pelesenk ağacı *
-
diline pelesenk olmak deyiminde gecen pelesenkin elde edildigi agac. kışın yapraklarını dökmedigi gibi değerli kerestesi kahverengi, mor veya esmer, hatta vişne çürüğü olabilen, doğramacılıkta kullanılan bir ağaçtir. ecnebicesi commiphora opobalsamum'dur. (bkz: vatikanin kopegiyim de ondan latince yaziyorum) (bkz: jennifer lopezin kopegiyim ondan latince yaziyorum)
-
daha çok güney amerikada honduras ve brezilyada özellikle görülür. peki ta oradan kalkıp gelmiş nasıl dilimizde "pelesenk" olmuştur bu ağaç?
bir akıl yürütmeyle bu ağacın ikinci abdülhamid döneminde, padişahın ağacı bir kitapta görüp beğenmesi üzerine osmanlı'ya getirilmiş olma ihtimali vardır, netekim abdülhamid meraklıdır öyle acayip işlere, pek meraklıdır hem de. ağaç gelince reçinesinin yapışkanlığı üzerine bir olay olmuştur yıldız'da ordan dile yerleşmiştir (bkz: şansını zorlamak) -
olağanüstü ağır ve olağanüstü sert bir ağaçtır.
-
bulent kumral'dan * mayho$ sozluk katkisi. *
// taa oralardan gelmemiştir e'fem; çünkü o zamanlar boeing, airbus, c5 uçakları yoktu. onun yerine kısa yolu seçip iran'dan gelmiştir.
hem de "pelesenk" olarak değil, "perseng" olarak gelmiştir. sonra "bu kadar çok sözcüğe ne gerek var" diyerek dilde tasarruf modasına uyup kılık değiştirmiş arapça "pelesenk" ile karıştırılarak "galatı meşhur"laşmıştır.
dil persengi: (farsça) konuşurken sık sık tekrarlanan söz. (deyimler sözlüğü 2; ömer asim aksoy)
1) söz arasında yerli yersiz, bilir bilmez söylenen ve tekrarlanan "efendim, efendime söyleyeyim, mesela-örneğin, bilakis, ya.ak, 'mına koduğum, şey vb..." gibi sözler.
2) diline pelesenk etmek: gerekli gereksiz bir kimseden veya bir şeyden sürekli söz etmek, diline dolamak.
aslı dil persengi olan deyim halk arasında kullanımda dilinin pelesengi olmak, diline pelesenk etmek olarak yaygınlaşmıştır.
pelesenk : (arapça) balsam'ın eşanlamlısı
pelesenk gerçekte balsam anlamına gelir ki bitkilerin sağlam ya da yaralarından sızan aromatik reçinemsi maddedir. ilaç, tütsü ve parfüm yapımında kullanılır, öksürük şuruplarına ve pastillerin bileşimine katılır.
buna karşılık
pelesenk ağacı: hatalı bir kullanımla balsam elde edilen bütün ağaçların
odununa verilen genel bir ad haline gelmiştir. bunlar arasında
a.. mekke pelesengi, mekke balsamağacı
b.. gilead tree, mecca myrrh tree
c.. meccabalsambaum
d.. baumier de la mecque
e.. commiphora opobalsamum
(yağ reçinesi olup gerçek bir balsam değildir)
ve
a.. mürrağacı
b.. common myrrh tree
c.. myrrhenbaum
d.. arbre a myrrhe
e.. commiphora myrrha
ayrıca
a.. afrika mürrağacı
b.. african myrrh tree
c.. afrikanischer myrrhenstrauch
d.. bdellium d'afrique
e.. commiphora africana
bunlardan başka
a.. peygamberağacı, mukaddesağaç
b.. common lignum vitae, guaiac, holywood
c.. guajakbaum, echtes pockholz
d.. gaiac, gayac, bois de vie, gaiac blanc
e.. guaiacum officinale, guaiacum sanctum.
ülkemizde en yaygın tanınan pelesenk (balsam) elde edilen ağaçlardır.
bu gibi ağaçlar çoğu zaman çalı tipi bodur ağaçlar olup kerestesinden ziyade pelesenk (balsam) elde etmek amacıyla değerlendirilir. mobilya yapımında kullanılmaları pek yaygın olmayıp daha çok kaplama malzemesi olarak ve/veya divit, yazı takımı, hat takım kutusu ya da değerli eşyaların saklandığı kutu yapımında kullanılır ki, saklanan eşyaya ahşabın hoş kokusu siner. kimi zaman kilise ikonalarının ve triptiklerinin pelesenk ağacından yapıldıkları da bilinir.
* sözü edilen kerestesi değerli balsamik ağaçlardan pelesenk ağacı diye bilinen ise jakaranda türleri bignoniaceae familyasından
olup yaprak döken ya da dökmeyen 30-45 türü vardır ki, yaygın olarak tropikal amerika'nın yağmur ormanlarında yetişir.
a.. pelesenkağacı, brezilya jakarandası
b.. palissandre wood, brazil jacaranda
c.. palisanderbaum, jacararandaholz
d.. palissandre du bresil, palissandre de cayenne, jacaranda
e.. jacaranda brasiliensis
bu türün dal ve gövdesinden elde edilen kereste, griden parlak kırmızıya kadar değişen renklerde, damarlı ve sert bir odundur; masif ya da kaplama olarak marangozlukta, mobilya yapımında kullanılır. bu odundan yapılan infusyon halk hekimliğinde dahilen ağrı kesici ve antiseptik olarak, haricen romatizma ve siyatik ağrılarına karşı kullanılır. (büyük larousse)
yine aynı familyadan olup bizde gülodun diye bilinen bir başka pelesenk ağacı ise dalbergia'lardan sözedilebilir ki daha çok ahşap heykel, süs eşyası ve pipo yapımında kullanılır.
a.. gülodun, pelesenkağacı
b.. rosewood,
c.. rosenholz
d.. bois de rose
e.. dalbergia
umarım pelesenk dilimizin persengi olmamıştır.
bulent kumral (zahiri)// -
çok sert olmasından dolayı tespih yapımında da kullanılan bir ağaç türü.
-
(bkz: meryempelsengi)
-
bizans istanbul'unda mekke pelesengi olarak sofralarda bolca yer almıştır.
-
değerli bir ahşaptır. adını arapça "belesan", "balsam" yani reçine kelimesinden alır. karaibler'de yetişir,dünyanın en sert ve en ağır tropikal ağacıdır.
-
gemilerde pervane olarak kullanılmıştır. o derece sert ve özgül ağırlığı yüksek bir ağaçtır.
-
pelesenk ahşabından yapılmış tesbihler çekildikçe parlar ve rengi koyulaşır. ahşap çok sert olduğu için yontulması da hüner ve tecrübe ister.
ayrıca bu tesbihleri avuç içinde ovalandıktan sonra avcunuzda kahve-kakao karışımına benzer bir koku bıraktığını göreceksiniz.
ekşi sözlük kullanıcılarıyla mesajlaşmak ve yazdıkları entry'leri
takip etmek için giriş yapmalısın.
hesabın var mı? giriş yap