stockholm

• birkaç hafta önce yeni yıl kutlamak için şirket yemeğine gittik, çıkışta da gece kulübüne. sabaha doğru eve taksiyle dönüp yatıp uyudum. ertesi gün cüzdanımın çantamda olmadığını fark ettim. telefonumu çantamdan alırken düşürmüşümdür umarım diye düşünüp kulübe yazdım ama ses çıkmadı. hemen kredi kartlarımı ve kimliğimi iptal edip yenileri için randevu aldım.
  ofisteki arkadaşlara durumu anlattığımda 'iptal etmeseydin keşke ya cüzdanın muhtemelen postayla geri gelir.' dediler. bir iskandinavın ağzına çok yakışan ama benim türk kulaklarımda “yaban mersinli kremalı turşu suyu istiyorum grande boy olsun lütfen!” sakiliğinde cızırdayan cümleye fake bir gülüş atıp işime döndüm. iki gün sonra posta kutumdaki 'bizde size ait bir şey var. teslim almak için şu adrese gelin' mektubuyla göt oldum. central station'daki kayıp eşya bürosuna gidip içinde bir miktar nakit para, kredi kartları ve kimliğim olan cüzdanımı teslim aldım.
  yol boyu sırıta sırıta eve döndüm. suratım bir süre öyle kaldı ama mutluluktan değil de soğuktandı galiba. çünkü kara ayazına yandığımın memleketinin günü güneşi enerjisi neşesi yok. ama yine de hepi topu o üç günlük muhteşem yazı için, ve biraz da muhtemelen her midsommarda kurbağa dansıyla wraklayıp yanındakine çarpmamak için özenle zıplayan bir isveçlinin ne'me lazım demeyip sabahın kör ayazında bulduğu cüzdanı merkeze götürüp teslim edişinin hatırına yaşanılası şehirdir.
• son zamanlarda gezdigim sehirler arasinda beni en cok etkileyen sehir oldu kendisi. aslina baklirsa; kopenhag benzeri bir sehir bekliyordum ben ve kopenhag'a oyle cok da bayilmamistim.
  
  stockholm gercekten benim beklentilerimin cok ustunde bir uc gun yasatti bana. gamla stan'i, djurgarden'i, vasa muzesi, skansen'i, guzel restaurantlari, yerin dibinde magara gibi olan barlari, guzel kizlari, kibar insanlari, buyuleyici gunbatimi manzarasi ile insanda hic ayrilmama istegi uyandiriyor. oyle de bir yer iste.
  
  ayrintilara girmeden once hemen su tavsiyede bulunayim. eger uc gun veya daha fazla kalacaksaniz; kesinlikle stockholm card alin. adamlar gercekten guzel dusunmusler ve bir turistin isini kolaylastirmak icin herseyi yapmislar. uc gunluk kart 825 sek idi yanlis hatirlamiyorsam.
  
  bence kesinlikle yapilmasi gereken seyleri su sekilde siralayabilirim:
  
  * vasa muzesi'ni gorun. iceride bulunan gemi 17. yuzyilin ilk yarisina ait bir gemi. ve 98%'i orjinal bir sekilde karsinizda duruyor olacak. uzerindeki islemeler muazzam. burayi gezerken muhakkak guided tour'a katilin. ucretsiz ve ingilizce bu tur. gercekten cok bilgilendirici.
  
  * skansen'e epey bir zaman ayirin. oldukca buyuk bir park burasi. icerisinde hayvanat bahcesi falan da var. oldukca guzel. gezdigim en guzel acik hava muzesiydi diyebilirim. burada bir de firin bulunuyor. tarcinli bir pogaca benzeri birsey var sanirim isvec'e ozgu. ondan yiyin; cok guzel. sonra yorulunca skansen'in icinde bulunan "krogen stora gungan" denen barda oturup eriksberg icin.
  
  * "monteliusvagen" denen yere gidip gun batimini izleyin. ama oyle kuru kuru gitmeyin. tekelden sarabinizi, marketten somon fumenizi falan alip oyle gidin. tekel derken dalga gecmiyorum. zira; isvec'de alkol satisi devlet tarafindan gerceklestiriliyor. aksam 7'de kapaniyor bu tekel; ona gore. buraya yakin olan "the bishops arms" diye bir bar var. yagmurdan kacarken cok da dusunmeden girdigimiz bir bardi ama iceride atmosfer oldukca guzel. sayet gezerken yagmur bastirirsa; ya da kendinizi yorgun hissederseniz girip bir bira icin benim icin de.
  
  * city hall'un kulesine cikin; oradan gamla stan'a bakin, guzel fotograflar cekin.
  
  * gamla stan'da cafe art'da oturup bir kahve icin.
  
  * "den gyldene freden''de aksam yemegi yiyin. pahali bir yer. ana yemekler ortalama 350 sek civari. sarabin da kadehi 100-150 sek arasi. ama servis cok guzel; yemekler oldukca lezzetli.
  
