palenque

• paco de lucia sextet'in one summer night adli albümünün acilis parcasi.
• ercan saatci in laila orient da icra ettigi şahane şarkı.
• meksika'nın chiapas eyaletinde bulunan en önemli arkeolojik kazı alanının yer aldığı kasabanın adı..
  1773'de, santo domingo de palenque adlı güzide şahıs tarafından ormanın içinde keşfedilmiş olan maya uygarlığına ait kalıntılardan dolayı bu adı aldığı sanılmaktadır..
  
  aynı adla anılan kazı alanında maya uygarlığından kalma, değişik boyut ve şekillerde 200'den fazla yapı kalıntısı vardır. bu kalıntılar 2800 dönümlük bir alana yayılmıştır. turistler geze geze bitirememektedirler.
  
  palenque'deki kalıntılar arasında yazıt tapınağı, 1952'de keşfedilen kinich janahb pakal adlı maya kralının mezarına ev sahipliği yapmaktadır. 20. tapınakta ise 1999 yılında keşfedilen ama ancak 2003'te tepesindeki 10 cm.lik bir delikten uzatılan dijital kamera ile görüntülenebilen ikinci bir mezar bulunmaktadır. mezarda görünürde beden bulunmazken, yeşim taşından boncuklar ve seramik kaplarda bazı maddeler görülmektedir. arayıp taradığım halde sonradan mezarın içine girip giremediklerini ve çürümüş bedeni bulup bulamadıklarını öğrenemedim. oysa pakal'ın mezarındaki çürük bedeni, yüzünde yeşim taşından bir mask ile örtülü vaziyette bulunmuş.
  bu iki mezarın ortak yönü, üç duvarında da kuzeye dönük bakan garip karnaval kıyafetli savaşçı figürlerine sahip olmasıdır. figürler bir elinde; dibinde yılan başı, ucunda da insan suratı olan asalar ve diğer elinde yuvarlak kalkan taşırlar. ikinci mezarın pakal'ın, ataerkil bir dönemde, 21 yıl kraliçelik yapan büyük annesine ait olabileceği tahmin edilmiş.
  
  palenque kazı alanındaki çalışmalarla ilgili web sitesi :
  http://www.mesoweb.com/palenque/
  sitede ayrıca mezarın elde edilen ilk görüntülerinin olduğu bir mov dosyası var.
  
  palenque'deki en son mezar keşfinin ilginç raporu :
  http://explorers.org/…tson2003/139robertson2003.pdf
• mayalara ait arkeolijik alanlardan bence en muhtesem olani. o nedenle en sona birakmakta fayda var, palenque'yi gorduuyseniz daha sonra (bkz: chichen itza) (bkz: tikal) falan hikaye geliyor, hicbirini o kadar begenemiyorsunuz.
  
  palenque'nin bu kadar ozel olmasinin bir nedeni yagmur ormanlari icinde yer almasi ve dolayisiyla cok daha carpici bir etki yapmasi. ancak tek neden bu degil. tikal de yagmur ormani icinde sonucta ama palenque kadar etkileyici degil, hatta hayal kirikligi yaratabiliyor insanda. palenque'deki yapilar cok daha iyi korunmus durumda ve ayakta duran merkezi yapi toplulugu bir sehir hissi vermeye yetecek kadar fazla (ki toprak yigintisi ve ormandan temizlenip gezilebilir hale getirlien yapilar sitenin cok ufak bir kismini teskil ediyor aslinda). ayrica tapinaklarin icinde son derece ayrintili ve ilginc rolyefler var. tikal"de yapilar daginik, cogu hala toprak ve otrmanla kapli ve dogru durust gun isigina cikmamis, uzun uzun hikayesini dinleyebileceginiz hiyeroglif, rolyef vs. de yok denecek kadar az. chichen itza'da enteresan rolyefler olmakla birlikte, konumu palenque kadar etkileyici degil ve yapilar bir sekilde gereginmden fazla restore edilmis gibi duruyor. uxmal"deki restorasyon daha da beter, yapilar sanki tamamen sifirdan insa edilmis gibi gorunuyor.
• paco de lucia sextet'in vokalleri pepe de lucia tarafından yapılan efsanevi şarkısı. ayrıca carlos benavent'in bass gitarını konuşturduğu şarkıdır.
• cehennem
  
  sömürge zamanlarında, palenque, ormanın içlerinde, cartagena ve indias'tan ve kolombiya kıyılarından kaçan siyahları gizleyen kutsal bir özgürlük alanıydı.
  yıllar, yüzyıllar geçti. palenque hayatta kaldı. palenque'liler, toprağın, topraklarının dağlardan, ormanlardan, havadan ve insanlardan yapılmış bir beden olduğuna, ağaçlarla nefes aldığına, derelerle ağladığına inanmayı sürdürüyolar. hayatın tadını çıkaranların cennetle ödüllendiriliceklerine, bunu yapmayanların cehennemde cezalandırılacağına inanmayı da sürdürüyolar. tutku ve neşeyle zevk alarak yaşamayı buyuran kutsal seslere itaatsizlik eden soğuk kadınlar ve soğuk erkekler cehennemde sonsuz ateşe mahkum olup yanacaklar.
  
  diye yazıyo eduardo galeano tepetaklak'ta
• palenque etkileyici iyi hos da yeri boktan. oradaki mayalar hic dusunememisler, sehri soyle piyasa bir yere kuralim dememisler. en yakindaki sehir san cristobal de las casas, yakin zamana kadar zapatistalarin fink attigi ufak, ozelligi olmayan bir yer, bir tane katedrali var iste her colonial sehirde oldugu gibi meydana bakan. ustelik her yere uzak. hatta palenque'ye de uzak, 5 saat suruyor otobusle yahu. oradan meridaya 8 saat. anasini satayim uyuyamiyorsun da meksika otobuslerinde, mutemadiyen film oynatiyorlar.
  
  tikal mesela hem muazzam buyuklukte, hem yakininda baska yerler var, hem yol ustunde guzel yerler var (coban mesela, copanla karismasin, o da guzel bir maya sitesi ama honduras sinirinda, yol ustu degil. zaten hondurasin ortasinda olsa ne yazar, oralar kimsenin yolustu degil, ben oylesine yaziyorum) hem de havaalani var dibinde, atla ucaga git. ucaklar da cancundan, kubadan falan, sahane tatil programi iste. belize'den otobus var gunluk, ortamin en anglosakson, en pahali ulkesi turklerden vize istemiyor, atla iste otobuse 5 cayini icip geri don. kisacasi konumu stratejik, sicak sulara inmek icin ideal, ruslarin gozu orada. veya uxmal, yine tepede diger yerlere yakin yucatandaki. chichen zaten ayakustu, otoyol kenarinda, gitmezsen esseksin.
• şarkının orjinalinde "suena" olan kelime türkçesinde "tuana" olmuş, gerisi ise sezen aksu tarafından kaleme alınmıştır. hem duygusal hem de oynak ritmlerin olduğu, cayır cayır yanık bir sesle söylenen enfes bir akdeniz çingeneliğidir.
• levent yüksel'in tuanası ile tamamen aynı değildir. başı farklıdır.
• tablarına ulaşabilmek için ispanyolca bilmem gerektiğini düşündüğüm kutsal şarkı.