payas

• sınırları dahilinde daha çok bilinen sokollu mehmet paşa külliyesine ek olarak bir de eski zamanlarda deniz trafiğini daha rahat kontrol edebilmek ve güvenliğini daha rahat sağlayabilmek adına yapılan cin kule'yi de barındıran hatay ilinin birkaç yıl önce ilçe olmuş bir yerleşim birimidir.
  külliyenin ve de kulenin restorasyon adı altında yapıların tarihi dokuları bozularak mermerlerinin tek tek değiştirildiği ve yeni mermerler ile eski mermerlerin ak ile kara gibi ayırt edilebildiği bilgisini de vermeden geçmek olmaz.
  adı sık sık ilçeyle birlikte anılan külliyenin yapılış amacı eski bir zamanlar oldukça işlek olan ipek yolunun bir kolunun da bu ilçeden geçmesidir.
  ipek yolunun bu topraklardan geçmesinin etkisi ise hala rahatlıkla gözlemlenebilmektedir: limanlar, gemiler, fabrikalar, tırlar ve kamyonlar. sadece payas ilçesi değil hatay ilinin oldukça büyük bir kısmı bu sebeple kaos ortamına sahiptir. her ne kadar bölgenin ekonomisinin bel kemiği olsa da bu ticari hareketlilik belirtileri aynı zamanda bölgeyi biraz da yaşanılamaz duruma getirmektedir. hava, su ve toprak kirliliği bu durumun en bariz örneğidir.
  ( artık fabrikaların bacalarına filtre takıldığı, katı ve sıvı atıklarını ise suya ve toprağa salmadığı söylense de ) ilçeye ve çevre ilçelere gelindiği anda fabrikaların atıklarını hala çevreye saldığı rahatlıkla söylenebilir. ve tabi ki fabrikaya ek olarak gemi, kamyon ve tırların bu kirliliğe katkısı da göz ardı edilemez.