• küçük yaşlarda sürdürdüğü tenekecilik işinden dolayı ona tenekeci mahmut denmiştir. o aynı zamanda bir müzik ustası ve bir gönül adamı. 17 şubat 1919'da urfa'da doğan mahmut güzelgöz, müziğe olan merakı yüzünden, çok küçük yaşlarda müzik fasıllarına katılmış. "mukim tahir", damburacı derviş" gibi ustaların çıraklığını yapmış onlardan çok yararlanmıştır. onun sanatcı kişiliğinin oluşmasında "hacı nuri hafız"'ın büyük rolü olmuştur.
    ruhunu teselli edecek gücü nuri hafız'ın yanında ona hizmet etmekte bulmuş.
    7 mart 1988 yılında bu dünyadan hakka yürümüş. kalan müzik bir cdsini çıkarmıştır. dehşetle almanızı tavsiye ederim. "divan saz gezintisi" adlı eserini her dinlediğimde mest olurum.
  • tenekeci mahmut güzelgöz

    urfa'da yüzyıllardır yaşayan geleneksel müzik dünyasının son yıldızlarından biriydi "mahmut usta". ona hemen herkes böyle seslenirdi. küçük yaşlardan beri sürdürdüğü tenekecilik işinden öte; o aynı zamanda bir müzik ustası, bir gönül hastasıydı.

    17 şubat 1919'da urfa'da doğan mahmut güzelgöz, müziğe olan merakı yüzünden, çok küçük yaşlarda müzik fasıllarına katılmış, "mukim tahir", "damburacı derviş" gibi birçok ustanın çıraklığını yapmış ve onlardan çok yararlanmıştır. o'nun sanatçı kişiliğinin oluşmasında en çok etkilendiği kişi ise bu dünyadan baş açık yaka yırtık giden rahmetli hacı nuri hafız'dır. hastalık ve sıkıntılarla geçen çocukluğunda, ruhi bunalımlar geçirdiği gençlik yıllarında, ruhunu teselli edecek gücü nuri hafız'ın yanında ona hizmet etmekte bulmuş, o'nun; ilahi sesinde gönlünü mutluluğa kavuşturmuş, gece-gündüz, şehirde-dağda süren bu beraberlikte mahmut usta, urfa makamlarının iç alemini ve geleneksel üslubun tüm inceliklerini öğrenmiştir.

    mahmut güzelgöz,urfa'da fasıl geçen topluluklarda, yörenin gerçek üslubunu bilen usta bir okuyucuydu. en önemli özelliklerinden biri de o'nun sade ve nezih okuyuş üslubu ile okurken sesleri konuşur gibi yerli yerine oturtmasıydı.

    davudî sese sahip olmasına karşılık, ince seslerin çıkabileceği perdelere rahatlıkla çıkabilen bir ses genişliğine sahipti mahmut usta. üst ve alt perdelerde sesinin gürlüğünü koruyabilir ve en kıvrak motifleri rahatlıkla geçerdi. özellikle makam okurken sesinin üst sınırına geldiğini zannettiğimiz anda, sanki ilahi bir kudretle ezgiyi tizlere doğru genişletir, dinleyenleri hayrete düşürerek büyük heyecan uyandırırdı.

    okuma ve yazmayı son zamanlarında kendi gayretiyle çözen usta, türkü ve divan havalanın sözlerini eksiksiz ve doğru bilirdi. dil ve edebiyata vakıf, oldukça zengin birikimi olmasından ötürü, yanlış okunmuş bir şiiri ilk defa duyuyor olsa bile tamir edebilme yeteneğine sahipti. şiirleri küçük yaştan beri kulaktan öğrenmesine rağmen, arapça ve farsça terkiplerin anlamım bilir, okuduğu her gazelin açıklamasını yapabilirdi. dini musikîden gelen birikiminden dolayı okuduğu gazellerdeki kelime ve deyimlerin yanında kavram ve telmihe esas olan olaylardan da haberliydi.