  * stampen jazz bara gidin.
  
  * "sjatte tunnan" isminde bir bar/restaurant var yine gamla stan'da. olaganustu guzel. "den gyldene freden" kadar pahali degil ve yemekler oldukca lezzetli. geyik koftesi ve geyik pirzola yiyin; yaninda cesitli isvec biralarini deneyin derim. sayet ozellikle bir tercih yapmadan bira isterseniz norrlands guld getiriyorlar ki ziyadesiyle guzel bir bira bence.
  
  * grona lund'a gidin o eclipse denen buyuk salincaga binin. yukaridan manzara muhtesem.
  
  * the royal palace'i gezin.
  
  * katedralin icine girin.
  
  hicbirini yapmasaniz bile aksam gamla stan'da gezin. o dar sokaklarda yuruyun; hic beklemediginiz yerde karsiniza cikan barlara girin birseyler icin.
  
  daha da fazla uzatmadan son vereyim sozlerime. stockholm; daha sonra tekrar gidilesi, daha uzun kalinasi sehirler listeme ekledigim bir yer oldu benim icin. bir sonraki gidisimde isvec'i daha genis genis gezmek ister deli gonul.
• fuar nedeniyle otellerde izdiham olduğu için akşamın altısında koşarak uzaklaştığım göteborg'dan x2000 isimli hızlı tren ile takriben 3 saatte ulaşmış olduğum başkenttir. şehir hakkındaki bilumum gözlem ve bilgiler aşağıdaki başlıklar altında hizmete sunulmuştur:
  
  kalacak yer:
  danimarka dışındaki iskandinav ülkelerindeki mühim şehirlere "nasılsa otelin/youth hostelin birinde yer bulurum." türünden bir türk mantığı güdülerek gidildiğinde yer bulamama ihtimali büyük olduğu için rezervasyon yaptırmanız tavsiye olunur. isveç'i almanya sanıp tren istasyonunun 24 saat açık olduğunu ve içeride kalorifer içeren odalar olduğunu düşünenler bir hayli yanılmakta ve akşamın köründe ekim ayının sicim gibi yağmuru eşliğinde kalacak yer aramaktadırlar^*. aslında adam gibi bir rezervasyon yapıldığı vakit şehrin en önemli youth hostellerinden biri sayılan city lodge da, paraya acımayıp lüks yerde kalırım diyen insanlar için olan sheraton, radisson sas, best western ve scandic gibi otel zincirlerinin hepsi de tren istasyonuna 5-10 dakika mesafede bir aradadır. bir de viking line’ı kullanarak helsinki’ye akmayı düşünen gençlik için viking line terminaline yakın olması açısından uygun olan hostel renstierna vardır ki, ona da yazının ilerleyen bölümlerinde değinilecektir. aslına bakarsanız paraya acımama gibi bir düşünceniz varsa ve gecelik 100-200 euro arası ödemeyi gözden çıkardıysanız, tren istasyonuna yakın olan söz konusu oteller arasında en çok kalınası olan otel nordic light/nordic sea oteller grubudur. bu otellerin esprisi nordic light’ın odalarda kuzey ışıkları ambiyansı, nordic sea’nin ise baltık denizi ambiyansını sunan dizayn otelleri olmalarıdır. bu otellerden nordic sea ek olarak isveç’in meşhur absolut ice bar’ından da bir tane içerip stockholm’un gece hayatına yön vermektedir.
  
  kısa bir gezinti:
  stockholm’e yorgun argın varıp otel/youth hostelde geçirdiğiniz gecenin ardından sabahın ilk ışıkları eşliğinde haritaya şöyle bir göz gezdirdiyseniz akmak istediğiniz ilk ortam gamla stan ve etrafındaki müzeler olacaktır. ana tren garının oradaysanız, gamla stan söz konusu garı sağınıza aldığınız vakit köprü aşarak yapacağınız pek de uzun sürmeyecek bir yürüyüşle varabileceğiniz bir yerdir. ancak madem stockholm’de bir turist olarak bulunuyorsunuz, o zaman söz konusu mekana şehrin üç önemli işlek caddesi vasagatan, kungsgatan ve birger jarlsgatan üzerinden gitmek şehri tanımak açısından daha yerinde bir karar olacaktır. bunu yapmak için de ana tren garını solunuza alıp yürümeye başlamanız gerekmektedir. bu üç cadde izlenerek yapılacak olan yürüyüş şehrin alışveriş, çarşı ortamının içinden geçerek birger jarsgatan’a, birger jarlsgatan’ın bitiminden de nybroviken isimli koya ulaşmanızla sonuçlanır. nybroviken bir turist için stratejik bir noktadır çünkü buradan gamla stan’a da, vasa müzesinin bulunduğu djurgården’a da, aynı yerde bulunan aşmış açık hava müzesi skansen'a da, diğer mühim yerlere de kısa bir yürüyüşle ulaşmak pek bir mümkündür. bu koy aynı zamanda turistik tekne gezisi turlarının en mühimlerinin de başlangıç noktasıdır. stockholm’un bir müze cenneti olduğu zaten diğer entry’lerde de ayrıntısıyla anlatılmış olduğu için bunu tekrarlamaya pek de gerek yoktur. kaldı ki bu şehirde müzeler dışında başta müzik olmak üzere pek mühim başka aktiviteler mevcuttur.
  
