şili

• son zamanlarda okuduğum en iyi makalelerden birisinin konusu olan ülke.
  
  yakın dönem iktisadi kalkınma tarihi itibariyle türkiye'yle çok ciddi benzerlikleri bulunmaktadır. şu farkla ki, 1950-73 arası iktidarda olanlar ithal ikameci modeli bizimkilerden çok daha ciddi bir şekilde uygulamış; şili bizimkinden çok daha acı ve daha erken bir darbe tecrübesi yaşamış; iktidara el koyan pinochet 17 yıl boyunca hüküm sürmüş; neoliberal politikaları, onları bizzat tasarlayanların önderliğinde ve eşliğinde uygulamış vs. yani biz ne yaptıysak onlar da neredeyse aynılarını yapmış fakat onlarınkinin her tecrübesi bizimkinden çok daha yoğun ve yeğin olmuş.
  
  bir iki somut bilgi verelim bu ülke hakkında:
  
  * şili, dünya bankası'nın gelişmekte olan ülkelere verdiği ilk krediyi 1948 yılında almış olan ülkedir.
  * allende döneminde dünya bankası ve imf'nin verdiği tüm krediler askıya alınmış ve allende'nin dış borçları ödeme takviminin değiştirilmesi talebi nixon tarafından reddedilmiştir.
  * dünya bankası, pinochet'nin iktidara gelmesini müteakip ilk üç sene içinde şili'ye yedi ayrı kredi vermiş, bu kredilerin toplamı pinochet iktidarı süresince 30'un üzerine çıkmıştır.
  * ücretlerin ulusal hasıla içindeki payı 1972-89 arasında %52.2'den %36.7'ye gerilemiştir ki bu gerileme latin amerika dünyasının en yüksek rakamlarından birinden en düşük rakamlarından birine gerileme olduğu anlamına gelir.
  * gene pinochet iktidarının son yılına tekabül eden 1989 yılında nüfusun %42.2'sinin geliri yoksulluk sınırının altına gerilemiştir ve gene nüfusun %14.9'u açlık sınırının da altında yaşamak zorunda bırakılmıştır (friedman'ın ölümünden sonra kendisine "çok büyük iktisatçıydı!" deyü övgüler düzenlere duyurulur!!)
  * 1988 senesinde ülke referanduma gitmiştir: ya pinochet iktidarının devamına karar verilecek ya da sivil hükümete geri dönülecektir. oy dağılımını tahmin etmek isteyen var mı?
  
  pinochet %54'e %46 (!) oy oranıyla iktidardan çekilmek zorunda kalmıştır. adam on yedi yıl boyunca, anlaşılan, "az çalışmamış". bu rakamı okuduğumda hayretler içerisinde kaldım, yazık ki..
  
  her neyse. bundan sonraki dönemde piyasa ile derdi olmayan, nispeten demokratik hükümetler görev almıştır.
  
  bahsi geçen makalenin (mürekkebi henüz kurumamış durumda) ulaşabilirseniz, buyrun, künyesini veriyorum:
  
  - taylor, m. (2006), "from national development to 'growth with equity': nation-building in chile, 1950-2000", third world quarterly, vol 27, no 1.
  
  not: arzu eden olursa e-posta vasıtasıyla kendilerine iletebilirim makaleyi.