    sağlam kişiliği ve zengin urfa müziği birikimine sahip olması nedeniyle uluslararası üne sahip bir "kaynak kişi"ydi mahmut güzelgöz. bu özelliğinden dolayı kültür bakanlığı'ndan teşekkür almış, üstün hizmet ödülüyle onurlandırılmıştır. rahmetli muzaffer sarısözen, zaman zaman ankara radyosu'na giden yöre ekibi içinde mahmut usta'ya ayrı bir ilgi göstermiş ve her seferinde ondan yeni şeyler derlemiştir.

    mahmut usta'nın diğer önemli özelliklerinden biri de; geniş bir hayal gücüne sahip olmasıdır. verilen bir konu üzerine rahatlıkla bir hikaye yaratabilir, bunu nefis ve büyüleyici bir ustalıkla anlatabilirdi. iyi bir musannif, usta bir meddahtı.

    mahmut usta'nın repertuvarını üç ana başlıkta toplamak gerekir. bunlar; "urfa halk müziği", "urfa yöresi dinî müziği" ve "klasik türk müziği"dir.

    mahmut güzelgöz urfa müziğim kırıkhavalar, divanlar da dahil uzunhavalar ve oyun havaları olmak üzere tüm incelikleriyle bilirdi. popüler olmuş urfa türküleri yanında; çoğu, ustalarca unutulmuş bir çok hava onun sağlam hafızasında canlılığını korurdu.

    urfa makamlarının hemen hepsini mertebeleri ve ayakları ile eksiksiz bilmekle birlikte en çok nevruz, hicaz, kürdî ve segah makamlarını severdi. urfalı şair fehim'in;

    "yanıp bir nar-ı ruhsare çerağan olduğun var mı?
    senin pervane veş şem'e şebistan olduğun var mı?"

    diye başlayan gazeliyle okuduğu "nevruz makamı" ise onun kimse tarafından taklit edilemeyen şaheseridir.
    derin hayal gücü ve üstün estetik anlayışı dolayısıyla sevdiği ve beğendiği diğer yöre türkülerini de büyük bir içtenlikle okur ve bunlardan derin bir zevk alırdı. aşık veysel'in "havalanma telli turnam, uçup gitme yele karşı" deyişi bunlardan biridir.

    dini müzikte de kendine has bir üslubu ve zengin bir repertuvarı vardı. urfa'da yaygın olan süleyman çelebi'nin "vesilet-ün necat"ını, "mustafa mevlidi"ni, "refet mevlidi"ni ezbere bilir ve okurdu. ayrıca bu ortam için çok sayıda kaside ve ilahi bilirdi.

    mahmut usta, klasik türk müziği'nden de ayrı bir zevk alırdı.repertuvarında basit makamların hemen hepsinden bir çok eser vardı. urfa müzik fasıllarında zaman zaman bu ezgilere de yer verilirse de faslın esasını urfa yöresi türküleri oluşturur.

    mahmut güzelgöz'ün, herşeyden önce sıradan bir türkü çığırıcısı değil, halk klasiklerini, "divan"ları yaşatan ve sevdiren bir usta olduğunu unutmamak gerekir.

    ne yazık ki giderek yozlaşan müzik bahçemizin temel renklerinden biri olan "divan havaları", kısa sürelerle birbiri ardınca bizlere veda eden ustalarla birlikte uçup gitmektedir. kır çiçeği gibi sade türkülerle daima karşılaşabiliriz. ama geçmişle-günümüz, seçkinle-halk arasında duygu ve anlayış birliği sağlayan bu havaları bir daha yeşertmek çok zor olacaktır. mimaride sinan üslubunun yaşatıldığı gibi, müzikte de -öz be öz- bizim olan "divan üslubu"nu yaşatmak gerekir. urfa'da yetişen her sanatçıda inkar edilemeyecek hakkı bulunan mahmut usta'nın, bizce kabul edilmesi gereken bir vebalidir bu. her okunan urfa gazeli 7 mart 1988'de bu dünyadan hakka yürüyen mahmut usta'nın ruhunu şad edecektir.

    nur içinde yat büyük usta.