  müzik:
  isveç insanının adam gibi müzik dinlediği daha kungsgatan’da dolaşırken gözünüze çarpan gerek das modell isimli kraftwerk dekorasyonlu giyim mağazasından, gerek aynı cadde üzerinde camında the beatles'ın rubber soul albümünün logosu bulunan giyim dükkanından bir hayli belli olmaktadır. bunun yanı sıra jazz, rock, metal v.b. dinleyip bilimum ülkelerin grupları/kayıtlarıyla ilgilenen müzikseverler için isveç’in bir cennet olduğu bilinir. gamla stan’da söz konusu ihtiyacı karşılamak için iki tane pek hoş dükkan vardır. bunlardan birisi post museum’un paralelindeki sokakta bulunan ve daha çok swedish metal başlığı altında incelenmiş olan konunun cenneti olarak yer alan sound pollution’dır. isveç’in swedish metal dışında oldukça ileri olduğu diğer bir tür de (69 senesinden günümüze dek) progressive rock’tır. ancak sound pollution bu türü arayanlar için yanlış adrestir ki dükkanın sahibi de bunu doğrularcasına sizi mellotronen isimli dükkana yönlendirecektir. mellotronen, sound pollution’ı sağınıza alıp yürüdüğünüz vakit ikinci sokaktan girdiğinizde karşınıza çıkan bir ikinci el plak ve cd dükkanıdır. bu dükkanın sahibi 2007 yazında masstival istanbul'da da görme şerefine erişebildiğimiz paatos'un basçısıdır^*. dükkanda çalışan diğer mühim eleman ise isveç’in en önemli çağdaş progressive rock gruplarından anekdoten’ın davulcusudur^* ve içeri girip türkiye’den geliyorum dediğiniz zaman size direkt erkin koray diyecektir! (avrupalı plak toplayıcılarının erkin koray merakı daha önceleri #5551963 nolu entry’de de işlenmişti ama aynı tepkiyi anekdoten’ın davulcusundan duymak da kesinlikle çok hoş bir şey.) bu dükkan tahminimce stockholm sınırları içerisinde hem isveçli rock gruplarının albümlerinin hem de dünya çapındaki diğer rock albümlerinin sunulduğu en sağlam arşive sahip ortamdır. buradan bilumum ikinci el cd ve plak edinebilmenin yanı sıra dükkan sahibinden akşam sağlam müzik dinleyebilmek için gidilebilecek ortamlar hakkıda da bilgi alabilirsiniz.
  
  ulaşım:
  stockholm metrosu oldukça kullanışlıdır. biletleri gişeden değil de az ilerideki sigara, gazete, içecek satan yerden (nedense) daha ucuza alabilirsiniz. 24 saatlik ve 72 saatlik sınırsız biletler bulunmaktadır. biletler turnikeden geçerken kredi kartı gibi okutulur. söz konusu bu biletleri şehir içindeki otobüs ve tramvaylarda da şöföre veya görevliye göstermek suretiyle süresi bitene dek sınırsız olarak kullanabilirsiniz. metrolar arada bir arıza yapar. paniklemeyiniz ve hemen insanları takip ediniz. bindikleri otobüs metro ile hemen hemen aynı güzergahta turlayıp muhtemelen sizi sergels torg civarlarında merkezi bir yere atacaktır.
  
