tipleme

• modern sabahlar da fazlasıyla mevcut olan olgu.
• çoğu zaman "tip" yerine kullanıldığını görüyorum bu kelimenin ve çok rahatsız oluyorum. misal:
  -geçen oturuyoruz, bi tipleme geldi bööle, "abicim nassın?" dedi
  tipleme bu demek degildir, belirli bir tipin bütün özelliklerini, bunu en iyi, en rahat, en inandırıcı biçimde temsil edebilecek kişiyle canlandırma işidir^*.
• tiyatro sanatındaki en önemli kavramlardan biridir öte yandan.
  
  malumunuz, gözlem çok çok önemlidir tiyatroda. oyuncunun gözlem yeteneğinin en belirgin ölçütü de tiplemeleri canlandırmadaki başarısında yatar. oyuncu her türden insanın, hatta hayvanın bir şekilde etkilediği karma bir performansatördür. ele aldığı tiplemeyi inandırıcı kılabilmek için dikkatli gözlemlerde bulunması, kendi üzrinde uygulayabilecek kadar esnek (bedensel açıdan), insani ilişkilerdeki yerini ufak sekme ve standart sapmalarla tanımlayabilecek kadar aşina görünme konusunda becerikli olmalıdır.
  
  tiplemenin derinliği düşük derecelerde seyreder. tipleme de olsa insan insandır, evet. ama bizi ilgilendiren bir insan olarak taşıdığı kimlik değil, genel olarak bedensel, mimiksel ve jestsel tavrıdır. zira sosyal ilişkiler içinde tiplemelerin tanımlandığı belli iletişim kodları vardır; hemen hemen hepimiz, esamesi okunduğu anda ortak bir görüntü canlandırırız hayalimizde. mesela bilgisayardan anlamayan bilgisayarcı yalanları, olsa olsa bilgisayardan anlamayan bilgisayarcı modeline dahil kimselerin ağzından dökülür. köylü kurnazı esnafın hayalini de birbirimizin zihninden çalabiliriz. travesti, devlet memuru vs, derinliğiyle işlenmediği sürece; bir raif efendi vakasından bahsetmediğimiz sürece tiplemedir.
  
  on the other hand, canlandırılması zor olur bunların. çünkü diğer derin karakterlerde olduğu gibi uzun uzadıya role çalışmak gibi bir şansı vermez oyuncuya. limiti aştıktan sonraki her fazla saat tiplemeyi silikleştirecektir. olduğu gibi, basit fırça darbeleriyle hasıl etmek lazım gelir tiplemeyi. çünkü o, toplum kademelerinden birinde yer alan bir aktördür; sadece üzerine düşeni yapması beklenir sahnede ya da hayatın merkezinde. derinleştikçe inandırıcılıktan uzaklaşır.
• tipleme sözcüğünü günlük konu$malarda da çok kullananlar vardır örneğin:'şu tiplemeye bak' gibi
• cesitli zamanlarda tiplemelere biz oyle degiliz seklinde tepki gostermis kapıcı, tellak, sofor gibi meslek gruplarından bahseden cem yılmazın lafıyla "tamam arkadasım hicbiriniz tam oyle degilsiniz ama hepinizi toplayınca ortaya o cıkıyor" cumlesindeki o tiplemedir.
• son zamanlarda, özellikle metin tekin tarafından futbol jargonuna sokulan sözcük. tdk sözlüğünde "belirli bir tipin bütün çapraşık özelliklerini, bunu en iyi, en rahat, en inandırıcı biçimde temsil edebilecek kişiyle canlandırmak" olarak tanımlanmış. tekin'in, bunun yerine "tip" sözcüğünü kullanması doğru olur.
• eksi sozlukteki bazi "tip"lerin elalemin turkcesini elestirirken kurduklari cumlelerde, tip yerine "tipleme" sozcugunu kullandigini gordugunuzde daha bir sasirdiginiz kelime.
  
  ne zamandan beri bu kadar yaygin bir kelime bu kadar yanlis kullanilir oldu. ya da insanlar bu kadar mi aptallastilar....
• (bkz: ettehiyyatu okurken işaret parmağını kaldıran tip)
• ben bunu "tip" kelimesi yerine kullanıyorum; hatalı olduğunu da biliyorum.
  tipleme dediğim kişinin "normalde olmadığı bir kişi gibi davranarak bundan çıkar sağlayan kişi" anlamında kullanıyorum.
  
  yine de hatalı sanırım. o kadarını da mazur görün.