od vardara pa do triglava
-
od vardara pa do triglava
od djerdapa pa do jadrana
kao niska sjajnog djerdana
svetli suncem obasjana
ponosito sred balkana
jugoslavijo, jugoslavijo
şeklinde başlayan acaip nostaljik bir balkan şarkısı... -
itaatsiz kardeşimin hatırlatması ile ansızın ezgisini söylemeye başladığım ve ürperdiğim muhteşem şarkı, dedemin şarkısı...
ata topraklarımın çocukluğuma uzanan ezgisi, düğünlerimizin olmazsa olmazı... göçmen bandolarının kırmızı topaç yüzlü, alkol kızılı suratlı klarnetçisini, trampetçisini, davulcusunu, saksofoncusunu ve bu şarkıyı her seferinde gözleri uzaklara dalarak dinleyen güzel insan ago ömer'i hatırladığım şarkı, ki dedem olur kendisi...
yuugoslaaaviiyaaaaaaaa, yugoslaaaviiyaaaaa... -
bir zamanlar balkanların ortasında bir ülke vardı: yugoslavya. "jugoslavija", onurlu, dik, inatçı insanların ülkesiydi. güney slav halkları birlikte değil ama beraberdiler. kardeş olmaya and içmişlerdi ama içten içe kaynıyorlardı. 50 yıl dayandılar sonra dağıldılar. tek çimentoları belki tito , belki tarih belki konjonktürdü, bilemiyoruz.
işte bu ülkenin ulusal marşından bile daha çok bilinen, daha çok sevilen bir türküsü, bir şarkısı, bir kimliği vardı: “od vardara pa do triglava” şarkısı…
türkiye, bu şarkıyı her yıl 23 nisan şenliklerine gelen yugoslav çocuklarından öğrenmişti. kolektif hafızamızda en az cive pakistan kadar yer tutan bu şarkı biz göçmenler için aynı zamanda bir parolaydı. her düğünde, her toplantıda mutlaka söylenirdi. el’an söylenir bizim düğünlerde, sokaklarda. yugoslavya’da bile bu kadar söyleyeni kalmamıştır belki.
şarkı, makedonya’daki vardar nehri’nden slovenya’daki triglava’ya* kadar yugoslavya’yı anlatıyor. dağlarını, adriyatik kıyılarını, göllerini, uğrunda dökülen kanları…
şarkının adı: “od vardara pa do triglava” ama “jugoslavija” ya da “jugoslavijo” diye de biliniyor. bu şarkı artık olmayan bir ülkeye yakılmış ağıt niyetine de dinlenebilir. nitekim yugoslavya’nın dağılma sürecini anlatan “adamda savas nasıl başladı” ** adlı komik bir hırvat filminde, savaştan çıkmış, mola vermiş hırvat askerleri jeep’in önünde bu şarkıyı söylüyorlardı. sanki bu şarkıyla birlikte o dağılan ülkeyi anıyorlardı. sinema salonunda gözlerim yaşarmıştı.
göçmen bir ailenin evladı olarak sanırım ileride yugoslavya’da bile unutulacak olan bu şarkıyı, çocukluğumu hatırlamak için, babamın göç hikayelerini unutmamak için ölünceye kadar dinleyeceğim. bütün sözleri ise şöyle:
od vardara pa do triglava
od zerdapa pa do jadrana
kao niska sjajnog gerdana
svijetlim suncem obasjana
ponosito sred balkana
jugoslavijo, jugoslavijo.
şirom sveta put me vodio,
za sudbom sam svojom hodio,
u srcu sam tebe nosio.
uvek si mi draga bila
domovino moja mila.
jugoslavijo, jugoslavijo.
volim tvoje reke i gore,
tvoje şume, polja i more,
volim tvoje ljude ponosne,
i ratara i pastira
uz frulicu kad zasvira,
jugoslavijo, jugoslavijo.
krv se mnoga za te prolila,
borba te je naşa rodila,
radnicka te ruka stvorila.
zivi sretna u slobodni,
ljubav naşa nek te vodi,
jugoslavijo, jugoslavijo.
sözleri yugoslavya ülkesinin güzelliklerini, sınırlarını, insanlarını, göçmenlerini ve de bir ülkenin kuruluşunu anlatır. türkçesi [ne naçizane yorumlarım] aşağı yukarı şöyledir.
