  gerektiren yerlerde değil, nam için, gösteriş için, böbürlenme için
  harcarken, allah’ın kendisini görmediğini mi sanıyor? bu, rezillik üstüne
  rezilliktir. hiç fazilet olur mu?
  
  8- biz ona iki göz vermedik mi?
  9- bir dil ve iki dudak,
  10- ona iki yolu göstermedik mi?
  “biz ona iki göz vermedik mi?” biz ona bedenin aletlerini nimet
  olarak bahşetmedik mi? ki onlarla kemalini elde etmesi, önem verdiği
  şeyleri görmesi, bilmediği şeyleri sorması ve konuşması mümkün
  oluyor. “ona iki yolu göstermedik mi?” hayır ve şer yollarını ona
  göstermedik mi?
  
  11- fakat o, sarp yokuşu (akabe’yi) aşamadı
  12- bilir misin o sarp yokuşu (akabe’yi)?
  13- köle azat etmektir.
  14- veya açlık gününde doyurmaktır.
  15- yetimi doyurmaktır.
  16- yahut hiçbir şeyi olmayan bir yoksulu doyurmaktır.
  17- sonra iman eden, birbirlerine sabrı tavsiye eden ve birbirlerine
  merhameti tavsiye edenler,
  18- işte bunlar sağdakiler (ashab-ı meymene)dir.
  
  “fakat o, sarp yokuşu (akabe’yi) aşamadı.” nefis ve kalbi
  perdeleyen "hevasından" oluşan sarp yokuşu, riyazetle, mücahede ile
  aşamadı. bu hangi zorlu yokuştur ki, meşakkâtinin künhü bilinmez?
  
  “köle azat etmektir…” yani, aşılması gereken “akabe” yokuş, nefsin
  hevasının kaydına tutulmuş, esir alınmış kalp kölesinin, tabii meyillerden
  bütünüyle soyutlamak suretiyle kurtarılmasıdır, bağının çözülüp
  esirlikten azat edilmesidir.
  
  eğer riyazetle, kuvvetleri öldürmekle ve nefsi ezmekle yokuş
  bütünüyle aşılamıyorsa, bu takdirde faziletler, faziletlerin yolundan
  ayrılmama ve faziletleri kazanma yükümlülüğü getiriliyor. ta ki bir tabiat/huy
  olarak özüne işlesin.
  
  “veya açlık gününde…doyurmaktır.” ifadesiyle
  başlayan ve “birbirlerine merhameti tavsiye edenler…” ifadesine kadar
  ki bölümde anlatılmak istenen anlam budur. çünkü şiddetli bir ihtiyacın
  hasıl olduğu bir vakitte hakedenlere yemek yedirmek, bir şeyi ait
  olduğu yere koymak anlamına gelmesi hasebiyle iffet fazileti kapsamına
  girer. daha doğrusu iffetin en üstün türüdür.
  
  “sonra iman eden…” iman ise, hikmetin gerektirdiği en şerefli, en
  parlak türüdür. bundan maksat da ilmi ve yakini imandır. sabır ise,
  cesaretin en büyük türüdür. imandan sonra bundan söz edilmiş
  olmasının nedeni, yakin olmadan cesaret faziletinin gerçekleşmesinin
  imkânsız olmasıdır.
  
  ve merhamet… yani, acıma ve şefkât gösterme,
  adaletin en üstün türüdür. nefsin kemali için gerekli olan dört fazilet
  türünün nasıl sıralandığını görüyor musunuz? önce faziletlerin ilki olan
  iffetten başlanıyor. bunun da en büyük örneği, en özel hasleti olan
  cömertlik dile getiriliyor. sonra asıl ve temel konumunda olan imandan
  söz ediliyor. bu arada önceki fazilete göre mertebesi yükseklik ve ululuk
  bakımından alabildiğine uzak olduğundan “sümme=sonra” edatı
  kullanılıyor.
  
  iman burada hikmet anlamındadır. çünkü hikmet, imanın
  sair mertebelerinin ve türlerinin anası hükmündedir. bunun üzerine de
  sabır hasleti tertip ediliyor. çünkü yakin olmadan sabır olamaz. bu
  erdemlerin sonu olan adalet de en sonda zikrediliyor. rahman’ın sıfatı
  olan merhamet hasletiyle de yetiniliyor, bu sıfatın diğer türlerinin
  zikredilmesine gerek duyulmuyor. nitekim, cesaretin türleri arasında da
  sadece sabır hasletinin zikredilmesiyle yetiniliyor.
  
  “işte bunlar sağdakilerdir…” yani bu sıfatlara sahip olan kimseler,
  sağ ehli ve kutsi âlemin sakini olan mutlulardır.
  
  19- ayetlerimizi inkâr edenler ki, onlar soldakiler(ashab-ı
  meşheme)dir,
  20- üzerlerinde bir nar (ateş) vardır.
  
  “ayetlerimizi inkâr edenler…” allah’ın zatının bilinmesinin aracı olan
  hakiki ayetleri konumundaki bu sıfatlardan perdelenenler, “onlar
  soldakilerdir…” uğursuzluk ehlidirler ve pislik âleminin sakinleridirler.
  “üzerlerine…” eser tabiatının ateşi onları kaplar, kapıları da üzerlerine
  kapatılır. oraya hapsedilirler, ruhtan ve ruhun mertebelerinden ebediyen
  engellenirler. allah doğrusunu herkesten daha iyi bilir.
  
  (muhyiddin-i arabi-tefsir-i kebir / te’vilât)
• (bkz: sheikh el-beled)
  (bkz: ka'aper)
  
  m.ö. 2465
• (bkz: belde), politia