şizoid görüngü

• ukteci: infelix legatus
  
  harry guntrip'in metis yayınları tarafından 5 nisan 2013 tarihinde türkçede şizoid üzerine yayımlanacak en temel kitabı.
• 1. basımı 2003 mayıs'ında metis yayınlarından yapılan, özgün adı "schizoid phenomena, object relations and the self" (=şizoid görüngü, nesne ilişkileri ve kendilik) olan harry guntrip kitabıdır. gerek içeriği, gerekse kapak tasarımıyla hayli etkileyici bir yapıttır. ayrıca, kitabı orijinal dili ingilizce'den türkçe'ye çeviren ipek babacan'ın da hakkını teslim etmek lâzım gelir. zîra, şahsî kanaatimce çeviri çok başarılıdır.
  
  --- spoiler ---
  
  "kopukluk, kapatılmışlık, temassızlık, kendini ayrı ya da yabancı hissetme, her şeyin bulanık olması ya da gerçekdışı gelmesi, kendini insanlarla bir hissetmeme ya da yaşamın anlamını yitirmesi, ilginin azalması, her şeyin boş ve anlamsız görünmesi gibi şikâyetlerin hepsi çeşitli yönlerden bu ruhsal durumu betimler. hastalar genellikle bunu 'depresyon' olarak adlandırırlar; ama klasik depresyonda kolayca fark edilen kara kara düşünme, öfke ve suçluluk gibi ağır, karanlık, içten içe yaşanan duygular bu hastalarda görülmez. depresyon aslında hastanın saldırganlığını iç kendiliğine yöneltirken açıkça öfkeli ve saldırgan bir davranışa kapılmama mücadelesinin bir parçasını oluşturan, daha dışa dönük bir ruhsal durumdur. yukarıda sözü edilen durumlar ise daha ziyade 'şizoid durumlar'dır. bunlar kesinlikle içe dönüktür. depresyon nesne ilişkileriyle ilgilidir. şizoid kişi ise nesneleri reddetmiştir, onlara hâlâ gereksinim duysa bile.
  
  gerçek libidinal kendiliğin büyük ölçüde geri çekilmesi sonucunda dış ilişkiler boşalmış gibidir. etkin ruhsal faaliyet gizli bir iç dünya içinde yitirilmiştir; hastanın bilinçli beni yaşamsal duygu ve eylemden boşalmış ve gerçekdışı bir niteliğe bürünmüştür. düşler ve fanteziler yoluyla, iç dünyada süregelen yoğun bir etkinliğin izlerine rastlanabilir; ama hastanın bilinçli beni sanki tarafsız bir gözlemciymiş gibi sadece durumdan kopuk bir izleyici olarak katıldığı bu içsel dramayı aktarmaktan öteye geçmez. dış dünyaya karşı sergilenen tutum da bunun aynısıdır: katılmama ve hiçbir şey hissetmeksizin uzaktan gözlem; tıpkı katılmadığı, hiçbir kişisel ilgi duymadığı ve kendisini sıkıntıya boğan bir toplantıyı betimleyen bir muhabir gibi. yürütülen biçimiyle bu etkinlik mekanik görünebilir. şizoid bir durum baskın olduğunda, bilinçli ben iç ve dış olmak üzere iki dünya arasında asılı kalmış ve bu iki dünyayla da gerçek bir ilişki içinde değilmiş gibidir. etki alanı dışında kalmak ve duyguya kapılmamak üzere coşkusal ve itkisel bir durağanlık buyruğu vermiştir."
  
  --- spoiler ---
  
  ayrıca (bkz: nesne ilişkileri kuramı)
• şizoid kişilik bozukluğu olan kişiler için "hasta " kelimesini kullanmak ne kadar doğru...
• metis yayınlarının ötekini dinlemek serisi kapsamında basılan, içe dönüklerin okumasını önerdiğim muazzam eser.
• kitap, özetle aşağıdakini anlatır.
  nesnemiz, "haz" değil "ilişkidir" der.
  