vardar'dan ta triglava'ya kadar
zerdap'tan da ta adriyatik'e
parlak gerdanın dizilmesi gibi
guneşin ışığıyla aydınlanan
gururlu balkanlarin ortasında
yugoslavya yugoslavya
[yugoslavya, malum, ballkanlar'ın tam ortasında bir ülke. hatta pratikte yunanistan, arnavutluk ve bulgaristan'a göre, dünyada balkan imajını daha çok üreten ve taşıyan ülke konumunda. devletiyle, halkıyla, kültürüyle... gurur ise şimdiki devleti bilmem ama eski devletin hayat kaynağıydı. halkının ise her zaman vazgeçilmezi.]
yolum dunyanın her tarafına düştü
benim kısmetimin peşinden gittim
seni kalbimde götürdüm
her zaman sevgili idin benim için
benim sevgili memleketim
yugaslavya, yugoslavya
[yugoslavya, en çok göçmen veren ülkelerden biri. türkiye, almanya, amerika, kanada, avustralya başta olmak üzere birçok ülkede yugoslavya göçmenleri vardır. yugoslav halklarına mensup bu göçmenler gittikleri her ülkede yugoslavya'yı yaşatırlar. düğünlerinde, cenazelerinde, gündelik hayatlarında]
senin nehirlerini ve dağlarını severim
ormanlarını, ovalarını ve denizlerini de
senin gururlu insanlarını severim
severim hem çiftçini hem çobanını
kaval caldıklarında
yugoslavya, yugoslavya
[kendi ülkesinin doğal güzelliklerini en güzel anlatan türkülerin başında yugolavya türküleri gelir. doğrusu bu salt bir estetize çabası değildir. gezen, gören bilir; eski yugoslaya, dağlarıyla, gölleriyle, kıyılarıyla, nehirleriyle ve şehirleriyle bir yeryüzü mirasıdır.]
çok kan dökulmüştür senin için
seni doğuran bizim savaşımızdır
işçinin elidir seni yaradan
özgürlükte mutlu yaşa
bizim aşkımız yol göstersin sana
yugoslavya yugoslavya
[yugoslavya bir devrimle kurulmuştur. şartları, sonuçları her şeyi tartışılabilir bu ayrı. ama şu var ki yugoslavya, 1940'lı yıllarda faşizme meydan okumuş ve her milletten ve sınıftan partizanlarıyla bağımsızlık için savaşarak, insan için üreterek kurulmuştur. ancak şimdi bir gerçek vardır: yugoslavya artık yoktur.]
---/---
biraz ağıt, biraz nostalji, biraz ahde vefa, biraz da "ah ulan ah" diyerek bıkmadan ve de usanmadan dinlediğim bu şarkı için elimdeki uyduruk ve de eksik yugoslavya fotoğraflarıyla bir klip yapsam mı diye düşünüyordum. elimde zdravko colic'in yorumu vardı. üç beş de fotoğraf. ama bir de baktım ki youtube denen o deryada yugoslav bir kardeşimiz çoktan yapmış bile. bize de izlemek, dinlemek, ev halkına izletmek düştü.
mostar köprüsü'nün savaştan önceki orijinal halini, tito'yu, eski yugoslav sporcuları, eski yugoslav arabalarını [zastava 750, yugo], eski yugoslav sanatçılarını, partizanların siyah beyaz fotoğraflarını görmek isteyenler ve 80'lerin 23 nisanlarındaki yugoslav çocuklarının meşhur ettiği bu şarkıyı dinlemek isteyenler için:
http://www.youtube.com/watch?v=dezr5vk6qz0
http://www.youtube.com/watch?v=8gxgivpib1g -
festivallerde şurda burda gaz etkisiyle herkesi yugoslav hissettiren güzel bir şarkı.
http://www.youtube.com/watch?v=uw1eiewtd9w -
5-6 sene önce kuşadasında; bir otelin restoranında sırp turistlerle birlikte söylediğimiz güzel şarkı. bu da böyle bir anımdır.
-
https://www.youtube.com/watch?v=v6lyoxtqvqi
böyle de bir italyanca versiyonu olan şarkıdır. şimdi slovenya ve hırvatistan'a denk gelen kısımda italyanların da yaşadığı düşünülünce başka dillerde de var mıdır diye düşünürsünüz.
yugoslavya ile bir alakası olmamasına rağmen oranın dağılıp insanlarının birbirine düşüşüne üzülen herkes için özlenecek bir şarkıdır ve bunlardan biri olarak en sevdiğim şarkılardan biridir bir de.
ekşi sözlük kullanıcılarıyla mesajlaşmak ve yazdıkları entry'leri
takip etmek için giriş yapmalısın.
hesabın var mı? giriş yap