    (kalan müzik'ten alıntıdır.)
  • "kürt'ün develeri"ni sesinden her dinlediğimde ağladığım adam. ibrahim tatlıses'in ibrahim tatlıses olmasında da payı büyüktür.
  • eski usul sira gecelerinin en parlak yildizi *, en leziz sesi. mukim tahir'in ogrencisi kazanci bedih efendinin hocasidir. 1997'de kalan muzik ustadin on icrasinin bulundugu kayitlari mirra tadinda yayinlamistir.
  • bir gazeli okurken tek makamdan gitmez illa , ordan oraya dolanır sesiyle. nevruz makamında ama yanına yaklaşılabilmesi mümkün değil.

    sadece yorumcu değil, aynı zamanda klavuzdur. bir çok eserin yaşamasını sağlamıştır. kazancı'nın ölmeden en büyük isteği devlet sanatçısı olup sermayesini sonraki nesillere bırakmaktı ama sobadan zehirlenip olecek bir trajediyle ugurlandı. onun hocasıyla kim bilir neler göçüp gitti, yazıklar olsundur.
  • gaz lambasının ardındaki borcsuz görüntüsüyle hoyratın tasvirini yapmış güzel insan.
  • sizi entelektüel sohbetlerde bir adım öne çıkaracak nevi şahsına münhasır sanatçı.

    "urfalı tenekeci mahmut dinledin mi hiç özgesu? " sorusunu sorarak ortamların parlayan yıldızı olmak işten bile değil.

    enstrumansız duru şekilde dinlemek isteyenlere gelsin:

    https://youtu.be/rewussehevs

    --- spoiler ---

    müzisyen, türk halk müziği sanatçısı (d. 17 şubat 1919, şanlıurfa – ö. 7 mart 1988, şanlıurfa). gazeteci-yazar ve sağlık bakanlığı basın müşaviri osman güzelgöz, oğludur. baba adı ibrahim, anne adı islim’dir. esas mesleği tenekecilik olduğundan tenekeci mahmut diye anılmıştır. kütüphane memurluğu da yapmış olan güzelgöz, urfa folklor tarihinde müzisyen olarak önemli bir yere sahiptir. urfa repertuarında icra edilen türküleri, hoyratları, gazelleri okumuş ve aynı zamanda urfa ile ilgili hikaye, masal, mani, gazel, atasözleri ve benzeri folklorik bilgilerde söz sahibi olmuştur. urfa adına birçok türküyü trt repertuarına kazandırmıştır. ayrıca mifad tarafından urfa’da yapılan derleme çalışmalarında kendisinden kaynak kişi olarak faydalanılmıştır.

    mahmut güzelgöz, uzunca bir müddet şanlıurfa halk kütüphanesi ve şanlıurfa müzesi'nde çalışıp emekli oldu. evli ve 12 çocuk babasıdır.

    şanlıurfa'nın ünlü müzik ustalarından mukim tahir, damburacı derviş, hacı nuri hafız ve cuan mehmet ile birlikte musiki meclislerine katıldı. ayrıca mevlithanlık yaptı. halkevi, musiki cemiyeti ve halk kütüphanesi'nde açılan kurslarda birçok talebe yetiştirdi. usta gazelhan kazancı bedih yoluk başta olmak üzere mehmet özbek, abdullah balak, vefik ataç, lütfü emiroğlu, mahmut coşkunses, mehmet delioğlu, bakır karadağlı, halil sezgin gibi birçok sanatçı kendisinden yararlandı. ibrahim tatlıses, mahmut tuncer, zekeriya ünlü, izzet altınmeşe ve selahattin alpay gibi birçok ses sanatçısı da ondan istifade etti ve derledikleri türküleri plaklara ve kasetlere okudu.