  yemek:
  isveç mutfağı diğer tüm avrupa mutfakları gibi bir türke göre zayıf gelse de güzel tatlar barındırabilmektedir. sözgelimi isveç’in köftesi meşhurdur^*. ikea'dan da pek bir aşina olduğumuz, tadı türk damak tadından pek de uzak olmayan, iri bir misket (yaklaşık bir golf topu) büyüklüğünde yapılan; sos ve lingonberry (dağ kızılcığı) marmeladı ile sunulan bu köfteler bir kova patates püresiyle tüketilir. isveç mutfağını tadabilmek için gidilebilecek güzel mekanlardan birisi (hem de bir turistmiş gibi değil de isveçlilerin arasında yemek yiyebileceğiniz) pelikan isimli oldukça eski geçmişi olan bir mekandır. burada köftenin yanı sıra iskandinavya’da sıkça tüketilen ringa balığı yiyebilmek de mümkündür. gitmek için metro ile medborgarplatsen’da inip götgatan (evet göt caddesi) üzerinde yapılacak kısa bir yürüyüş sonucunda blekingegatan isimli sokağa sapılır. stockholm maalesef pahalı bir şehirdir ve bu tip ortamlarda yenmiş adam gibi bir yemek kişi başı 250- 300 kron (yaklaşık 25-30 euro) tutar. iskandinavya sınırları içerisinde bulunan diğer bir yemek mekanı da jensens bøfhus isimli steak house zinciridir ve hem isveç hem de danimarka’da bolca mevcuttur. söz konusu bu mekanın meşhur isveç usulü bademli keki pek bir lezzetlidir. şehrin mc donalds, burger king ve subway’leri ise her ne kadar şehrin geneline göre daha ucuz olsa da türkiye’ye göre pahalıdır. şehrin hard rock cafe’si ise haliyle bildiğimiz hard rock cafe’den başka bir şey değildir ve kungsgatan’ın kesiştiği caddelerden birisi olan sveavägen üzerindedir. bunun yanı sıra stockholm'de gece geç saatlere kadar ortamlarda takılıp sabaha karşı mekanı terk etmiş ve acıkmış da olabilirsiniz. vasagatan ile kungsgatan'ın kesiştiği köşedeki dönerciye gidiniz; saat sabah 5e kadar açıktır.
  
  gece hayatı:
  kungsgatan’da bulunan fasching, turist rehberi broşürlerine kadar girmiş ünlü bir caz kulübüdür. bu kulüp muntazaman sağlam caz müzisyenlerinin konserleriyle şenlenen bir ortam olmasına rağmen haddinden fazla göz önünde bir mekandır. yine de çalan isimler gerçekten iddialıdır. söz gelimi benim orada olduğum kısa süre zarfı içerisinde bir akşam bill bruford ve grubu earthworks çalmıştı. daha mütevazi bir ortamda rock/blues v.b. dinlemek isteyenler ise big ben’e gidebilirler. bu mekana metro ile medborgarplatsen’da indikten sonra folkungagatan üzerinde yapılan 10 dakikalık bir yürüyüş ile varılabilir. (burası helsinki’ye akabileceğiniz viking line terminaline bir hayli yakın olmakla beraber tam karşısında da renstierna isimli bir youth hostel vardır.) üst katı cafe tarzında olan bu mekanda konserler alt katta gerçekleşmektedir. bir tavsiye üzerine 70li yılların isveç folk rock’ında önemli işler yapmış bir gitaristin^* psychedelic dreams isimli bir projesini dinlemeye gittiğim bu mekandaki önemli gözlemlerimden bir tanesi isveç’te kapalı mekan rock konserlerinin duman altı geçmediği (çünkü haliyle sigaranın yasak olduğu) ve insanların ayakta tepinmek yerine konseri masalarına oturarak sakince izlediğidir. kısıtlı süre zarfında yapmış olduğum gözlemlerimin sınırlı olmasına karşılık stockholm hareketli sayılabilecek bir başkenttir ve doğal olarak da böyle bir başkentte aramaya kalkıldığı vakit bu tip mekanlar şehrin dört bir yanında bir doludur.
  
  bonus: bütün bunların dışında es geçilmemesi gereken diğer bir atraksiyon da, daha önceki entry’lerde de başkaları tarafından detayları ile belirtilmiş bir yer olan millesgården'dır.
• 32 yıldır yaşadığım şehir. yüzlerce adaları, gemileri trenleri, yeraltı köprüleri, metrosu, hatta kaldırımlarını ezbere bildiğim bu şehirde buraya gelmek isteyenlere mutlak söylemek istediğim birşey var.hiç bilinmeyen giz yada cok ,cok önemli haber degil ama hepimiz için gerekli birşey.
  bu şehre uçakla geldiğinizi varsayalım. stockholm arlanda terminalinden stockholm’e ulaşmak için çeşitli yollar var. taxi, hızlı tren( arlanda express) ve bizdeki havaş’a benzer havalimanı otobüsleri, belediye metro treni.
  bloglarda, reklam sitelerinde hep bunlar yazılır. ne kadar ödeyeceğiniz ve kaç dakikada gelebileceğiniz anlatılır ama bedava nasıl geleceğiniz nedense yazılmaz.
  “ben zengin turistim binerim taksiye yada hızlı trene” diyorsanız o ayrı.
  paranız da olsa fazladan trene taksiye vermeniz gerekmez.o parayla sevdiklerinize ekstradan birşeyler alır fazladan müze gezer yer içersiniz.
  burada önceden de yazıldı mı bilmiyorum ama şöyle bir yöntem var:
  uçaktan indiniz. ınfo masasına gidip stockholm metro otobüs kartını nereden alacağınızı sorun size hemen yardımcı olacaklardır. stockholm’de kaç gün kalacaksanız 3 gün, 5 gün ,1 hafta neyse o kadarlık kart alın.
  