  --- spoiler ---
  
  şizoid durum öncelikle dış nesne ilişkilerini ortadan kaldırmaya ve kopuk, geri çekilmiş bir biçimde yaşama çabasına dayanır.
  insan, yaşamının anlamını nesne ilişkilerinde bulur ve yaşamımız yalnızca bu bakımdan bir anlam kazanır; çünkü nesne ilişkileri olmadan ben gelişemez. şizoidin sorunu duyduğu kaygı nedeniyle nesneden kopuk olmasıdır. iyi nesneye yönelik kaçınılmaz arayışımız sırasındaki gereksinimlerimiz, korkularımız, engellemelerimiz, gücenikliklerimiz ve kaygılarımız psikopatolojinin konusunu oluşturur; çünkü yaşamdaki gerçek sorunlarımız bunlardır.
  bir anlamda yaşamdaki tüm deneyimimizi saklayıp “her şeyi ruhumuzda taşırız.” eğer böyle yapmasaydık, geçmişimizle tüm sürekliliğimizi yitirir, uçuşup daldan dala konan kelebekler gibi, yalnızca bir andan öbürüne yaşardık; hiçbir ilişki ve deneyimimizin bizim için kalıcı bir değeri olmazdı. her şey ruhta içselleştirilir, saklanır ve içsel olarak sahiplenilir. yaşamda kesin bir süreksizliğe karşı yegâne savunmamız budur.
  nesneler ancak ilişki, örneğin nesnelerin değişmeleri ya da ölmeleri yüzünden , bir kötü nesneye dönüştüğü zaman daha köklü bir biçimde içselleştirilir. gereksindiğimiz ve sevdiğimiz biri artık bizi sevmediği zaman ya da bizim böyle yorumladığımız bir davranış gösterdiği, ya da ortadan kaybolduğu, öldüğü ve bizi terk ettiği zaman, bu kişi coskuşal ve libidinal anlamda kötü bir nesneye dönüşür. bunun üzerine artık kötü nesneye dönüşen bu yiritilmiş nesne, anıdan çok daha çok yaşamsal ve temel bir anlamda ruhsal olarak içselleştirilir.
  bion’un deyimiyle , kötü deneyimler sindirilemez ve özümlenemez, ruhun yansıtmaya çalıştığı yabancı nesneler olarak ele alınır.
  içselleştirilenler kötü nesnelerdir ve bunlardan kurtulamayız uzaklaşamayız kendi haline bırakamayız ve ruhsal iç dünyamızda durmadan sahiplenip yer değiştirmeye çalışır ve iyi nesneye dönüştürmeye uğraşırız, hiçbir zaman değişmezler. önemli olan haz değil ister içsel , ister dışsal olsun her zaman nesnedir. birisinden sevgi istediğimizde o kişi sizden bunu esirger ve böylece sizin için kötü nesne haline gelirse, iki tepkiden birini ya da ikisini birden gösterebilirsiniz. engellemeye uğradığınız için kızıp öfkelenerek kötü nesneyi iyi olmaya ve sizde yarattığı engellenmeye son vermeye zorlamak için ona karşı saldırgan bir hamlede bulunabilirsiniz. bu nefret, öfkeye dönüşen sevgi sorunudur, düşmanca, reddeden ve etkin bir geri çevirme tutumu gösteren kötü nesneye karşı bir saldırıdır. (meme vermeyen, sevgi vermeyen, altını değiştirmeyen) bu da depresyona yol açar, çünkü kişide nefretinin gereksinim duyduğu ve sevdiği kişiyi yok etme korkusu doğar ve bu korku , suçluluk duygusuna dönüşen bir korkudur.
  şizoid bireyin içine düştüğü kronik ikilem , yani çeşitli bakımlardan hem nesnesini hem de kendisini yitirmeyi riske atmaksızın başka birisiyle kurulacak bir ilişkinin ne içinde, ne de dışında olabilmesi , henüz sevgi nesnelerine duyduğu , bebekliğe özgü bağımlılığını aşamamış olmasından ötürüdür. bunun iki farklı, ama açıkça bağlantılı yönü vardır. özdeşleşme ve içine alma dileği. özdeşleşme edilgin, içine alma ise etkindir. özdeşleşme başka biri tarafından yutulmak olarak olarak duyumsanabilir, içine alma ise nesneyi yutma dileğidir. sorun bütün olarak ödipal gelişimden önce gelir.
  içinde ve dışında izlencesinin yarattığı sorunların ağına düşen ve gerçek nesne ilişkilerini sürdüremeyen şizoid kişi yenik düşerek geri çekilir ve bundan sonra benini sürdürmesinin tek yolu özdeşleşmedir.
  sonuçta şizoidin coşkusal ikilimini şöyle özetleyebiliriz. gerçek ilişkilerin gerçek bir kişisel ilişkiye girme konusunda derin bir korku duyar; çünkü bir sevgi nesnesine duyduğu gereksinim büyük olmasına karşın, bir ilişkiyi derin bir coşkusal düzeyde yalnızca çocuksu ve mutlak bağımlılık temelinde sürdürebilir. içsel olarak onda heyecan uyandıran ama onu terk eden bir nesne ile karşı karşıya olan şizoid için tüm ilişkiler onu tuzağa düşüren, hapseden ve yıkan, “yutucu şeyler” olarak duyumsanır. nefretinizin yıkıcı olması, sevmenizi engellemez, çünkü nefret edecek başka birini bulabilirsiniz. ama sevginin yıkıcı olduğunu düşünüyorsanız, bu durum dehşet yaratır. gereksinimlerimiz dolayısıyla hep bir ilişki kurmaya zorlanır ve hemen sonra da gerek yöneltmek istediğimiz talepler yüzünden sevgi nesnenizi tüketme, gerek aşırı bağımlılık ve özdeşleşme yüzünden kendi bireyselliğinizi yitirme korkusuyla bu ilişkiden dışarıya sürüklenirsiniz. bu “içinde ve dışında” salınımı tipik şizoid davranış, bundan kaçarak kayıtsızlığa ve duygu kaybına sığınmak da tipik şizoid durumdur.
  şizoid kişi, bir ilişkinin ister içinde olsun, ister dışında, tam bir kayıpla ve hem beninin hem de nesnesinin yıkımıyla karşı karşıya olduğunu hisseder. bir ilişkide, özdeşleşme ben kaybına, içe alma ise nesneyi açlıkla yutup kaybetmeye yol açar. ilişkiyi bozup bağımsızlaşmaya çalışırken, özgürlük için girişilen savaşta nesne yıkıma uğrar ya da ayrılma yoluyla itilir ve ben özdeşleştiği nesnenin yitirilmesiyle yıkıma uğrar veyahut bomboş hale gelir. tek gerçek çözüm özdeşleşmenin çözülmesi ve kişiliğin olgunlaşması, ben ve nesnenin farklılaşması ve iş birliğine dayalı bir bağımsızlık ve karşılıklılık için gerekli kapasitenin gelişmesi, yani ruhsal olarak yeniden doğum ve gerçek benin gelişimidir.
  --- spoiler ---
• harry guntrip'in aynı ismi taşıyan kitabında bahsettiği, risk toplumlarındaki modern bireylerde görülen temel birçok davranışın aslında şizoid belirtiler gösterdiği ve toplumda sanılandan daha fazla olduklarını ifade ettiği kavramdır.
  