    mahmut güzelgöz, halk kültürünün kaynak kişisi yönü ile bir hazine idi. muzaffer sarısözen ve mehmet özbek'in kendisinden derlediği "alaydım elin elime", "bahçıya kuzu girdi", "daracık sokakta yare kavuştum", "el zanneder ben deliyem", "fırat kenarının ince dumanı" "kalanın ardında ekerler küncü" gibi birçok türkü ile abuzer akbıyık ve osman güzelgöz tarafından derlenen "abdonun odası takalı camlı", "çekin çadırımı kuru yazıya", "çorabı çektim dizime", "eminem oturmuş daşın üstüne", "kala yeri", "maraş

    maraş derler", "yaz gelende yaylaları gezmeli" adlı uzun havalar şanlıurfa adına trt repertuarına alındı.

    1960 yılında prof. dr. ilhan başgöz ve gazeteci fikret otyam, tenekeci mahmut usta'dan türküler derledi. bu derleme bantları amerika'da indiana üniversitesi arşivine alındı. 1976 yılında kültür bakanlığı'ndan yaşar doruk, kendisinden 325 türkü ve uzun hava derledi ve derlenen ezgilerin bir bölümü "şanlıurfa'dan derlenen türküler ve uzun havalar" adlı kitapta yayınlandı. 1976 yılında kültür bakanlığı'ndan araştırmacı güner sernikli kendisinden 5 adet hikaye derledi ve mifad arşivine aldı.

    1980 yılında oğlu osman güzelgöz, cihat kürkçüoğlu ve bakır karadağlı'nın sazları eşliğinde makam sıralarına göre türkü ve uzun havaları derledi. abuzer akbıyık ve sabri kürkçüoğlu, kendisi ile yıllar süren derleme çalışmaları yaptı, elde ettikleri bilgileri kitap, dergi ve gazetelerde yayınladı. güzelgöz, şanlıurfa ile ilgili birçok radyo ve televizyon programına kaynak kişi ve okuyucu olarak katıldı.

    1984 yılında kültür bakanlığı'nca ankara'da düzenlenen "kaynaktan radyoya televizyona" programında kendisine "halk kültürüne hizmet ödülü" verildi. 4 mart 1992 tarihinde şanlıurfa ili kültür eğitim sanat ve araştırma vakfı (şurkav) tarafından "tenekeci mahmut güzelgöz'ü anma gecesi" düzenlendi. hayatı ve yaptığı çalışmalar abuzer akbıyık tarafından kitap haline getirilerek, "şanlıurfa folklorunun kaynak kişisi tenekeci mahmut güzelgöz" adıyla 1992 yılında şurkav tarafından yayınlandı. 1997 yılında osman güzelgöz'ün mahalli bantlardan derleyerek hazırladığı tenekeci mahmut güzelgöz'ün okuduğu eserler, kalan müzik firması tarafından cd ve kaset olarak yayımlandı. 1959 yılında ilhan başgöz'ün kendisinden yaptığı derlemeler ve urfa faslı örneğinden oluşan özel bir arşiv çalışması yine kalan müzik tarafından yayımlandı. şanlıurfa'da 2 sokak, 1 park ve 1 okula "tenekeci mahmut güzelgöz" ismi verildi.

    abuzer akbıyık ve sabri kürkçüoğlu, tenekeci mahmut güzelgöz’den yıllar süren çalışmalarla derlemeler yapmış ve bu derlemelerini ”folklor ve şanlıurfa”, “şanlıurfa hoyrat ve manileri” ve “şanlıurfa halk müziği”, “notalarıyla türkülerimiz ve hikayeleri” adlı kitaplarında, çeşitli dergi ve gazetelerde yayınlamışlardır. hayatı ve yaptığı çalışmaları abuzer akbıyık tarafından kitap haline getirilmiş, bu kitap, “şanlıurfa folklorunun kaynak kişisi tenekeci mahmut güzelgöz” adıyla şurkav tarafından yayınlanmıştır.

