hermeneutik

• yorumsamacılık olarak türkçeye çevrilmesinin mümkün olduğu kavramdır. neo-kantçı ve alman tarih okulu’nun çalışmalarının bir ürünü olarak bilim felsefesinde doğan yeni bir gelenektir. yorumsamacı gelenek olarak anılan bu akım, temelde ikili bir ayrımdan hareket etmektedir: doğal gerçeklik ve tinsel gerçeklik. temel amaç eylemin arkasındaki anlamı ortaya çıkarmak olarak tanımlanabilir. buradan hareketle sosyal bilimlerdeki konu, toplumsal eylem başlığı altında oluşmaktadır. yani bir toplumsal eylem ve arkasındaki değeri anlamı yakalamak yorumsamacı gelenek için bilimsel eylemin amacıdır. en önemli, temsilcileri olarak wilhelm dilthey, heinrich rickert ve max weber gösterilebilir. zaten söz konusu toplumsal eylem açıklaması kendisini en çok weber’de gösterir. eylemin arkasındaki motif ortaya çıkarılmalıdır. bu bağlamda en uygun araçsa ideal tip yani genelleştirici kategorilerdir. bunlar tümüyle soyutturlar. sosyal bilim de zaten sadece anlamak için yapılır.
  teori kavrayışı da daha önce anlatılanlardan hareketle pozitivizmden farklıdır. yorumsamacı geleneğe göre teori; bir tür hikaye anlatımıdır ve sosyal dünya hakkında genellemelerden oluşur. amaç bir şeyleri doğrulamak değil eylemi anlamaktır. örneğin weber kapitalizmi açıklarken ideal tip açıklamasını kullanır.(ücretli emeğin örgütlenmesi) ortada bir ön kabul değil bir tanım vardır. buradan hareketle bir sonuca ulaşılır: kapitalizm, protestan eylemlerinin beklenmedik sonucudur. yorumsamacı geleneğin metodolojisi de bu şekilde kabaca açıklanabilir.