  belediye metro kartı size cok ucuza gelir. stockholm içinde her otobüs metro kullanımında cebinizden ödemek cok pahallıdır bu yüzden kart eniyisi.
  şimdi seyahat sirketlerinin ve blogların yazmadığı konuya geliyoruz. kartınızı aldınız. yine danışma masasına giderek belediye otobüs durağının yerini sorun. ınanın elinize üzerinde yergösterim planı çizili olarak size verilir. hiç telefona gps’e gerek yok.
  zaten belediye otobüs durağı da yakındır. otobüse bindiginizde otobüs sizi en yakın banliyö tren istasyonuna götürecek. istasyonun adi märsta station. orda indikten sonra trenle direk stockholm’e gelirsiniz. böylece daha ilk saatlerden itibaren kartınızı kullanıp cebinizden ekstradan para ödemeden sehre gelmis olursunuz.
  böylece 350 isveç kronundan baslayan taksi ücreti, 120 kron havalimanı otobüs ücreti,hızlı tren (26 yaşından itibaren 280kr) gibi miktarları ödemekten kurtulursunuz ve bunun adı beleşcilik, ucuzculuk da değildir.sadece kazandığımız paranın kıymetini biliyoruz. “ucuza, bedavaya getirme bastır parayı” diyen sonradan görmeleri takmıyoruz. ( ayrıca seyahat yorgunu olur, çocuklu olabilirsiniz o zaman belediye otobüsü yerine hızlı tren yada arlanda otobüsünü tercih etmeniz elbette normaldir)
  
  gunduz belediye otobus numarasi 583 gece ise 579,592. ıleride numaralar degisebilir bu nedenle danismaya mutlak sorun.
  bir başka seçenek ise havalanındaki metro istasyonundan belediyeya ait ( özel olmayan) trenle sehre gidebilirsiniz. biletiniz dahil extra 50-80 kron ödenir ama rahatça direk gidersiniz.(bu önerim valizi çok olmayanlar için. valiz çoksa o zaman havaalanı otobüsleri veya arlanda express daha iyidir.)
  havalimanına gidip gelen baska otobüsler de var. son yıllarda yeni özel otobüs firmaları çıktı. sürekli yenileri çıktığından bu yüzden link vermiyorum. belediye otobüsüyle zaman kaybetmeyip bu özel otobüsleri kullanın. fiatları indirimlidir.
  en iyisi cok ucuz olan flixbus.
  
  buraya turist olarak geleceklere ikinci önerim stockholm’ü anlatan o bloglarda yazan södermalm, kraliyet sarayı, oldtown denilen eski sehir,müzeler gibi yerleri mutlak görün ama fazla önemsemeyin. kendisine sunulan yerleri gezmekten baska birsey bilmeyen turistlerden olmayın. araştırın. bunu yaptığınızda stockholm denilen bu gizemli sehirde kimselerin bilmediği mekanları, doğal güzellikleri ve değişik insanlarıyla karşılaşabilirsiniz.bunlar tamamen sizin cesaretiniz,macera duygunuz ve araştırmanıza bağlıdır.
  
  bu şehri turist gibi değil kaşif gibi gezin. kendisi de sizin tarafınızdan keşfedilmekten mutlu olacaktır inanın.
• isveç'e kadar yol tepip lidl'dan kanelbulle, mcdonalds'dan burger benzeri kimyasal atık yiyecekseniz allah için zahmet etmeyin. espresso house da her yerde yaygındır lakin tüm kahve seçenekleri içinde en leş olanıdır. üstelik fiyatları daha yüksek olmasına rağmen.
  stockholm'deki cafe ve restoranlarda iskandinav mutfağının dışında isveç'te yoğun olarak bulunan göçmen gruplarının mutfakları yaygındır. ucuza karın doyurabilecek zilyon tane seçenek var- haftaiçi öğle yemekleri hep uygundur, marketlerde sıcak-soğuk seçme büfe, piliç çevirme, taze yapılmış yemek paketleri uygun fiyatlara bulunur; hiç birşey yapamıyorsanız karma ya da toogoodtogo app'lerini indirin, yarı fiyatına takeaway sıcak yemek ya da sandviç yiyin. (bkz: https://toogoodtogo.se/sv) (bkz: https://www.sweetsweden.com/…sustainable-karma-app/)
  
  restoranlarda uyguna yemek için thefork app'ini indirip %50 indirim kovalayabilirsiniz. https://www.thefork.com/
  
  gündelik isveç mutfağı (bkz: husmanskost) için uygun fiyatlı bir seçenek tennstopet https://www.tennstopet.se/meny
  adana, ya da genel olarak mangal yiyecekseniz amida http://amida.se/
  vejetaryen için chutney https://www.chutney.se/45a33-restaurant-menu/
  ortadoğu reggev humus https://reggevhummus.se/
  envai çeşit thai, hint, lübnan restoranlarında da 130-150 krona ana yemek bulabilirsiniz.
• bahar ya da yaz aylarında gidildiğinde büyük bir isyan duygusu ile dolduran güzel bir iskandinav şehri.
  isyan da şu:
  insanlar güzel, binalar güzel, doğa ile içiçe, her yer tertemiz, müzeler, cafeler, barlar zart zurt her şey çok güzel. cennet diye bir şey varsa adamlar işte dünyada yapmış. -çölde çadırda kalıp hurma yiyeceğiniz bir cennet hayal etmiyorsanız-
  ne ile avunabilirsiniz? "tamam çok güzel de işte karanlık oluyormuş, kardan soğuktan donuyormuş burada insanlar" falan. di mi?
  işte baharda ya da yazın gidince biricik avuntunuz da yok oluyor.
  "böyle bir güzellik olabiliyorsa niye başka yerlerde de olamıyor?" diye isyan duyuyorsunuz.
  
