dekalog osiem

• "bir insan ahlaklı olma gayesiyle iyilik yaparsa ahlaklıdır, doğası gereği iyilik yapması onu ahlaklı kılmaz." çıkarımında bulunur kant. zira doğa tesadüfen iyi veya kötü olabilir. peki ya, bir insan kendi geçmişindeki vicdan azabından kurtulmak için iyiye yönelirken, ahlaki prensiplerini belirlerken vicdanının ondaki yıkıcı etkilerini temizleme gayesiyle hareket ederken yapacağı davranışlar ahlaklı olur mu? veya şöyle diyelim, eğer kendime sağladığım iyilik yapma motivasyonu kendimi vicdanıma karşı koruma amacıyla ortaya çıkıyorsa yapacağım hareketin ne kadarı ilkel, pragmatist, ne kadarı yüksek ülkülü olur?
  
  kadın ve adam, ne kadar ahlaklı, ne kadar iyi, ne kadar garip?
  
  --- spoiler ---
  
  kadın konuşmak zorundaydı. davranışının cezasını her gün çekerken susması vicdanına aykırı olurdu. o ufak kıza yaptığı kötülüğün onda yarattığı ızdırap nasıl diğer çocukları kurtarma motivasyonu hissetmesine sebep olduysa, ölüme terk ettiği aynı ufak kıza da açıklama borcu vardı aynı sebepten.
  
  hiçbir zaman düzelmeyecek olan bir tabloyu düzeltmeye çalışıp didiniyordu.
  
  adamsa yalnızca unutmak istiyordu. vicdanı rahat diye değil ama. o da vicdan azabı çekiyordu, üstelik bu acı kendisi yüzünden bile değil, başkalarının tahribatlarının bir sonucuydu. toplumun, savaşı çıkaranların, yardakçıların, korkakların, vicdansızların ona yüklediği bir çeşit ağırlıktı.
  
  onun bir açıklama zorunluluğu da yoktu vicdanını rahatlatabileceği bir kurtuluş yolu da. tek ihtiyacı unutmaktı. tüm tahribatı ve başkalarının yapmadığı tüm iyilikleri, yaptıkları tüm kötülükleri unutmaktan başka hiçbir şey üzerine çöken ağırlığı hafifletemezdi.
  
  ve garip olan da oydu bu toplumda. çünkü anlaşılmazdı. oysa en başından beri doğru olanı yapmış olması belki de onun "dünya acısını" daha iyi anlamasına sebep oluyordu. onu insanların "kendilerine" ödemek zorunda oldukları borçları ödeme zorunluluğundan kurtarıyordu. kendini vicdanından kurtarmak için iyi olmak, ahlaklı davranmak zorunda değildi.
  
  --- spoiler ---