  kopukluk, temastan uzaklık, içe kapatılmışlık, kendini ayrık ve yabancı hissetme, yaşamın anlamını yitirmesi, her şeyin bulanıklaşması gibi şikayetlerin hepsi ortak şekilde bu ruhsal durumu betimler.
• "insanlar dış dünyada kendilerini insan ilişkilerinden ne denli kopuk tutarlarsa, iç ruhsal dünyalarındaki coşkusal yüklü fantezileştirilmiş nesne ilişkilerine o denli yönelirler ve sonunda psikotik yalnızca kendi iç dünyasında yaşamaya başlar. ama bu da yine bir nesne ilişkileri dünyasıdır." -harry guntrip
• bir avuç kişilik bozukluğundan yola çıkıp tümele varıp, tekrar gelip kişilere odaklanmak? psikoloji iyidir güzeldir ama bilim değildir. çok da fazla önemsemeyin.
• pazartesi günü youtube'da sebepsiz yere karşıma çıkan şizoid videosu sonucunda aldığım kitap.
  
  --- spoiler ---
  
  şimdilik altını çizdiklerim;
  
  "çok sıkılıyorum ve büyük bir değişiklik istiyorum. kendimi umutsuz, boynunu bükük, umarsız ve kıstırılmış hissediyorum."
  
  "evet, hiçbir şeye aldırmadığımı, ilgi duymadığımı hissediyorum. kendimi bir şey yapmaya zorlamasaydım, öylece oturur, umursamaz, ilgilenmezdim."
  
  "şizoid durum öncelikle dış nesne ilişkilerini ortadan kaldırmaya ve kopuk, geri çekilmiş bir biçimde yaşama çabasına dayanır."
  
  "insanlar kabuklarına çekilir, insani olmayan nitelikte bir çalışmaya gömülür, gerçek insanlarla ilişkileri ellerinden geldiğince ortadan kaldırır, kendilerini soyutlamalara, ideallere, kuramlara vb. adarlar."
  
  "insanlar dış dünyada kendilerini insan ilişkilerinden ne denli kopuk tutarlarsa, iç ruhsal dünyalarındaki coşkusal yüklü fantezileştirilmiş nesne ilişkilerine o denli yönelirler ve sonunda psikotik yalnızca kendi iç dünyasında yaşamaya başlar."
  --- spoiler ---
• (bkz: dereistik)