  gamla stan klasik bir eski avrupa şehir merkezi. dar sokaklar, hediyelikçiler, sokakların açıldığı saray, kiliseler falan.
  stampen diye müthiş bir jazz bar bulduk tavsiye ederim -eski bir rehinciden çevrilmiş, rehin olarak verilip geri alınmamış eşyalar tavandan sarkıyor bebek arabaları müzik aletleri çantalar vb, sahipleri lübnanlıymış, bizim gittiğimiz akşam 50ler gecesiydi ortam back to the future ortamıydı ve çook güzeldi.- publar falan da güzel.
  içki pahalı içki pahalı falan deniyor da, biz türklere koyacak şekilde pahalı diil. alışığız nasılsa.. su niyetine bira şarap içen ve kolanın şaraptan pahalı olduğu avrupa memleketlerine içki pahalı geliyor olabilir tabi.
  en pis yeri otobüs ve tren garlarıdır ya genelde şehirlerin, buranın o bölgeleri de tertemiz ve sakin. gece yürü rahat rahat.
  düşündüğümden çok daha büyük buldum şehri. -oslo'dan gelmiş olmamın da etkisi olabilir tabi-
  beach volley turnuvası düzenleyen ya da kanoyla o soğuk sularda kürek çeken insanlar falan enteresandı tabi. insanlar çok yardımsever, çok güzeller -kadın erkek tekrar tekrar bakıyorsunuz- ve kesinlikle üşümüyorlar.
  mordern müzesinde bir numara yok -çok güzel bir cafesi var manzaralı- ama national museum'u (grand verre replikası, magritte, picasso vb. benim ilgimi çekenler açısından) güzel.
  skansen mutlaka gezilmesi gereken bir yer. hem çok güzel bir park hem de hayvanat bahçesi falan çok iyi bir haftasonu eğlencesi.
  kulturhuset'in oralardaki hareketlilik küçük pazar yerleri vb. keyifli.
  h&m her yerde. gerçekten dağ taş h&m.
  vasa müzesindeki gemi ne olursa olsun görülmeli.
  
  ve bir de işte stockholm'ü gezerken aklınıza dönüp dolaşan bir soru var:
  bina var, doğa var, insanlar tok, her şey var, her şey güzel. adamlar sanat yapmış, gemi yapmış, bir yandan mimari yapmış, şehir kurmuş, tüm bunları soğukta yapmış. "peki biz ne yapmışız o sıralarda?" cevaplayamadım. hani civilizationda yan taraftaki uzay çağına geldiğinde siz hala tarım toplumusunuzdur ya, öyle bir fark oluyor işte buraları görünce. bunlar bunca şeyi yaparken biz naaapmışız?" sorusuyla bırakan bir şehir stockholm.
• bana harika anılar ve arkadaşlıklar yaşatmış şehirdir. öyle çok bir beklentiyle gitmemiştim ama şehre indiğim ilk andan itibaren 3 günüm harika bir atmosferde geçti. pasaport kontrolünde çok tatlı bir teyzeye denk geldim. tatil planımı anlattım sonraki planımın kopenhag olduğunu ilettim dönüş biletime ve otel rezervasyonlarıma baktı ve ilk defa güler yüzlü bir pasaport kontrolünden geçtim bu bile çok iyi geldi açıkçası.
  
  ben gittiğimde soğuk bir havası yoktu. normal sweat, şort takıldım. şehirde nakit geçmiyor desek yeridir. bence harika. kartınızı otobüs, metro, wc farketmeksizin kullanabiliyorsunuz. bilet derdine son. acayip rahatlıktı.
  
