fatımiler

• fatimiler islam tarihinin büyük hanedanlarından biridir. bu imparatorluk hanedanı 910 yılından 1171 yılına dek tam 261 yıl sürmüştür.
  fatimiler (fatimiyyun) isimlerinin şaşalı iddiasına rağmen hazreti ali ve hazreti fatma neslinden değillerdir. nesebleri kesin şekilde uydurmadır. kesinlikle evladı aliden değillerdir. daha onların zamanında evladı ali onların neseblerini reddetmişler ve meşruluklarını kabul etmemişlerdir. ilk fatimi halifesi olan el-mehdi nin nesebi sahtedir. bu şii mezhebin bugünkü başı ağa hanlardır.
  imamı caferi sadıkın ölümünde (765) onun imametini tanıyan şiilerden bir grup oğlu ismaili mehdi ilan ettiler. fakat imamı caferin yerine oğlu muhammed imam oldu. zira ismail babası caferin hayatında vefat etmiştir. ama ismaili denen grup onun gerçekte ölmediğini gaybubet etdiğini ileri sürdüler. ismaili mezhebin menşei budur. 877 de kufede hamdan karmat (karmatilerin kurucusu) kayınbiraderi abdan ile beraber ismaili probagandasına girişti. 881 de mansurul yemen denen ibni havşeb (ismaili daisi) ebu abdullahiş şiiyi yemenden mağribe gönderdi. bu adam berberi kutame boyunu mezhebe kazandırarak fatimi saltanatının temelllerini attı. fatimi saltanatı kurulunca islam aleminin bir çok yerinde ismaili dailer fatimi halifesi için biat ve hutbe teminine giriştiler. el-muizz zamanında multan emiri ve sind emiri ismaili oldu. gazneli sultan mahmud 1010 da multan emirini hapsetti ve ismaililerden sünniliğe dönmeyenleri kılıçtan geçirdi.
  910 da ağlebilerden tunusta rakkade şehrini ele geçiren fatimiler burada kendilerini emirülmüminin ilan ettiler. şii (ismaili) oldukları halde kuzey afrikada sünni maliki mısırda sünni şafii halk üzerinde hükümdar olmuşlardır. 921 de mehdiyye şehrini kurarak taht merkezi yapmışlardır. fatimiler kaahire (el misrül kaahire) şehrininde kurucusu sayılırlar.
  fatimi imparatorluğu tunus cezayir fas libya sicilya sardunya korsika malta mısır nübye suriye lübnan filistin hicaz ürdün yemeni ele geçirmişlerdir. atlantikle umman denizi arasında uzanan imparatorluk ispanya ve italya topraklarına da çıkmıştır. hindistanda multanda bile fatimi devletine bağlı devlet vardır. ancak bir çok yeri kısa zamanda kaybetmişlerdir. fakat uzun süre mısır suriye çizgisinde kalmışlardır. mısırda büyük ve zengin bir medeniyet vucuda getirmişlerdir.
  935te genovayı geçici olarak fethetmiş 1004 1011 de iki defa pisayı ele geçirmişlerdir. 918 de fatimi donanması reggio limanını aldı. 930 da taranto salerno napoli termoli limanları basıldı. pulya ve kalabriya eyaletleri sicilyadaki fatimi valilerine vergi vermeye mecbur kalmışlardır. endülüs emevileri fası yavaş yavaş fatimilerden koparmışlardır. 931 de sebteyi 932 de melillayı 972 de tancayı fatimilerden almışlardır. buna karşılık 955 te fatimiler almeria (el meriyye) ya deniz akını yapmışlardır. 959 da fası almış 1046 da tunusu kaybetmişlerdir. sardunya ve korsika adaları 1050 yılında kadar ellerinde kalmıştır. 1051 de ziriler fatimileri metbu tanımaktan vazgeçmişler bu suretle fatimiler kuzey afrikayı kesin şekilde kaybetmişlerdir. 1015 1070 arasında halebe 1070 1080 arasına hicaza hakim olmuşlardır. bu ülkeler bir çok defa el değiştirmiştir. 1038 1139 yılları arasında yemen fatimilere tabi olmuştur. fatimiler kudusü selçuklulardan 1098 de aldılar. 1099da haçlılara kaptırdılar. fatimi selçuklu ve şii-sünni mücadelesi yüzünden doğu akdenizde haçlı devletleri ortaya çıktı. 1101 de haçlılar hayfa ersuf kaysariyye 1104 trablusu 1110 da beyrut ve saydayı 1124 de suru alarak lübnanın sahil kısmına hakim oldular. 1118 de haçlılar feremayı ele geçirerek en ileri noktalara kadar vardılar. kudüs kralı i.amaury 1161 de mısıra asker bile çıkarmıştır.
  son fatimi sultanı ebu muhammed el azid-li din illaah son günlerini selahaddin eyyubinin niyabeti altında geçirmiştir 11 gün sonrada ölmüştür. selahaddin eyyubi fatimi devletine son vermiştir ve eyyubiler fatimilerin yerine geçmişlerdir.