fundamental attribution error

• kisinin uzerine etki eden cevresel nedenleri hice sayarak olaylari genelde kisinin kendisine baglama hatasi. genelde -biz- icinde bulundugumuz olaylari cevresel etkenlere baglarken, kendimizin neden olabilecegi etkileri hice sayariz.
  
  peki efendim, neden yapiyoruz biz bu hatayi?
  
  perspektifte farkliliktir ilk nedeni. cevreyi izlerken ya da kendimizin davrandigi durumlarda degisik bakis acilarina sahibiz. kendimiz davraniyorken ilgimizi cevreye odaklariz, oysa gozlemlerken ilgi odagimiz kisi uzerindedir.
  mesela kendimizi videoda falan izliyorken, ya da sesimizi teyp'den dinliyorken bize bir degisik gelir. oysa davranirken ilgimizi cevreye degil kendimize yoneltirsek daha bilincli insanlar olabiliriz.
  
  ikinci nedeni ise kulturel farkliliklardir. mesela batili topluluklarda insanlar genellikle insanlarin olaylara neden oldugunu dusunurler, durumlarin degil. davranis genellikle diger insanin kisisel ozellikleri ile aciklanir.
  
  daha az bireyci toplumlarda insanlar daha cok cevresel etkenleri bagdastirir davranislara. mesela miller arkadasimiz hindistan'da bu hataya raslamamistir.
  
  oysa ki biraz adil olsak yargilarken, ne mutlu, ne bilincli yasariz. hey be.