  şehir çok büyük değil yürüyerek birçok noktasına ulaşabiliyorsunuz. ben 3-4 kere metro kullandım. isveç danimarkadan daha ucuz geldi bana açıkçası. merkezde ikea’nın olması avantajdı. kahve 9 sek. 70 sek civarına isveç köfte alabiliyorsunuz. sabah kahvaltısı için de kullandık. 50 sek gibi bir fiyata doyuyorsunuz sandviç-kahve vs gibi. yiyecekleri temiz standart. amaç gezmekse yemeği en ucuza getirmeyi tercih ediyorum. bir de coop marketler var içinde salata bar bölümü var çoğunda. bowl aldım ve baya baya içini doldurdum. içecek, yanına küçük baget ekmek 100-110 sek tuttu fazlasıyla doyurucuydu ve pratik.
  
  müzelerde ise arkadaşla sadece vasa müzesine gittik. içerisi acayip etkileyiciydi bu kadar beklemiyordum gemi çok ihtişamlı duruyordu. çevresinde ağzım açık gezindim. gitmek isteyen tarihçesini bi araştırsın. birkaç göreselini buraya bırakıyorum. dediğim gibi canlısı görselinden çok daha etkileyici
  görsel
  
  görsel
  
  gelelim old town-gamla stan bölgesine, şehrin en turistik noktası tarihi dokuyu korumuşlar. diğer noktalardan bahsetmiyorum çünkü yeni yapılaşma normal gezinirkende görebilirsiniz. ama şehrin mimarisine aykırı değil. gamla stan çevresi için de birkaç görsel bırakayım. şansıma yağmur denk geldi de şehir tam havasını buldu bazı yerlere yağmur ve gri yakışıyor.
  
  görsel
  
  görsel
  görsel
  
  ayrıca merkez tren istasyonu şehrin her noktasına eşit uzaklıkta ben çoğu zaman mola vermek için oraya geçiyordum marketten yiyeceğimi alıp boş bir yere oturup yemeğimi yiyip dinleniyordum içerisi tam da bunun için yapılmış sanki. gideceklere tavsiye ederim tren istasyonlarını hep sevmişimdir. aradığın her şey içinde. tüm toplu ulaşımla da bağlantılı dinlendikten sonra direkt geziye devam.
• istanbulda 10 sene yasayip hep yapacagim diyip yapamadigim seyleri bu yaz bana bir bir zorla yaptirtan sehir. ustelik parasiz pulsuz.
  
  10 sene bisiklet alip gezecegim dedim durdum, olmadi. ne sehir ne de zaman izin vermedi. simdi burada 3 haftadir bisiklete biniyorum. bisiklet yollari, bisiklete ozel isiklar hersey mevcut. sehir de slussen yokusu disinda dumduz. o yokusu da bacak kasi icin kullaniyoruz. hadi gel de binme. binmedigim her gun ozluyorum. bu entriyi bitirince yine cikacagim. hizli yaziyorum.
  
  dogada gezecegim diyordum istanbulda dogayi ara ki bulasin. en yakin yer arabayla yarim saat bir saat mesafede ve 10 senede sadece tek (belki 2) sefedir ciktigim. ama bir de gel buraya bak. stockholmun merkezi dogal park dolu. doga yuruyusu mu istiyorsun, cimlerde guneslenmek mi istiyorsun? 4 dakika mesafede bunun icin sahane bir yer var mutlaka. kano mu yapacaksin? sadece 1 durak otede! simdi nasil yapmazsin? cevap ver.
  
  her hafta konsere gidecegim dedim dedim bir turlu motive olmadim. simdi stockholmde her hafta bach konserine gidiyorum. gitmek zorundayim cunku kiliseler bedava organize ediyor. gazetelerde boy boy ilan. gormezden gelemezsin. yoksa gece ruyana girer. (bazilari baya tirt cikiyor ama olsun)
  
  sergi mi gezecegim, workshoplara mi katilacagim diyorsun? simdi 3 aylik sergi var kulturhusette. gel projeni as dediler, ustune de zorla workshop'a kayit ettirdiler. bu davetkarliga o kadar alismamisim ki, kabul etmeden once naz bile yaptim.
  
  entrinin naif naturelligini patlatmamak icin gece yasamina girmeyeyim.
  
  bana bunlari yaptirttin ya, alacagin olsun stoko.
• stockholm'de ne yenir ne içilir nerede yenir kestiremediğim ve detaylı bir öneri listesi bulamadığım için tavsiye isteği ile beraber bir entry girmiştim. gelen önerilerin bir çoğu benzeşiyor, birkaç kez gelenleri doğrulanmış kabul edip, stockholm'e gidecek olanlar için önerilen restoran, pub ve cafeleri listelemek istedim. özellikle restoranlar için bütçe dahilinde filtreleme yapmanızı öneririm. oldukça pahalı bir şehir olmasının yanında geçtiğimiz 4 senede kron 0.30ladan 1.8'e geldiği için sermayeyi kediye yüklemeyin. mesaj atıp, önerilerini yazan herkese çok teşekkür ederim.
  