    tenekeci mahmut güzelgöz, şanlıurfa ile ilgili birçok radyo ve televizyon programına katılmıştır. 1984 yılında kültür bakanlığı’nca hazırlanan “kaynaktan radyoya televizyona” programı bunlardan biridir. ankara’da yapılan bu programda türkiye’den çağrılan üç folklor ustası arasında yer almış ve kendisine kültür ve turizm bakanı tarafından “halk kültürüne hizmet ödülü” verilmiştir.

    vali ziyaeddin akbulut zamanında şanlıurfa ili kültür eğitim sanat ve araştırma vakfı (şurkav) tarafından 4 mart 1992 tarihinde şanlıurfa’da dsi salonunda “tenekeci mahmut güzelgöz’ü anma gecesi düzenlemiştir. gecede merhumun hayatını abuzer akbıyık anlatmış, sanat kişiliğinden mehmet özbek bahsetmiş, çeşitli anekdotlar dile getirilmiş ve şanlıurfa devlet türk halk müziği korosu, koro ve solo olarak türkülerinden oluşan bir konser vermiştir.

    1960 yılında tenekeci mahmut’tan yapılan derlemeler, prof. dr. ilhan başgöz ve abuzer akbıyık tarafından kitap ve cd olarak hazırlandı. albüm, kalan müzik yayınları arasında çıktı. kültür ve turizm bakanlığının katkılarıyla data prodüksiyon tarafından “urfalı tenekeci mahmut” belgesel filmi çekildi.

    mahmut usta’nın adının bir okula verilmesi konusunda 29 kasım 2005 tarihinde abuzer akbıyık valiliğe başvurmuş, şanlıurfa valisi şemsettin uzun başkanlığındaki milli eğitim müdürlüğü komisyonu kararıyla şanlıurfa’nın sırrın mahallesi’nde açılan bir ilköğretim okuluna "tenekeci mahmut güzelgöz” ismi verilmiştir.

    tenekeci mahmut güzelgöz, 7 mart 1988'de memleketi şanlıurfa’da vefat etmiştir.

    güzelgöz'ün oğlu gazeteci-yazar ve sağlık bakanlığı basın müşaviri osman güzelgöz, babasını şöyle anlattı:

    "babam şanlıurfa kültürünün, özellikle de folklor ve musikisinin canlı bir hafızasıydı. kaynak kişi olarak kültürümüzün bugünlere taşınmasında çok önemli katkıları olduğunu herkes biliyor ve takdir ediyor. urfa türkülerinin bizim kuşağa aktarılmasında önemli rol oynadı. urfa türkülerinin trt ve kültür bakanlığı arşivlerine girmesine vesile oldu. babam tenekeci mahmut güzelgöz, aynı zamanda usta bir icracı ve iyi bir öğretmendi. birçok gecede gazel, hoyrat, şarkı, türkü ve ilahi okudu. böylece urfa müzik arşivine yüzlerce doküman bıraktı. gerek musiki cemiyetlerinde gerek sıra gecelerinde birçok talebe yetiştirdi. değerli sanatçılar kazancı bedih, mehmet özbek, abdullah balak, mahmut coşkunses, mehmet delioğlu, mahmut tuncer, zekeriya ünlü, halil sezgin, bakır karadağlı bunlardan sadece birkaçıdır. başta istanbul şanlıurfa dayanışma derneğimiz olmak üzere, kültürümüze ve kültür emekçilerimize değer verenlere, gecenin düzenlenmesine emeği geçen herkese teşekkür ediyorum."
    --- spoiler ---

    orjjnal kaynak:
    https://www.biyografya.com/biyografi/19510
  • (bkz: kurdun develeri)
    (bkz: cay icinde adalar)
    (bkz: indim yarin bahcesine)
    (bkz: gidin bulutlar gidin)
  • hakkında ayrıntılı bir yazı: http://www.kalan.com/…/dergi/dergi.asp?t=3&yid=9999

    *merhumun bazı kayıtları http://www.turkishmusic.org/ adresinde classical başlığı altından dinlenebilir.
  • https://www.youtube.com/watch?v=py9-xrx7l9m
hesabın var mı? giriş yap