çin seddi

• kaynağını bulamadığım ama bir dergide (yamulmuyorsam national geographic) okuduğum kadar ile aklımda kalan bir anektod:
  
  bir türk fotoğrafçı çekim yapmak için sedde gider, gezip çekim yaparken set üzerinde resim yapan çinli bir amcaya rastlar, fotoğrafçıya ilginç gelir ve yanına gider. şöyle bir konuşma geçer:
  
  - amca, kolay gelsin
  +teşekkürler
  - türkiye'den geliyorum ben
  + lan yine mi geldiniz
  - ?!
• yapmaya basladiktan ne kadar zaman sonra pisman olduklarini merak ettigim çinli eseri..
  
  - offf off! bitmiyo meret..
  - bir daha aklimiza ilk gelen cozumu yapmayalim..
• kavimler arası voleybol turnuvaları için imparator si huangti'nin emriyle inşa edilmiştir.
  voleybol o devirde çay dolu bir fıçıyı karşı tarafa atmak şeklinde oynanırdı, fakat hain çinlilerin çayı boşaltıp barut doldurdukları fıçıları ateşleyerek hun tarafına atması hun imparatorluğu'nun çöküşüne kadar uzanan bir olaylar zinciri yaratmıştır.
  voleyboldaki set sözcüğü çin seddi'nden gelmektedir.
  
  ayrıca devasa duvarın tamamlanmasının ardından istemeden dünyanın en büyük barajını yaptıklarını da farketmiştir çin halkı, fakat geç kalınmıştır. yağmur suları ve taşan nehirler sete takılıp kalmakta, ekili toprakları su içinde bırakmaktadır. artık yetiştirilebilecek tek ürün pirinçtir, her yer çeltik tarlası haline getirilir ve olaylar gelişir.
  o seneye kadar çok yüksek olan muz rekoltesi ertesi sene sıfırlanır, meşhur çin muzu tarihe karışmıştır.
• tahminen gorduklerinde hunlarin
  -etrafindan dolasabiliriz
  -salla.. bence rahat birakalim artik cinlileri
  -haklisin.. suyunu cikardilar
  gibi replikler kullanmalarina neden olan yapi
• çin seddi hunlara karşı değil, moğollara karşı inşa edildi diyenlere "hangi moğollar?" sorusunu sormak gerekir.
  
  seddin inşa edildiği tarihleri düşündüğümüzde ortada hunlardan bağımsız bir moğol varlığının gözükmediğini söylemek zor olmayacaktır. hunların iç asya'da hüküm sürdüğü zaman diliminin büyük kısmında çeşitli moğol kabileleri hunların bir parçası olarak varlıklarını idame ettiriyorlardı. hun imparatorluğu da zaten bir türk-moğol imparatorluğu idi. (ecnebilerin tabiri ile turkish-mongol değil de, turkic-mongoloid demek daha doğru olur herhâlde)
  
  sanıyorum resmi tarihe duyulan -kısmen haklı- öfkenin bir neticesi olsa gerek, hunların ciddiyeti fazlasıyla sorgulanıyor. özellikle bunun gibi konularda moğollar öne sürülerek hunların önemi ve etkinliğinin sanıldığı kadar fazla olmadığı iddia ediliyor.
  
  bu iddialar geçersiz, yetersiz ve tutarsız iddialardır.
  
  her şeyden önce, bu iddiaların sahipleri ile aynı kanıda olmayanların başında devrin çinlileri geliyor. çin gibi, aşırı şişmiş bir egoya sahip olan ve kendisini galaksinin merkezinde gören bir hükümdarlık hunları kendisi ile eşit kabul etmek zorunda kalmışken, hunların çin için "ortalama bir tehdit" olduğunu iddia edersek bu iddiamız en hafif tabirle "mesnetsiz" olur.
  
  dönemin belgelerinden anlaşıldığı kadarıyla hunlar çin üzerinde o kadar büyük bir baskı kurmuşlardı ki, siyasi ve askeri baskılar bir yana, çinliler psikolojik olarak da büyük baskı altında idiler. hunların iç asya'da kurduğu büyük hegemonya, bu tip ezici dış dayatmalara alışkın olmayan çin'de, bir utanca neden oluyordu.
  
  seddin aşılması için çingiz'in ihtişamının beklenmesine de gerek kalmayacaktı. çin seddi, yapıldıktan kısa bir süre sonra mete'nin orduları tarafından aşıldı. çok da zor olmadı üstelik... çin seddi üzerinde o kadar fazla karakol inşa edilmişti ki, bunları korumak için yeterli asker sayısı hiçbir zaman sağlanamadı. bilhassa seddin daha zayıf olduğu ordos, daha sonraki yüzyıllarda da türk ordularının çin içlerine yaptığı akınlarda açık bir güzergâh sağlıyordu.
  
  netice itibariyle, çin seddinin yapılmasının en önemli sebebi, evet, çinlilerin hunlardan korunmak istemesidir.
  
  ve hunlar, evet, söylendiği kadar büyük bir güç idiler. hatta dünya, asya hunlarının muhteşem gücünü hâlen tam olarak öğrenememiştir desek, yine de abartmış olmayız.
• korkunun insana neler yaptiracaginin en bariz ornegi
• - napicaz bu turkleri otenachi? biturlu durduramadik adamlari..
  - bence boyle butun cini boydan boya kaplayan bi duvar orelim..
  - aa, super fikirmis bu otenachi, harikasin..
  - aslinda ben sadece saka yapmistim hunkarim..
  - bak, cubukla pirinc yiyen bi insanim, yapma bana boyle sakalar..
• bugünün imkanlariyla bile yapilmasi cok güc bir proje.
  ancak o kadar grostonluk malzemeyi hunlardan korunmak icin yapincaya kadar yapsaydin ya bir beijing-paris otoyolu..götürürdün mali o zaman be adam.
• ülkemizde her üç şakacıdan ikisinin üzerinden espri yaptığı bu yapıyla ilgili en komik şey, belki de cengiz han'ın gerçekte yaptığıdır. adam üzerinden geçemeyince etrafından dolanmış lan ahsahsah. bu özelliğiyle tarihteki ilk düz adam bile olabilir.
• bizim öğrendiklerimizin aksine bir kısım çin vatandaşı^*'ndan duyduğum kadarıyla sadece kuzeyden gelen rüzgarları engellemek amacı ile yapılmış binlerce metrelik duvar. adama demezler mi ulan binlerce metre yüksekliğindeki dağlar kesemiyor da bu rüzgarları beş metrelik duvar mı kesecek. dedik tabi altta mı kalacaktık.