  restoran:
  pelikan (en çok gelen öneri özellikle isveç mutfağı için)
  meatballs for people (en çok gelen öneri 2)
  himlen (en çok gelen öneri 3)
  berns asiatiska (suşi sevenler için benim önerim, çok pahalı maalesef ama hayatımda yediğim en iyi somonu ve içtiğim en iyi kokteylleri yapıyorlar)
  knut : güzel ama pahalı. kahve için de deneyebilirsiniz.
  greasy spoon (kahvaltı için özellikle önerildi)
  la neta
  holy greens : gerçekten çok ama çok iyiydi. sevdim.
  vetekatten
  la neta
  skalen
  tak
  blå porten
  nytorget 6
  lykke
  bakfickan operakällaren
  astoria
  
  pub: bu kısımda nerelere girdim inanın hatırlamıyorum, viking temalı çok keyifli yerler vardı. tütsülü biraları içemedim. aromatik bira çeşitleri oldukça fazla. kafanıza göre tadım alım, sipariş verebilirsiniz.
  bar agrikultur (en çok gelen öneri 1)
  mister french (en çok gelen öneri 2)
  mosebacketerrassen
  symbios
  akkurat
  oliver twist
  omnipollos hatt
  zum franziskaner
  erlands
  
  cafe ve hamurişi:
  chokladkoppen : sıcak çikolata dandik ama diğer şeyler iyiydi. tam gamla stan meydanda.
  fabrique : kahve iyi (zaten kötü kahve içme ihtimaliniz yok), çörekler harika.
  lille brors bageri
  bröd and salt : çok ama çok keyifli bir kafe, 11-13 arasında salata bar var, pizzası da çok iyi. kahvesi mükemmel.
  drop coffee
  johan & nyström
  nybrogatan38
  
  edit: denediklerime notlar ekledim.
• istanbul'da dogup buyumus ve 3 senedir bu sehirde yasayan biri olarak, artilarinin eskilerinden fazla oldugunu dusunuyorum.
  hemen bir iki akla gelenler
  + sehir tam kivaminda buyuklukte, hem kalabalik degil hem de icinde herseyi bulabilecek kadar cesitlilik mevcut.
  + sehir merkezini bir ucundan bir ucuna bisikletle 30 dakikada kat etmek mumkun. yuruyerek 1 saat olsun. bu da demektir, sehrin icinde yasiyorsaniz her yere bisikletle gidilebiliyor.
  + genelde temiz, pak, hersey dogru duzgun isliyor.
  + adalar ustune kurulu bir sehir oldugundan deniz zaten built-in
  + pek sukela parklari bahceleri var. hatta park denmez ona mesela komple butun djurgarden adasi.
  + insanlari guzel giyinmesini bilir, giymine kusamina cok dikkat eder, guzeldir de. gerci bu bir eksi de olabilir aslinda, kimisi bazen (ben de dahil) kasiliyor boyle olunca.
  + toplu tasima %90 gayet duzgun calisiyor.
  + cok cok guzel manzaralari mevcut sehrin, uzaktan ozellikle biblo gibi gorunuyor gayet hos. gri gri beton beton degil.
  + insanlarinda statusel kibir yok. az var demiyorum, direk yok.
  + internet altyapisi almis basini gitmis.
  + literally sehir merkezinden (misal taksim) derin ormana, dogaya 20+ dakikada toplu tasima araclariyla ulasilabiliyor. oyle central park gibi filan degil, bildigin yavru ceylanlari filan dolasan orman. biliyorum cunku bir gun ise giderken onumden boyle bir bambivari yaratik gecti. cok enteresan ama evet, boyle bu.
  + cok cok cok yesil bir sehir, doga sporlari filan seviliyorsa budur.
  + herkes ingilizce biliyor. herkes derken, gercekten herkes.
  + isvecce vs. ogrenmek isteyenler icin devletin egitim seviyesine ayirdigi ucretsiz dil kurslari mevcut.
  + evsiz, tinerci vs. denen insan turu burada mevcut degil.
  
  - kisin pek soguk ve depresif (bunun da seveni var o ayri)
  - insanlari odun ve bir new york insaninin sosyalliginin onda biri yok. sosyallik=sarhosluk.
  - otobusleri bazen aksayabiliyor
  - dunyanin en pahali sehirlerinden
  - ozellikle meyve sebze yaz disinda hic tadi tuzu yok ve acaip pahali
  - "isvecli"lerin mekanlarina gittiginizde bir karakafali olarak biraz dikkat cekiyorsunuz, uste alinmaya gerek yok, keyfini cikarin.
  - "suburb"leri baya kalici gocmen burosu seklinde, sehrin merkezinde yasamak lazim.
  - ev bulmak imkansizlik derecesinde zor, bulunursa da felaket pahali. mesela 40 metrekare, bodrum kat ev sehrin merkezindeki evin kirasi gayet 2 bin lira.
  - herkes ingilizce bildiginden, isvecce ogrenmek baya zor. iste de anadil ingilizceyse neredeyse imkansiz.
  - isvec'e ozel yiyecek icecek pek yok, olanlari da guzel degil veya cok pahali restoranlarda mevcut. yani oyle lokal yiyeyim, oh ne de lezzetli durumu yok. illa bir gun cin, ertesi gun indian, ertesi gun ev yapimi birseyler.